Điều gì xảy ra sau khi ông Trump đe dọa áp thuế hàng Trung Quốc?

Trong phiên giao dịch cuối ngày 27/11, giá đồng Nhân dân tệ (NDT) tiếp tục giảm 0,083%, đạt mức 7,24 NDT/1 USD. Giá đồng NDT biến động mạnh sau khi ông Trump tuyên bố áp thuế quan lớn đối với hàng Trung Quốc trong ngày đầu đắc cử.

Theo New York Times, Bắc Kinh có công cụ mạnh mẽ để đáp trả lời đe dọa áp thuế mới đối với hàng hóa Trung Quốc của ông Trump. Trung Quốc có thể bắt đầu cuộc chiến tranh tiền tệ, bước đi gây ra rủi ro to lớn cho cả Trung Quốc và Mỹ.

Rủi ro kéo dài

Đồng NDT mất giá so với đồng USD là câu trả lời cho việc áp thuế. Đồng tiền của Trung Quốc rẻ hơn khiến hàng xuất khẩu của Trung Quốc rẻ hơn đối với người mua ở nước ngoài, giảm thiểu tác hại đối với khả năng cạnh tranh của Trung Quốc do thuế quan của ông Trump gây ra. Bắc Kinh đã làm như vậy vào năm 2018 và 2019, khi ông Trump áp đặt thuế quan trong nhiệm kỳ đầu tiên.

Đồng NDT rẻ hơn có thể bù đắp một phần hoặc toàn bộ tác động của mức thuế quan mới, tăng thêm 10% với hàng hóa Trung Quốc mà ông Trump đòi áp dụng. Sự phá giá mang tính chiến lược của Trung Quốc có thể cho phép Bắc Kinh tăng cường sức mạnh xuất khẩu.

Trong 9 tháng đầu năm nay, tổng khối lượng xuất khẩu của Trung Quốc tăng gần 12% so với cùng kỳ năm ngoái. Trung Quốc đang sẵn sàng cho những thành quả mới khi các ngân hàng của nước này tăng cường cho vay để xây dựng nhà máy mới.

Tuy nhiên, việc đồng NDT giảm giá có thể gây nguy hiểm cho nền kinh tế Trung Quốc. Đồng NDT yếu hơn có thể khiến giới đầu tư Trung Quốc đổ xô ra thị trường nước ngoài thay vì đầu tư trong nước đầy rủi ro.

Tỷ giá hối đoái yếu hơn của đồng NDT so với đồng USD cũng làm tổn hại đến lòng tin của công chúng Trung Quốc, làm suy yếu chi tiêu của người tiêu dùng và làm xói mòn giá cổ phiếu.

Tình hình cũng đi ngược lại nỗ lực gần đây của các nhà hoạch định chính sách nhằm củng cố nền kinh tế vốn bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự sụp đổ của thị trường bất động sản, xóa sổ phần lớn tiền tiết kiệm của tầng lớp trung lưu tại Trung Quốc.

Ngân hàng Trung ương Trung Quốc, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc từng vướng chỉ trích nặng nề khi đột nhiên phá giá đồng NDT vào tháng 8/2015. Thị trường toàn cầu cảnh giác, không cho phép động thái đột ngột như vậy xảy ra lần nữa.

Không ai nhường bước

Tại cuộc họp báo gần đây, phía Trung Quốc cho biết Ngân hàng Trung ương sẽ "duy trì sự ổn định cơ bản của tỷ giá hối đoái đồng NDT ở mức cân bằng, hợp lý". Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định Trung Quốc cực kỳ phản ứng với bất kỳ mức thuế quan mới nào.

Đáp lại lời đe dọa của ông Trump, Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cho biết: "Trung Quốc tin rằng hợp tác kinh tế và thương mại Trung - Mỹ về bản chất là đôi bên cùng có lợi. Không ai thắng trong một cuộc chiến thương mại hay một cuộc chiến thuế quan".

Các công ty Trung Quốc tăng cường đáng kể năng lực sản xuất của họ ở các quốc gia khác trong những năm gần đây, điển hình là xây dựng các nhà máy lắp ráp thành hàng hóa hoàn thiện để bán tại Mỹ và các nơi khác. Điều này đã cho phép một số công ty bỏ qua mức thuế quan do chính quyền của Tổng thống đắc cử Donald Trump áp đặt.

Nhiều chủ doanh nghiệp Trung Quốc chuyển tiền ra nước ngoài trong những tuần gần đây để tiếp tục tăng cường hoạt động, đảm bảo rằng Trung Quốc có thể duy trì xuất khẩu mạnh mẽ ngay cả khi ông Trump áp dụng thêm thuế quan.

Tại cuộc họp báo cuối tuần qua, Wang Shouwen - nhà đàm phán thương mại quốc tế hàng đầu của Trung Quốc - tuyên bố hỗ trợ mạnh mẽ cho các nhà xuất khẩu. Ông Wang Shouwen cho biết Trung Quốc sẽ cung cấp thêm tài chính thương mại và bảo hiểm xuất khẩu cho các công ty này.

Theo báo cáo, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ vẫn mạnh mẽ bất chấp thuế quan năm 2018 và 2019. Một phần do nhiều công ty Trung Quốc chia nhỏ hàng xuất khẩu thành các lô hàng đủ nhỏ để tránh thuế quan. Trung Quốc cũng tăng nhanh xuất khẩu sang Đông Nam Á và Mexico, nơi hàng hóa sau đó thường được xử lý và vận chuyển lại Mỹ với thuế quan thấp hoặc gần như không có.

Thị trường sẽ ra sao?

Sau chiến thắng áp đảo của ông Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng, giá trị của đồng NDT giảm đến 2% so với USD. Nhiều loại tiền tệ khác cũng yếu đi so với USD kể từ cuộc bầu cử. Đồng peso Mexico và đô la Canada giảm mạnh sau khi ông Trump nhắm mục tiêu vào cả hai quốc gia này bằng các mức thuế quan tiềm tàng.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc thiết lập biên độ tỷ giá hối đoái hằng ngày, mua và bán tiền tệ hợp tác với các ngân hàng do nhà nước kiểm soát để giữ đồng NDT trong phạm vi hẹp. Một số nhà quan sát thị trường tiền tệ cho biết, các ngân hàng nhà nước có thể đang bán USD và sử dụng số tiền này để mua NDT nhằm duy trì tỷ giá hối đoái hiện tại.

Arthur Kroeber - đối tác sáng lập của Công ty nghiên cứu kinh tế Gavekal - cho biết, đồng NDT có thể giảm thêm 9-10% nếu Mỹ áp thuế quan cao đối với hàng Trung Quốc. Điều đó có nghĩa là NDT sẽ có giá 8 NDT/1 USD, mức chưa từng thấy kể từ năm 2006.

Nhiều nhà phân tích khác hoài nghi Trung Quốc chấp nhận mức giảm mạnh của đồng NDT. Họ dự đoán mức sàn cho đồng tiền này là 7,3 - 7,5 NDT đổi 1 USD.

Trong nhiều năm, Trung Quốc sẵn sàng chấp nhận NDT yếu để thúc đẩy xuất khẩu. Nhưng ngân hàng trung ương bắt đầu phải đối mặt với một trở ngại chính sách bất thường đối với bất kỳ sự suy yếu mạnh nào của đồng tiền này.

Khi Trung Quốc cho phép đồng tiền của mình trượt giá trong nhiệm kỳ đầu của chính quyền Trump, Nhà Trắng thảo luận về việc cố tình làm suy yếu đồng USD vào năm 2019 như một biện pháp ứng phó, nhưng giới chuyên gia nhận định ông Trump sẽ không làm vậy.

Chính sách tiền tệ có thể là ưu tiên trong chính quyền ông Trump mới, bằng chứng là việc tổng thống đắc cử chọn Scott Bessent - nhà quản lý quỹ đầu cơ có nhiều thập kỷ kinh nghiệm trong giao dịch tiền tệ - làm Bộ trưởng Tài chính Mỹ.

Rõ ràng, Trung Quốc muốn đẩy đồng tiền yếu hơn trước khi ông Trump lên nắm quyền như biện pháp phòng ngừa chống lại thuế quan. Brad Setser - cựu quan chức trong chính quyền ông Obama và ông Biden, người chuyên về chính sách tiền tệ của Trung Quốc trong thời gian dài - đã bày tỏ sự nghi ngờ rằng chính quyền Bắc Kinh sẽ làm như vậy.

"Rõ ràng điều này có nguy cơ khiến chính quyền Trump tức giận và có thể thúc đẩy ông Trump áp dụng mức thuế quan cao hơn nữa", Brad Setser nhận định.