Dự báo thời tiết mùa mưa bão 2025: Dị thường, rất khó lường

Ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, vừa hé lộ những nhận định đầu tiên về mùa mưa bão năm 2025, vẽ nên một bức tranh đa sắc thái cho các khu vực trên cả nước, đặc biệt cảnh báo về những cơn mưa "khủng" và những cơn bão có quỹ đạo "bí ẩn".

Nam Bộ mở màn mùa mưa bằng "Đại hồng thủy"?

Ngay trong tháng 5 này, người dân Nam Bộ cần đặc biệt lưu tâm đến những trận mưa lớn. Dự báo cho thấy, từ nay đến hết tháng, tổng lượng mưa tại vùng núi phía Bắc, Tây Nguyên và Nam Bộ có thể vượt trội hơn trung bình nhiều năm từ 5-25%. Ngược lại, khu vực Trung và Nam Trung Bộ có thể "khát" hơn với lượng mưa thấp hơn từ 5-20%.

"Đây chính là thời khắc giao mùa," ông Lâm nhấn mạnh, "tiềm ẩn những cơn mưa giông xối xả, kèm theo lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh có thể ập đến bất cứ lúc nào."

Minh chứng rõ nét là trận mưa lịch sử sáng 10/5 vừa qua tại các tỉnh miền Đông Nam Bộ. Chỉ trong vài giờ (từ 4-10h sáng), Củ Chi (TP.HCM) đã hứng chịu lượng mưa lên tới 230mm, khiến nhiều quận huyện, kể cả trung tâm TP.HCM, chìm trong biển nước.

Lý giải cho hiện tượng này, ông Lâm cho biết Nam Bộ và Tây Nguyên đang bước vào mùa mưa. Những cơn mưa đầu mùa thường có cường độ cực mạnh do nhiệt độ không khí cao, gió Tây Nam thổi ẩm từ biển vào, kết hợp với hiệu ứng đô thị (nhà cao tầng, bê tông, đường nhựa) làm gia tăng xáo trộn khí quyển, tạo điều kiện cho đối lưu bùng nổ.

Tin vui xen lẫn lo âu: từ tháng 5 đến tháng 7/2025, Nam Bộ và Tây Nguyên được dự báo sẽ có tổng lượng mưa xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 10-20%. Con số này tiếp tục duy trì ở mức cao hơn từ 10-15% trong giai đoạn tháng 8-10.

Đặc biệt, mùa mưa năm nay tại hai khu vực này có khả năng sẽ kết thúc muộn hơn thường lệ. Dù đã có những cảnh báo sớm về mưa giông từ ngày 9/5, ông Lâm thừa nhận việc dự báo định lượng mưa lớn vẫn là một thách thức toàn cầu.

Kịch bản bão 2025: "Trung bình" nhưng đừng chủ quan!

Về hoạt động của bão, tháng 5/2025 có khả năng xuất hiện bão trên Biển Đông nhưng không cao và gần như không ảnh hưởng đến đất liền nước ta.

Tuy nhiên, bức tranh chung cho cả mùa bão (khả năng bắt đầu từ tháng 6) lại phức tạp hơn:

Số lượng: Dự kiến tương đương trung bình nhiều năm, khoảng 11-13 cơn bão/áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) trên Biển Đông, và 5-6 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền.

Cao điểm: Bão/ATNĐ có khả năng tập trung dồn dập từ tháng 7-9 tại Bắc Bộ, sau đó chuyển hướng "tấn công" Trung Bộ và các tỉnh phía Nam vào tháng 10-11.

Ít có "siêu bão" kiểu Yagi: Dù năm nay ít khả năng xuất hiện những cơn bão cực mạnh như Yagi, ông Lâm vẫn đặc biệt lưu ý người dân cần đề phòng những cơn bão có cường độ mạnh và hướng di chuyển khó lường.

Điều đáng chú ý là hiện tượng ENSO năm nay có khả năng duy trì ở trạng thái trung tính. Điều này đồng nghĩa với việc năm 2025 ít có khả năng xảy ra mưa bão dồn dập liên tục. Các đợt mưa lớn diện rộng có thể bắt đầu từ tháng 6 ở Bắc Bộ, sau đó lan dần về phía Nam và kết thúc vào khoảng tháng 12 ở Trung Bộ.

Tuy nhiên, chính trạng thái ENSO trung tính này lại khiến mùa bão 2025 trở nên khó lường hơn. Ông Lâm phân tích: "Không có những dấu hiệu cực đoan rõ ràng như các năm ENSO mạnh, nhưng tính khó lường về quỹ đạo và cường độ của bão có thể tăng lên."

Điều này có nghĩa là:

Quỹ đạo đa dạng, phức tạp: Bão có thể hình thành ở nhiều khu vực khác nhau trên Biển Đông và có đường đi "lắt léo" hơn do không bị chi phối mạnh bởi các hình thế quy mô lớn liên quan đến El Nino hay La Nina.

Xuất hiện rải rác: Bão có thể xuất hiện bất ngờ trong suốt mùa, thay vì tập trung cao điểm vào một vài tháng nhất định.

"Trung bình không có nghĩa là không nguy hiểm," ông Lâm cảnh báo. Dù số lượng bão có thể không quá nhiều như những năm La Nina mạnh, hay quá ít như El Nino mạnh, mỗi cơn bão vẫn tiềm ẩn rủi ro. Nguy cơ mưa lớn cục bộ gây ngập úng, sạt lở đất vẫn hiện hữu trên toàn quốc, đặc biệt tại các vùng núi phía Bắc và những nơi có địa hình đồi núi, trũng thấp.

Đặc biệt, ông Lâm nhấn mạnh, tất cả những nhận định trên đều dựa trên quy luật khí hậu và trạng thái ban đầu. Các dự báo chính xác hơn với độ tin cậy cao thường chỉ có trước 1 tuần. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia sẽ liên tục theo dõi và cập nhật khi có bất kỳ dấu hiệu hình thành xoáy thuận nhiệt đới nào, kêu gọi người dân chủ động theo dõi để có biện pháp phòng tránh kịp thời.

PV (SHTT)