Đề xuất tăng thời gian nghỉ thai sản lên 7 tháng với người sinh con thứ 2, vi phạm luật Dân số có thể bị phạt đến 100 triệu đồng

Đây được xem là một "cuộc cách mạng" so với Pháp lệnh Dân số năm 2003, nhằm thích ứng với bối cảnh dân số mới với những thách thức như mức sinh thấp, già hóa dân số nhanh và tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đáng báo động.

Trao quyền tự quyết, khuyến khích gia đình hai con hạnh phúc

Điểm nhấn đột phá nhất của dự thảo chính là việc trao quyền cho cá nhân và các cặp vợ chồng trong việc quyết định thời điểm sinh con, số lượng con mong muốn và khoảng cách giữa các lần sinh. Dù vậy, dự thảo vẫn khéo léo củng cố giá trị "mỗi gia đình nên có hai con, nuôi dạy con tốt" thông qua việc cung cấp kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản, nuôi dạy con và tư vấn phòng tránh vô sinh trước hôn nhân.

Để hiện thực hóa mục tiêu duy trì mức sinh thay thế và khuyến khích các gia đình sinh đủ hai con, đặc biệt tại những khu vực có mức sinh thấp, nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực được đưa ra:

"Món quà" cho lần sinh thứ hai: Lao động nữ sinh con thứ hai sẽ được hưởng chế độ nghỉ thai sản kéo dài đến 7 tháng, tăng thêm một tháng so với quy định 6 tháng hiện hành.

An cư cho gia đình trẻ: Phụ nữ sinh đủ hai con tại các khu công nghiệp, khu chế xuất và các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp sẽ được ưu tiên trong chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội.

Chính phủ cũng sẽ đóng vai trò "nhạc trưởng" khi định kỳ công bố tình trạng mức sinh, làm cơ sở để các địa phương linh hoạt xây dựng chính sách khuyến khích phù hợp, thậm chí báo cáo Quốc hội can thiệp nếu mức sinh ở đâu đó xuống quá thấp.

Đối mặt với vấn nạn mất cân bằng giới tính khi sinh kéo dài, dự thảo tiếp tục khẳng định việc nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức. Các địa phương có tỉ lệ mất cân bằng giới tính cao sẽ bị "điểm mặt chỉ tên" định kỳ.

Để tăng sức răn đe, một biện pháp mạnh tay được đề xuất là nâng mức phạt hành chính cho các hành vi vi phạm liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi (bao gồm cả việc cung cấp dịch vụ, thiết bị) lên đến 100 triệu đồng. Song song đó, các chiến dịch truyền thông sẽ được đẩy mạnh nhằm thay đổi tư duy "trọng nam khinh nữ".

Chăm sóc người cao tuổi, nâng tầm chất lượng dân số tương lai

Trước viễn cảnh dân số Việt Nam đang già hóa nhanh chóng, dự thảo luật dành một chương riêng với các giải pháp đồng bộ: từ phát triển mạng lưới chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng và cơ sở tập trung, đến đào tạo nhân lực lão khoa chuyên sâu (với các chính sách hỗ trợ người học và nhân viên chăm sóc). Một đề xuất nhân văn đáng chú ý là Nhà nước sẽ mua thẻ bảo hiểm y tế cho người cao tuổi chưa có, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.

Đồng thời, các biện pháp nâng cao chất lượng dân số cũng được đặc biệt quan tâm, bao gồm tư vấn và khám sức khỏe trước hôn nhân; sàng lọc, chẩn đoán và điều trị các bệnh lý trước sinh và sơ sinh, với sự hỗ trợ đặc biệt cho các nhóm yếu thế ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số.

Để tạo hành lang pháp lý vững chắc và đồng bộ, Dự thảo Luật Dân số cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều tại các luật liên quan như Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ luật Lao động, Luật Nhà ở, và Luật Bảo hiểm y tế.

Bộ Y tế nhấn mạnh, việc ban hành Luật Dân số mới là một bước tiến quan trọng, đưa công tác dân số vượt ra khỏi khuôn khổ kế hoạch hóa gia đình đơn thuần, gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng dài hạn của đất nước. Hiện dự thảo đang được công bố rộng rãi để lắng nghe mọi ý kiến đóng góp từ nhân dân.

PV (SHTT)