Tân tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung là ai?

Ông Lee sinh ra trong một gia đình nghèo ở Andong, đi làm công nhân nhà máy sau khi học xong tiểu học và bị tàn tật do tai nạn lao động. Ông đã hoàn thành chương trình học trung học cơ sở và trung học phổ thông, sau đó tốt nghiệp ngành luật tại Đại học Chung-Ang vào năm 1986. Với vai trò là luật sư nhân quyền và lao động, ông Lee đã hợp tác với Minbyun và vận động thành lập một bệnh viện mới ở Seongnam.

Ông tham gia chính trường vào năm 2005 nhưng không thành công trong một số cuộc bầu cử. Tuy nhiên, ông đã được bầu làm Thị trưởng Seongnam vào năm 2010 và tái đắc cử vào năm 2014. 

Ông từ chức vào năm 2018 để tranh cử thành công chức Thống đốc tỉnh Gyeonggi. Năm 2022, ông Lee tranh cử Tổng thống, giành được đề cử của đảng nhưng thua sít sao trước ông Yoon Suk Yeol trong cuộc tổng tuyển cử.

Vào tháng 1 năm 2024, ông Lee đã sống sót sau một vụ ám sát. Sau đó, vào tháng 11, ông bị kết tội vi phạm Đạo luật bầu cử công chức vì đã phủ nhận sai sự thật mối quan hệ của mình với Kim Moon-ki, cựu Giám đốc điều hành của Tổng công ty Phát triển Seongnam, trong chiến dịch tranh cử Tổng thống năm 2022. Tuy nhiên, quyết định này đã bị hủy bỏ khi kháng cáo, cho phép ông tái tranh cử chức vụ công.

Trong cuộc khủng hoảng thiết quân luật của Hàn Quốc năm 2024, ông Lee đã thu hút sự chú ý quốc tế khi trèo hàng rào tòa nhà Quốc hội và phát trực tiếp sự kiện này. Sau đó, ông đóng vai trò quan trọng trong việc chỉ đạo quá trình luận tội Tổng thống Yoon. Sau khi Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc chấm dứt chức vụ Tổng thống của Yoon, ông Lee chính thức tuyên bố tranh cử vào ngày 10 tháng 4.

Về kinh tế, ông Lee ủng hộ chủ nghĩa tự do New Deal và tôn trọng các chính sách của Franklin D. Roosevelt. Ông đã công bố tầm nhìn chính sách kinh tế tổng thể của mình là "Tăng trưởng chuyển đổi và công bằng". Ông Lee cho rằng nhiều vấn đề của nền kinh tế Hàn Quốc xuất phát từ sự tăng trưởng kinh tế chậm lại. Tăng trưởng thấp dẫn đến ít cơ hội hơn cho thế hệ trẻ, gây ra sự cạnh tranh khốc liệt hơn và bất ổn xã hội.

Ông Lee khẳng định rằng sự tăng trưởng kinh tế chậm lại có liên quan đến sự bất công và phân cực trong nhiều lĩnh vực kinh tế. Ví dụ, khoảng cách giữa các công ty độc quyền lớn và các doanh nghiệp vừa và nhỏ, sự khác biệt giữa các nền tảng và người lao động không thường xuyên, và sự bất bình đẳng trong thị trường bất động sản. Một khía cạnh khác mà ông Lee coi là quan trọng đối với nền kinh tế Hàn Quốc là xu hướng toàn cầu gần đây về tiến bộ công nghệ, chẳng hạn như năng lượng và chuyển đổi kỹ thuật số, có thể gây ra khủng hoảng hoặc mang lại cơ hội mới tùy thuộc vào phản ứng chính sách.

Chiến lược tăng trưởng của ông Lee, "Tăng trưởng chuyển đổi và công bằng", bao gồm một bộ chính sách để làm cho nền kinh tế công bằng hơn và chuyển đổi hơn. Đổi mới và chuyển đổi có thể được đẩy nhanh trên cơ sở các động cơ đúng đắn và các thể chế công bằng hơn.

Chiến lược này bao gồm các chính sách công nghiệp cho "Thỏa thuận mới xanh" và chuyển đổi kỹ thuật số, cải cách giáo dục để giúp mọi người thích nghi với môi trường mới, cân bằng quyền lực thị trường giữa các thực thể kinh tế, các biện pháp cạnh tranh công bằng và công lý thị trường lao động, và mạng lưới an toàn xã hội để chia sẻ rủi ro liên quan đến chuyển đổi.

Quan điểm chính sách chung của ông gần với chủ nghĩa tự do xã hội và chủ nghĩa tiến bộ ôn hòa, nhưng cũng có một số khuynh hướng tự do kinh tế, chẳng hạn như cắt giảm thuế bất động sản và bãi bỏ một phần quy định của công ty. Khuynh hướng tự do kinh tế này đã chuyển sang cánh hữu so với những năm gần đây và tăng lên trước và sau cuộc bầu cử Tổng thống Hàn Quốc năm 2022.

Chiến thắng của ông Lee có thể dẫn đến những thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại của Seoul và có thể hội tụ lợi ích với Tổng thống Mỹ Donald Trump trong việc xoa dịu căng thẳng với Triều Tiên. Ông là người chỉ trích gay gắt cái gọi là "ngoại giao dựa trên giá trị" của Yoon Suk-yeol, vốn xoay quanh ý tưởng hợp tác với các nền dân chủ để đối đầu với các chế độ độc tài.

Thay vào đó, ông Lee đã ủng hộ chủ nghĩa thực dụng trong chính sách đối ngoại. Trong khi ủng hộ liên minh an ninh chặt chẽ với Mỹ, ông Lee cũng nhấn mạnh đến nhu cầu ngoại giao chủ động với Triều Tiên để giảm căng thẳng quân sự gia tăng trên bán đảo Triều Tiên và duy trì quan hệ hợp tác với Trung Quốc và Nga. Ông Lee chia sẻ với tờ Wall Street Journal: "Tôi là người thực tế".

Có những lợi ích địa chính trị chồng chéo rõ ràng giữa Trump và Lee có thể cho phép cả hai cùng làm việc, đặc biệt là về vấn đề tái khởi động các cuộc đàm phán hạt nhân với Triều Tiên. So với Yoon, người cực kỳ cứng rắn với Triều Tiên, ông Lee có thể sẽ là đối tác phù hợp hơn cho sáng kiến ngoại giao trong tương lai của ông Trump với Triều Tiên.

Ông Lee thậm chí còn tỏ ra đồng cảm với phong cách giao dịch của Trump ở một số khía cạnh. Ông nói: "Trump sẽ làm bất cứ điều gì để bảo vệ lợi ích của chính nước Mỹ, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải có một cuộc chiến thuế quan với các đồng minh hoặc tham gia với một đối thủ để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Đó là điều chúng ta nên học hỏi". Những giá trị chung rõ ràng này giữa Lee và Trump có thể đóng vai trò là nguồn hợp lực nếu mục tiêu và lợi ích phù hợp hoặc là nguồn gây xung đột nếu mục tiêu và lợi ích khác biệt.

Tương lai của nền kinh tế hướng đến xuất khẩu của Hàn Quốc sẽ phụ thuộc vào loại thỏa thuận mà ông Lee có thể đạt được, khi tất cả các ngành quan trọng của đất nước ông, từ chip đến ô tô và đóng tàu, đều phụ thuộc rất nhiều vào thương mại toàn cầu.

Tổng thống mới và chính phủ Đảng Dân chủ tự do của ông sẽ thừa hưởng một nền kinh tế dự kiến sẽ tăng trưởng ở mức 0,8% trong năm nay, mức yếu nhất kể từ năm 2020, và sẽ cần phải thống nhất một đất nước đang bị chia rẽ sâu sắc bởi nỗ lực thiết quân luật bất thành của Tổng thống bị phế truất Yoon Suk Yeol.

Hàn Quốc và các nước khác có thể phải đối mặt với nhiều áp lực hơn nữa, vì một bản thảo thư mà Reuters xem được cho thấy chính quyền Trump muốn các nước đưa ra đề xuất tốt nhất về các cuộc đàm phán thương mại trước 4/6.

Một quan chức của Bộ thương mại từ chối xác nhận liệu Seoul đã nhận được bức thư này hay chưa. Tuy nhiên, các nhà lập pháp, quan chức và chuyên gia thương mại thuộc Đảng Dân chủ cho biết, quá trình chuyển giao quyền lực sau 6 tháng trống ghế lãnh đạo đã mang đến cho Seoul cái cớ để chậm lại các cuộc đàm phán và quan sát các cuộc đàm phán thuế quan của Washington với các quốc gia khác.

Một chuyên gia thương mại tham gia vào quá trình xây dựng chiến lược thương mại của ông Lee cho biết: "Chính quyền mới sẽ cần xem xét lại toàn bộ khuôn khổ đàm phán và đó sẽ là bước đệm để kéo dài thời gian mà Hoa Kỳ không thể từ chối".

PV (SHTT)