Đại biểu Quốc hội: 'Thanh tra đến đâu, hàng giả giấu đến đó'

Sáng 22/5, khi thảo luận về dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi), đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP HCM) nhấn mạnh dự luật tập trung kiểm soát nguy cơ lạm quyền, tiêu cực của lực lượng thanh tra, nhưng lại chưa có giải pháp tăng cường thực quyền để lực lượng này hoạt động hiệu quả hơn. Bà Lan cho rằng cơ chế hiện hành đang “trói tay trói chân thanh tra”, đặc biệt trong những vụ việc cần hành động bất ngờ như kiểm tra sữa giả, thuốc giả, thực phẩm chức năng giả.

Thực tế, việc thanh tra thường phải thực hiện theo kế hoạch định sẵn, công khai từ đầu năm, và phải thông báo trước cho đối tượng được thanh tra. Điều này đã làm mất đi yếu tố bất ngờ – yếu tố sống còn trong các vụ thanh tra hàng giả. Bà Lan dẫn chứng: “Thực tế thời gian qua, ‘thanh tra đi đến đâu, hàng hóa bị giấu sạch đến đó’, ‘rất khó bắt quả tang khi thanh tra mà rầm rộ thông tin’”.

Thêm vào đó, tình trạng vi phạm hành chính không bị xử lý triệt để cũng là một vấn đề nhức nhối. Nhiều cá nhân, tổ chức sau khi bị xử phạt hành chính thì không nộp phạt, thậm chí lập cơ sở mới để hoạt động trở lại mà chưa có chế tài ngăn chặn hiệu quả. Để khắc phục thực trạng này, bà Lan kiến nghị sửa luật theo hướng trao thêm quyền chủ động cho lực lượng thanh tra, đặc biệt trong các trường hợp cần kiểm tra đột xuất.

Bên cạnh những bất cập trong công tác thanh tra đột xuất, một số đại biểu cũng bày tỏ sự lo ngại về thời gian thanh tra quá dài theo dự thảo luật. Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) và Mai Văn Hải (Phó trưởng đoàn đại biểu tỉnh Thanh Hóa) cùng quan điểm rằng thời hạn thanh tra kéo dài không cần thiết (có thể lên tới 120 ngày làm việc), ảnh hưởng tới hoạt động bình thường của cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp. Ông Hải đặc biệt lưu ý: “Đặc biệt với thanh tra liên quan đến đơn thư khiếu nại, tố cáo thì việc xác minh, kết luận cần càng nhanh càng tốt, tránh gây kéo dài, ảnh hưởng tâm lý và hoạt động của tổ chức, cá nhân”.

Về quy trình phê duyệt kế hoạch thanh tra, đại biểu Đoàn Thị Lê An (Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Cao Bằng) không đồng tình với quy định “kế hoạch thanh tra phải lấy ý kiến Thanh tra Chính phủ và báo cáo Chủ tịch UBND cấp tỉnh trước khi ban hành”. Bà cho rằng quy trình này không phù hợp với tinh thần phân cấp, phân quyền trong cải cách hành chính và sẽ kéo dài thủ tục không cần thiết.

Để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong hoạt động thanh tra, đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) đề nghị quy định rõ ràng hơn hành vi cố ý không quyết định thanh tra và cần có cơ chế giám sát nội bộ. Ông cũng đề xuất bổ sung quy định báo cáo bằng văn bản cho cơ quan quản lý nhà nước cấp trên hoặc Thanh tra Chính phủ khi không có quy định thanh tra, dù có dấu hiệu vi phạm.

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Tạo cũng kiến nghị quy định rõ việc tiếp nhận và xử lý tố cáo từ đối tượng thanh tra về hành vi hối lộ, sách nhiễu thông qua hệ thống số hóa, bảo đảm bảo mật thông tin cho người tố cáo. Ông cũng đề xuất quy định cụ thể về hành vi can thiệp trái pháp luật, tác động làm sai lệch hồ sơ và bổ sung quy định bảo vệ người tiến hành thanh tra, bao gồm bảo mật thông tin cá nhân và hỗ trợ pháp lý khi bị can thiệp trái pháp luật. Cuối cùng, ông nhấn mạnh sự cần thiết của chế tài xử lý khi cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan không cung cấp, trì hoãn hoặc cung cấp sai thông tin, dẫn đến tình trạng né tránh, làm chậm quá trình thanh tra.

PN (SHTT)