Vì sao sự cố tại nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn của Trung Quốc gây lo ngại?

Tập đoàn điện lực Pháp (EDF) đang điều tra nguy cơ tiềm ẩn liên quan đến việc tích tụ khí hiếm tại nhà máy điện hạt nhân ở tỉnh Quảng Đông, Đông Nam Trung Quốc, nơi họ sở hữu một phần liên doanh.

Cuộc điều tra diễn ra sau khi CNN đưa tin, chính phủ Mỹ đang đánh giá một báo cáo về sự cố rò rỉ tại nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn. Báo cáo này do công ty Framatome đưa ra. Framatome là công ty con của EDF, chịu trách nhiệm thiết kế lò phản ứng của nhà máy và tham gia hoạt động vận hành lò phản ứng này.

Framatome cảnh báo rằng, nhà máy Đài Sơn do liên doanh giữa EDF và Tập đoàn điện hạt nhân Trung Quốc (CGN) điều hành đang đối mặt với “mối đe dọa phóng xạ sắp xảy ra”. CGN sở hữu 70% và EDF 30% trong liên doanh.

Điều gì đã xảy ra tại nhà máy này?

EDF cho biết, hiện tượng tích tụ các khí krypton và xenon đã ảnh hưởng đến mạch chính lò phản ứng số 1 của nhà máy Taishan, tuy nhiên đây là một hiện tượng “đã được biết đến, nghiên cứu và đề cập trong quy trình vận hành lò phản ứng”. EDF đã đề xuất tiến hành một cuộc họp với CGN liên quan đến cuộc điều tra, nhưng chưa ấn định ngày cụ thể.

Trong khi đó CGN cho biết, các hoạt động tại nhà máy đáp ứng các quy tắc an toàn. Theo dữ liệu của Cơ quan quản lý An toàn hạt nhân Trung Quốc (CNSA), mức độ bức xạ ở khu vực lân cận vẫn ở ngưỡng bình thường vào hôm qua (14/6). Theo CNN, Framatome cáo buộc rằng cơ quan này đang nâng cao giới hạn có thể chấp nhận được đối với việc phát hiện bức xạ bên ngoài nhà máy Đài Sơn nhằm tránh phải đóng cửa nhà máy. Công ty này cho biết họ lo ngại khi tuyên bố giới hạn của Trung Quốc đã được tăng lên vượt quá tiêu chuẩn của Pháp. Hiện CNSA và chính phủ Trung Quốc vẫn chưa bình luận về các thông tin trên.

Đánh giá nguy cơ rủi ro

Các chuyên gia hạt nhân đã hạ thấp nguy cơ rủi ro đối với sự cố xảy ra tại nhà máy điện hạt nhân này. CNN dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết, vụ việc không gây ra mối đe dọa an toàn nghiêm trọng đối với công nhân tại nhà máy hay người dân sống ở khu vực xung quanh.

Các khí hiếm như krypton và xenon được tạo ra trong quá trình phân rã phóng xạ. Những khí này xuất hiện khi có một vài thanh nhiên liệu hạt nhân bị xuống cấp. Khi các thanh hạt nhân bị hỏng chúng sẽ giải phóng những chất khí như xenon vào dòng nước chảy qua chúng và tới các tuabin sản xuất điện. Việc phát hiện các khí này ở khu vực bên ngoài là một cảnh báo sớm cho thấy một trong những hệ thống an toàn của nhà máy đang gặp trục trặc. Nhưng những sự cố như vậy không phải là hiếm hoặc không đáng quá lo ngại.

Theo một nghiên cứu của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, tại Mỹ cũng đã có hơn 2% tổ hợp nhiên liệu hạt nhân bị hư hỏng theo cách tương tự trong khoảng thời gian từ năm 1994 đến 2006. Các nhà máy điện hạt nhân đều có rất nhiều hệ thống đảm bảo an toàn dự phòng. Trong trường hợp chất khí không bị rò rỉ ra bên ngoài, các nhân viên nhà máy có thể thực hiện các biện pháp xử lý kịp thời, dù việc tiếp nhiên liệu có thể trở nên phức tạp hơn và chí phí bảo trì gia tăng.

Tại sao chính phủ Mỹ lại liên quan đến vụ việc này?

CGN - công ty hạt nhân nhà nước lớn nhất Trung Quốc đã bị Mỹ đưa vào danh sách đen vào tháng 8/2019 với cáo buộc mua công nghệ và vật liệu tiên tiến của Mỹ để sử dụng cho mục đích quân sự tại Trung Quốc. Điều này đồng nghĩa với việc Framatome – hiện đang có các hoạt động tại Mỹ, sẽ cần sự miễn trừ của Mỹ để cho phép họ giúp CGN khắc phục các vấn đề về công nghệ.

Mỹ có thể cho phép Framatome hỗ trợ kỹ thuật để giúp giải quyết vấn đề, nhưng Trung Quốc mới là bên quyết định nhà máy điện hạt nhân này có phải đóng cửa hoàn toàn sau sự cố nói trên hay không, các tài liệu mà CNN tiếp cận được cho biết. Theo CNN, EDF và các quan chức Mỹ vẫn chưa đưa ra thời hạn cụ thể về việc hoàn thành cuộc điều tra.

Thách thức đối với ngành công nghiệp điện hạt nhân của Trung Quốc

Sự cố xảy ra tại nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn dù không gây nguy cơ rủi ro cao, nhưng chúng nêu bật những vấn đề mà ngành công nghiệp điện hạt nhân của Trung Quốc cần phải khắc phục trong những năm tới.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã mở rộng việc sử dụng năng lượng hạt nhân và nước này chiếm hơn 10% sản lượng điện hạt nhân của thế giới. Theo Hiệp hội Năng lượng Hạt nhân Trung Quốc, tính đến tháng 3/2021, có 16 nhà máy hạt nhân đang hoạt động với 49 lò phản ứng hạt nhân ở Trung Quốc, với tổng công suất phát điện là 51.000 megawatt. Nhà máy Đài Sơn là một dự án uy tín được xây dựng sau khi Trung Quốc ký thỏa thuận sản xuất điện hạt nhân với  công ty Électricité de France (EDF) của Pháp.

Giới phân tích cho rằng, để đảm bảo an toàn cho người dân và hạn chế gây ô nhiễm, chính phủ Trung Quốc cần phải vận hành ngành năng lượng hạt nhân theo cách đặt sự an toàn và minh bạch lên trên hết. Điều này cũng quan trọng như việc thay thế các thanh nhiên liệu bị hỏng của nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn.

Theo Hồng Anh (VOV)