4 thói quen ăn uống tàn phá gan khủng khiếp mà hầu hết người Việt đều mắc

Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất của cơ thể và đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng. Trong đó, có 3 chức năng đáng chú ý nhất, đó là: Tiết ra dịch mật giúp tiêu hóa thức ăn; thanh lọc độc tố cho máu đi nuôi cơ thể; dự trữ glucose để tạo năng lượng khi cần thiết. Nếu gan không hoạt động không bình thường có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng cho cơ thể, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

Nói về những thói quen gây ảnh hưởng tới gan, nhiều người vẫn thường cảnh báo về tình trạng uống rượu bia và hút thuốc lá. Theo các chuyên gia, điều này là đúng nhưng chưa đủ, bởi nhiều người, kể cả phụ nữ, gan cũng gặp vấn đề khi không hề hút thuốc, uống rượu bia.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, chính thói quen ăn uống thiếu khoa học là nguyên nhân khiến gan quá tải, từ đó dẫn tới tình trạng gan nhiễm mỡ và ảnh hưởng đến chức năng chuyển hóa, loại bỏ độc tố…

1. Ăn quá nhiều chất béo, đạm

Theo PGS Lâm, việc ăn quá nhiều chất béo bão hòa như bơ, mỡ động vật hay chất béo chuyển hóa như dầu chiên lại nhiều lần... sẽ gây ảnh hưởng lớn đến gan.

Thực tế, hiện việc sử dụng trực tiếp mỡ động vật (mỡ lọ) trong chế biến món ăn không còn phổ biến như xưa, tuy nhiên việc ăn các loại thực phẩm như thịt lợn, thịt bò (ba chỉ, phần thịt có cả mỡ và nạc), ăn bún phở nước béo... sẽ khiến lượng mỡ đưa vào cơ thể khá nhiều.

Còn liên quan tới chất béo chuyển hóa chính là việc dùng dầu chiên đi, chiên lại nhiều lần do thói quen tiết kiệm của nhiều gia đình Việt, hoặc các món ăn đường phố được chiên rán trong những chảo dầu, mỡ đã ngả màu cánh gián hoặc đen kịt.

“Nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy, dầu mỡ chiên đến lần thứ 2-3 đã hình thành các chất béo chuyển hóa, chất này gây ra tình trạng rối loạn lipid máu và gây gáng nặng cho gan”, PGS Lâm chia sẻ.

TS.BS Nguyễn Trọng Hưng - Phó trưởng khoa Dinh dưỡng Tiết chế (BV Nội tiết Trung ương) cũng cảnh báo, một chế độ ăn quá giàu đạm gây hại không chỉ cho gan, mà cả thận. Theo đó, việc ăn nhiều chất đạm sẽ khiến gan thận làm việc nhiều, không chuyển hóa được hết và tích tụ lại, lâu dần gây nguy hiểm.

“Để nhận biết một người có ăn nhiều chất đạm hay không, ngoài quan sát qua khẩu phần ăn hàng ngày (nên ăn 12-17% chất đạm/tổng nhu cầu năng lượng/ngày và không nên quá 20% nếu không có chỉ dẫn của bác sĩ), mọi người còn có thể nhận biết qua việc xì hơi có mùi rất khó chịu, đó là khi hệ thống tiêu hóa, chuyển hóa đã quá tải. Do vậy, nên ăn cân đối các chất, không thể lấy chất đạm để bù cho cơm, rau”, bác sĩ Hưng cảnh báo.

2. Lười ăn rau

PGS Nguyễn Thị Lâm cho rằng trong thói quen ăn uống của nhiều người Việt đang tồn tại một nghịch lý, đó là ăn quá nhiều chất béo, chất đạm nhưng lại ăn rất ít rau không đủ theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Đặc biệt với lớp trẻ hiện nay, cuộc sống bận rộn, bữa trưa nhiều người thường sử dụng các thức ăn nhanh. Các khẩu phần ăn này thường đơn điệu, giàu đạm, chất béo, thiếu rau xanh và quả chín.

Trong khẩu phần ăn, rau xanh, quả chín là thực phẩm cung cấp vitamin, chất xơ rất quan trọng cho cơ thể. Chế độ ăn có chất xơ sẽ giúp “quét” bớt mỡ trong đường tiêu hóa ra ngoài cơ thể. Ngược lại, chế độ ăn thiếu chất xơ sẽ gây tái hấp thu cholesterol vào máu và kéo theo đó là tình trạng gan nhiễm mỡ, ảnh hưởng đến chức năng gan. Theo khuyến nghị, một người trưởng thành cần ăn 400-500 gam rau xanh, quả chín mỗi ngày.

3. Thích nội tạng động vật

PGS Lâm cho biết, nội tạng động vật chứa lượng cholesterol rất cao - đây là điều dường như ai cũng biết nhưng nhiều người vẫn thích ăn. Đây là điểm trái ngược hoàn toàn so với những quốc gia phát triển trên thế giới, khi họ loại bỏ mỡ thừa, nội tạng ngay từ khâu giết mổ, còn nước ta đây lại là món khoái khẩu trên bàn ăn.

Vị chuyên gia này cho biết, việc ăn nội tạng động vật thường xuyên, kèm với chế độ sinh hoạt không hợp lý sẽ khiến cho mỡ máu cao, từ đó gan không chuyển hóa kịp và gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ.

Đáng nói là, rất nhiều người bị mỡ máu cao nhưng không hề thừa cân, béo phì nên chủ quan ăn càng nhiều, đến khi phát hiện thì tình trạng đã quá nặng, phải dùng thuốc điều trị.

“Tôi đã trực tiếp thăm khám cho một trường hợp là cô gái còn rất trẻ, không rượu bia, hút thuốc, rất gầy và là dân văn phòng. Khi xét nghiệm mỡ máu cao gấp 9 lần bình thường, kèm tình trạng gan nhiễm mỡ. Sau khi hỏi chuyện mới biết, cô gái này “thần tượng” các món nội tạng, cháo lòng, thậm chí ngày nào cũng có thể ăn được và đây chính là nguyên nhân gây nên tình mỡ máu cao. May mắn, do tuổi còn trẻ nên sau khi được tư vấn chế độ ăn, tập luyện, kèm dùng thuốc, tình trạng bệnh nhân đã được cải thiện”, PGS Lâm chia sẻ.

4. Thường xuyên nạp đồ ngọt

 Thực tế, tại Việt Nam hầu như ở mọi lứa tuổi đều có nhiều người thích đồ ngọt, trẻ nhỏ ăn bánh kẹo nước ngọt không chán, thanh niên thì đồ ăn nhanh phải kèm theo nước ngọt, có thể uống trà sữa thay nước, người cao tuổi dùng trà cũng cho thêm đường...

Chính thói quen này gây nhiều hệ lụy với sức khỏe nói chung và gan là bộ phận phải chịu hậu quả đầu tiên. Khi lượng dự trữ đường quá nhiều, gan dễ bị quá tải và ảnh hưởng đến chức năng chuyển hóa.

Biện pháp bảo vệ gan và phòng ngừa bệnh về gan

Để bảo vệ tế bào gan, chuyên gia dinh dưỡng khuyên nên ăn đa dạng các nhóm thực phẩm (kết hợp nhiều loại thực phẩm). Nên ăn thực phẩm an toàn không nhiễm nấm mốc, không chất hóa học.

Ăn thực phẩm có chất chống ô xy hóa nhiều, trẻ hóa bộ phân cơ thể như rau sậm màu, các loại rau quả có màu sắc sặc sỡ (đỏ, tím, vàng…) các rau gia vị, quả nho… Các thực phẩm có chứa nhiều chất chống oxy giúp trẻ hoá tế bào cơ thể. Đặc biệt nên dùng nghệ trong chế biến các thực phẩm rất tốt để bảo vệ gan.

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, củ nghệ là gia vị tạo nên màu sắc và hương vị đặc trưng cho nhiều món ăn ngon. Nghệ cũng là dược liệu quý đối với sức khoẻ con người, nhưng không phải ai cũng biết cách sử dụng.

"Trong nghệ các chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp phục hồi tế bào gan bị tổn thương", PGS.TS Lâm nói.

Để phòng tránh các bệnh lý gan mật theo chuyên gia dinh dưỡng cần phải ăn uống có tiết chế, cân bằng các nhóm dinh dưỡng; Hạn chế, ăn quá nhiều dầu mỡ, thực phẩm chiên đi chiên lại nhiều, đồ nướng… Không ăn thực phẩm khi nghi ngờ có nấm mốc. Loại bỏ các thói quen xấu như uống rượu bia, nước ngọt có ga… Bên cạnh đó, cần tăng cường luyệt tập thể dục thể thao để nâng cao đề kháng cho cơ thể.

Đối với người mắc viêm gan virus cần phải uống thuốc và đi khám định kỳ theo chỉ dẫn của bác sĩ. Đối với người bình thường, 6 tháng nên đi khám sức khoẻ định kỳ để phát hiện những vấn đề bất thường của gan.

PN (Nguoiduatin.vn)