Loại ma túy 'xác sống' mạnh gấp 50 lần heroin, 100 lần morphine mà Bộ Công an báo động có gì đặc biệt?

Ma túy mới cực mạnh, cực độc

Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy - C04 (Bộ Công an) đã đưa ra cảnh báo nóng về loại ma túy mới xuất hiện tên là fentanyl. Theo đó, thị trường ma túy ngày càng đa dạng, ngoài sản xuất ma túy tổng hợp dạng đá, ketamin, các đối tượng còn sản xuất các loại ma túy tổng hợp dạng fentanyl.

Ma túy này gây nghiện mạnh gấp 50 lần heroin, 100 lần morphine và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Mỹ, do dùng fentanyl quá liều. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), năm 2023 nước Mỹ đã ghi nhận khoảng 100.000 ca tử vong (từ 18 - 45 tuổi) do dùng thuốc quá liều liên quan đến fentanyl.

Không chỉ tại Mỹ, Canada cũng đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng, với fentanyl chiếm phần lớn các ca tử vong do quá liều. Một số quốc gia châu Âu khác như Đức cũng đã ghi nhận sự gia tăng trong việc lạm dụng fentanyl.

Fentanyl là một loại thuốc giảm đau thuộc nhóm Opioid, có hiệu quả giảm đau mạnh mẽ, thường được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ trong điều trị bệnh nhân tại nhiều quốc gia. Nó có thể được tiêm, xịt, đặt dưới lưỡi, hoặc sử dụng qua miếng dán da.

Tuy nhiên, fentanyl và các dẫn xuất của nó như alfetanil, remifentanil, selfentanil, acetylfentanyl, butyrfentanyl và furanylfentanyl có khả năng gây nghiện cao và đã bị lạm dụng trong sản xuất ma túy. Do đó, chúng đã được Liên hợp quốc liệt kê vào Danh mục chất cần kiểm soát theo Công ước quốc tế năm 1961.

Sử dụng fentanyl và các dẫn xuất của nó không đúng mục đích có thể để lại hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, tạo nên sự lệ thuộc nhanh chóng của cơ thể. Fentanyl được sản xuất bất hợp pháp càng nguy hiểm hơn do không qua kiểm định, và chỉ cần một liều lượng quá liều rất nhỏ cũng có thể dẫn đến tử vong.

Người sử dụng chất này bất hợp pháp thường tự đong đo liều lượng không chính xác, dễ dẫn đến chết vì quá liều. Không chỉ tiêm hoặc uống, ngay cả việc hít phải fentanyl hoặc tiếp xúc với da, mắt, mũi, miệng cũng có thể gây nhiễm độc.

Theo Cơ quan phòng, chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc UNODC, độc tính của fentanyl và các chất dẫn xuất rất cao, khiến tỷ lệ tử vong ở người sử dụng bất hợp pháp cao hơn nhiều lần so với heroin. Chất này hàng năm là nguyên nhân của hàng trăm nghìn ca tử vong trong cộng đồng người nghiện toàn cầu.

Ma túy fentanyl có phổ biến trên thế giới không?

Fentanyl bất hợp pháp có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức và tên gọi khác nhau. Tại một số quốc gia như Úc, New Zealand, Đức, người nghiện thường chiết xuất fentanyl từ các sản phẩm dược phẩm.

Tại Mỹ, fentanyl được bán dưới dạng viên nén, dạng bột hoặc dung dịch với các tên quen thuộc như “sứ trắng”, “heroin tổng hợp”…Đôi khi chúng được bán lẻ dưới dạng bột hòa với cocain hoặc heroin hoặc dưới dạng tân dược chứa fentanyl giả, người sử dụng không có kinh nghiệm rất dễ tử vong vì họ không biết đang dùng loại gì và hàm lượng bao nhiêu. Và thậm chí người bán hoặc nhà sản xuất ma túy cũng có thể không biết chính xác lượng liều lượng chúng dùng để sản xuất nên dễ dẫn đến quá liều.

Fentanyl được buôn lậu vào Mỹ phần lớn từ Mexico và các quốc gia Trung và Nam Mỹ. Việc sản xuất và vận chuyển fentanyl đang khiến tình hình an ninh từ các nước Trung – Nam Mỹ rất phức tạp, tội phạm tranh giành quyết liệt các tuyến đường vận chuyển tiền chất và đưa fentanyl đến Mỹ. 

Trong khu vực Đông Nam Á, fentanyl đã được phát hiện, thu giữ tại Myanmar, Lào, Thái Lan (mới đây Thái Lan đã thu giữ hơn 510 tấn Anilin, có thể sử dụng để sản xuất 85 tấn fentanyl).

Ngày nay, sự phổ biến của fentanyl và các dẫn xuất của chúng đang gia tăng tại Bắc Mỹ và có dấu hiệu lan rộng ra toàn thế giới. Trong giai đoạn từ năm 2012 đến 2016, đã có 17 chất thuộc nhóm fentanyl được báo cáo tới UNODC bởi các quốc gia ở Đông Á, châu Âu và Bắc Mỹ.

Dụng cụ sản xuất ma túy từ chất thuộc nhóm fentanyl có thể tìm kiếm dễ dàng, giá rẻ, và quy trình sản xuất không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp nên nhóm tội phạm này trở thành thách thức lớn cho công tác phòng, chống ma túy ở các quốc gia.

Việt Nam phòng ngừa ma túy từ fentanyl như thế nào?

Để phòng ngừa việc vận chuyển, mua bán, sử dụng fentanyl bất hợp pháp, Việt Nam đã đưa fentanyl vào Danh mục II (các chất ma túy được dùng hạn chế trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo quy định của cơ quan có thẩm quyền) tại Nghị định số 73/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 của Chính phủ.

Các dẫn xuất của fentanyl như: alfetanil, remifentanil, selfentanil, acetylfentanyl, butyrfentanyl, furanylfentanyl… cũng được quy định trong Danh mục các chất ma túy thuộc Nghị định số 73.

Hiện nay qua công tác giám định chưa phát hiện fentanyl và các chất dẫn xuất của nó thu giữ tại Việt Nam. Tuy nhiên, trước xu thế mở rộng thị trường của các loại ma túy này từ Châu Mỹ sang khu vực Châu Đại dương và lan rộng sang Châu Á, việc xuất hiện loại ma túy này tại khu vực và Việt Nam là tất yếu. 

Để phòng tránh hiểm họa fentanyl, trước hết Việt Nam cần tăng cường đẩy mạnh tuyên truyền cho toàn dân, nhất là thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên về tác hại của hiểm họa ma túy; chú trọng vào các loại ma túy mới; ma túy “núp bóng” dưới dạng thực phẩm, đồ uống, thuốc lá, thảo mộc (cỏ mỹ), “bóng cười”…; vận động quần chúng nhân dân phát hiện, thông báo, tố giác kịp thời cho lực lượng công an. 

Phối hợp với các cơ quan chức năng như Hải quan, Quản lý thị trường, Công thương, Y tế, Nông nghiệp và phát triển nông thôn tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện, xử lý các loại hàng hóa là thực phẩm, đồ uống, thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc được nhập vào Việt Nam và việc xuất nhập khẩu, lưu thông, kê đơn, sử dụng thuốc chứa fentanyl trong điều trị.

Trong quá trình đấu tranh với tội phạm ma túy và qua công tác giám định ma túy, chú ý chủ động phát hiện các chất ma túy mới, tiền chất mới xuất hiện ở địa phương, nhất là các chất hướng thần mới cực độc như fentanyl để kịp thời ngăn chặn, điều tra, xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.

Tình hình tội phạm ma túy trong nước vẫn diễn biến phức tạp

Do khu vực “Tam giác vàng” hiện không chỉ là nơi sản xuất các loại ma túy truyền thống như thuốc phiện và heroin mà đã trở thành một trong những khu vực sản xuất ma túy tổng hợp lớn trên thế giới, điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình ma túy tại Việt Nam, đặt ra nhiều thách thức, khó khăn đối với công tác phòng, chống ma túy của nước ta.

Trong nước, tình hình tội phạm ma túy vẫn diễn biến phức tạp trên tất cả các tuyến trọng điểm: tuyến Đông Bắc, Tây Bắc, Bắc miền Trung - Tây Nguyên, Tây Nam, tuyến đường biển, đường hàng không, bưu điện.

Tình trạng tổ chức, chứa chấp sử dụng và tụ tập sử dụng trái phép chất ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp, nhất là tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự và dịch vụ nhạy cảm. Nhiều người sử dụng ma túy tổng hợp trong thời gian dài dẫn đến mất kiểm soát hành vi, “ngáo đá”, gây ra các vụ thảm án, tai nạn giao thông hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội.

Trong khi đó, số người nghiện ma túy ở nước ta còn cao, theo thống kê toàn quốc có gần 223.000 người nghiện và người sử dụng trái phép chất ma túy, trong khi đó công tác cai nghiện còn nhiều khó khăn. Gần đây xuất hiện một số chất gây nghiện mới, có độc tính cao, chưa được quy định trong Danh mục chất ma túy do Chính phủ ban hành.

Đặc biệt, trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển, tội phạm ma túy lợi dụng công nghệ và không gian mạng thực hiện hoạt động phạm tội diễn biến phức tạp, có xu hướng gia tăng, phương thức thủ đoạn hoạt động ngày càng tinh vi, khó phát hiện.

Chúng lợi dụng các ứng dụng, nền tảng mạng xã hội để mua bán trái phép chất ma túy; tổ chức, lôi kéo, rủ rê, tụ tập sử dụng trái phép chất ma túy; hướng dẫn, điều chế, sản xuất, sử dụng trái phép chất ma túy…

Quá trình giao - nhận, các đối tượng cũng lợi dụng dịch vụ vận chuyển (xe ôm công nghệ, taxi) nhằm tránh sự phát hiện, bắt giữ của lực lượng chức năng.

Tuy nhiên, với những nỗ lực không ngừng nghỉ, 6 tháng đầu năm 2024, lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy toàn quốc đã phối hợp các lực lượng chức năng đấu tranh, khám phá thành công hơn 14.461 vụ, bắt giữ hơn 23.110 đối tượng, thu giữ hơn 196 kg heroin, hơn 2,34 tấn và 1,47 triệu viên ma túy tổng hợp, 882 kg cần sa.

Riêng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy phát hiện, bắt giữ 33 vụ, 138 đối tượng, thu giữ hơn 81 kg heroin, hơn 212 kg + 82.000 viên ma túy tổng hợp, 25 kg ma túy tổng hợp dạng nước.

Bộ Công an ập vào 2 căn hộ chung cư cao cấp, phát hiện bí mật khủng khiếp bên trong những chiếc vali

Theo Chi Chi (Nguoiduatin.vn)