Từ 2027 áp dụng tiêu chuẩn khí thải, xe máy không đạt phải vứt bỏ?

Từ ngày 1/1/2027, xe máy lưu hành tại Hà Nội và TP.HCM sẽ bắt đầu được kiểm tra khí thải định kỳ, theo dự thảo lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô tô, xe gắn máy của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT). Quy định này sau đó sẽ mở rộng ra các đô thị loại 1 và toàn quốc vào năm 2030. Đặc biệt, Bộ NN&MT cũng đề xuất chia mức khí thải theo năm sản xuất, với các xe sản xuất trước năm 2008 áp dụng tiêu chuẩn Mức 1 - thấp nhất.

Tuy nhiên, việc triển khai quy định này đang đặt ra nhiều băn khoăn, nhất là với hàng triệu xe máy cũ tại Hà Nội và TP.HCM. Nhiều người lo lắng về khả năng triển khai thực tế cũng như số phận của những xe có tuổi đời trên 10 năm không đạt điều kiện khí thải.

Những thách thức trong việc triển khai kiểm định khí thải

Trao đổi với VietNamNet, đại diện Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) khẳng định việc kiểm tra khí thải xe máy là quy định đã có trong luật và sẽ được triển khai. Tuy nhiên, lộ trình thực hiện đang đặt ra nhiều vấn đề cần quan tâm:

- Hạ tầng kiểm định: Đến thời điểm hiện tại, các quy định và quy chuẩn về trạm kiểm định khí thải xe máy vẫn chưa được ban hành. Việc xây dựng và vận hành đủ số lượng trạm kiểm định để đáp ứng hàng triệu xe là một thách thức lớn.

- Nhân lực: Để vận hành các trạm kiểm định, cần một lượng lớn đăng kiểm viên có chứng chỉ hạng 3, đòi hỏi thời gian đào tạo và hoàn thành khóa học.

- Thủ tục pháp lý: Các trạm đăng kiểm cần có giấy phép kinh doanh, giấy phép đo kiểm do Sở Xây dựng cấp và đầu tư trang thiết bị. Đây là những thủ tục phức tạp và khó có thể hoàn thiện trong thời gian ngắn.

Vị đại diện VAMM nhấn mạnh, việc các cơ quan chức năng sớm ban hành văn bản hướng dẫn là yếu tố then chốt để tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai.

Số phận xe cũ: Không đạt có phải bỏ?

Nhiều chuyên gia lo ngại rằng việc áp dụng quy định kiểm định khí thải bắt buộc có thể khiến hàng triệu xe máy cũ phải "chấm dứt vòng đời" do không đạt tiêu chuẩn. Điều này sẽ tạo gánh nặng không nhỏ cho người dân có thu nhập không cao.

Tuy nhiên, đại diện VAMM lại đưa ra quan điểm khác, cho rằng việc phân chia mức khí thải theo năm sản xuất sẽ hạn chế tối đa số lượng xe phải loại bỏ. Theo VAMM:

- Khả năng sửa chữa, bảo dưỡng: Xe không đạt tiêu chuẩn khí thải chưa chắc phải bỏ, mà có thể sửa chữa, bảo dưỡng để đạt chuẩn. Các nhà sản xuất luôn sẵn sàng cung cấp phụ tùng thay thế và đội ngũ kỹ thuật hỗ trợ người dân.

- Lộ trình linh hoạt: Với lộ trình áp dụng tuần tự từ các thành phố lớn rồi đến các địa phương khác, những xe đã được bảo dưỡng, sửa chữa dù không đạt vẫn có thể tiếp tục lưu hành ở những tỉnh chưa thực hiện quy định. Điều này sẽ hạn chế tối đa thiệt hại cho người dân.

- Phụ tùng thay thế: Các hãng cam kết cung cấp phụ tùng trong 10-15 năm sau khi đời xe dừng sản xuất, giúp chủ phương tiện yên tâm hơn về việc tìm kiếm phụ tùng cho xe có tuổi thọ cao.

Nhìn chung, dù có những băn khoăn về hạ tầng và nhân lực, việc triển khai kiểm định khí thải xe máy là một bước đi cần thiết nhằm cải thiện chất lượng không khí đô thị. Quan trọng là cách thức triển khai phải linh hoạt, có lộ trình rõ ràng và hỗ trợ người dân tối đa để giảm thiểu những tác động tiêu cực.

PN (SHTT)