Ông Trump định nghĩa lại điều 5 khiến đồng minh NATO bối rối

Đây là Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên của NATO kể từ khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức hồi đầu năm nay. Sự kiện kéo dài 2 ngày bắt đầu bằng một bữa tối long trọng do Nhà vua Hà Lan Willem-Alexander chủ trì tại Hội trường Orange trong khuôn viên hoàng gia. Các nước thành viên hi vọng việc đạt được đồng thuận về việc tăng mạnh chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP có thể giúp duy trì sự hiện diện của Mỹ trong liên minh.

Tuy nhiên, tuyên bố của Tổng thống Donald Trump ngay trước thềm Hội nghị đã khiến các đồng minh bối rối, thậm chí là thất vọng. Ông Trump nói: “Có nhiều định nghĩa về Điều 5. Tôi sẽ đưa ra định nghĩa chính xác khi đến đó. Nhưng chúng ta cần một hệ thống thống nhất, từ đó có thể có một nền hòa bình mạnh mẽ hơn.”

Điều 5 là một trong những trụ cột cơ bản của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, được 12 thành viên sáng lập ký kết tại Washington vào năm 1949, ghi nhận quyền phòng thủ tập thể. Theo đó, một cuộc tấn công vào một quốc gia thành viên cũng được xem là cuộc tấn công vào toàn liên minh và quốc gia đó cần được hỗ trợ. Tuy nhiên, điều khoản này không yêu cầu phản ứng quân sự tự động. Các thành viên có quyền tự quyết định cách thức phản ứng “mà họ cho là cần thiết” để bảo vệ hòa bình. Điều này dẫn đến các cách diễn giải khác nhau giữa các nước và phụ thuộc lớn vào lòng tin giữa các đồng minh.

Các nước châu Âu lo ngại phát biểu của ông Donald Trump cho thấy sự thiếu chắc chắn trong cam kết của Mỹ. Trong khi đó, Tổng thư ký NATO Mark Rutte nhấn mạnh, răn đe không chỉ nằm ở lời hứa mà còn ở sức mạnh triển khai thực tế từ lực lượng tích hợp, khí tài quân sự, đến các kế hoạch tác chiến chung. Ông khẳng định: “Không có quốc phòng nếu không có ngành công nghiệp quốc phòng mạnh mẽ, và không có an ninh châu Âu nếu không có mối liên kết xuyên Đại Tây Dương mạnh mẽ. Vì vậy, chúng ta cần phá bỏ rào cản và khuyến khích hợp tác quốc phòng thực sự xuyên Đại Tây Dương. Chỉ có châu Âu và Bắc Mỹ cùng nhau mới có thể đứng lên và vượt qua thách thức.”

NATO đã nhất trí mục tiêu phân bổ 3,5% GDP cho quốc phòng cốt lõi vào năm 2035 và 1,5% cho các lĩnh vực an ninh khác. Việc này không chỉ nhằm đối phó Nga mà còn để giữ chân Mỹ trong bối cảnh nước này từng đe dọa điều chuyển lực lượng khỏi châu Âu.

Hiện Mỹ có khoảng 100.000 quân đóng tại gần 40 căn cứ ở châu Âu - nhiều hơn cả giai đoạn đầu nhiệm kỳ trước của ông Donald Trump. Tuy nhiên, nước này cũng đang đánh giá lại sự hiện diện toàn cầu, trong khi lập trường của Mỹ đối với cuộc xung đột tại Ukraine, mối quan hệ với Nga hay mới đây nhất là hành động quân sự đơn phương của nước này tại Iran tiếp tục làm dấy lên nghi ngờ về ưu tiên dành cho châu Âu.

Trong bối cảnh sự này, kết quả cuối cùng của hội nghị sẽ phụ thuộc lớn vào cách Donald Trump muốn "định nghĩa lại" vai trò của Mỹ và của NATO  trong trật tự an ninh toàn cầu.

Theo Thu Hoài (Vov.vn)