Vì sao AK47 trở thành vũ khí khủng bố ưa thích?

Bom xe và các thiết bị nổ tự chế là vũ khí ưa thích của khủng bố vài năm sau vụ 11/9 nhưng tới năm 2015, AK47 ngày càng trở thành vũ khí chủ yếu của chúng khắp châu Âu.

Số người thiệt mạng trong các vụ khủng bố sử dụng AK47 gần đây. Đồ họa: Guardian

Trong vụ khủng bố Paris ngày 13/11, loại súng tiểu liên nổi tiếng do Liên Xô thiết kế này còn giết nhiều người hơn cả đánh bom tự sát. Hiện giới chức châu Âu đang đau đầu tìm hiểu nguồn gốc, kẻ trung gian buôn súng và lý do loại súng này lại trở nên phổ biến.

Một phần câu trả lời có lẽ nằm ở vùng bán đảo Balkan, bên dưới dãy núi ở trung tâm Montenegro. Nơi đây có những tay buôn súng nghiệp dư như Vlatko Vucelic. Vào ngày 5/9/2015, Vlatko đã bị bắt trên đường cao tốc tại Đức, cùng với một kho vũ khí: một khẩu súng lục, hai khẩu súng ngắn, hai quả lựu đạn, 200 g thuốc nổ TNT và 8 khẩu AK47.

Dù cảnh sát không liên kết được Vlatko với âm mưu khủng bố nào, họ tin rằng hắn là một mắt xích, dù nhỏ, trong đường dây buôn bán vũ khí bất hợp pháp giá trị ước tính khoảng 320 triệu USD một năm trên toàn thế giới. Các chuyên gia cho rằng hành trình vận chuyển lậu vũ khí là từ Montenegro, qua Croatia, Slovenia vào Áo, qua biên giới vào miền nam Đức, gần Rosenheim. Đích đến cuối cùng là một bãi đậu xe ở Paris.

Mẫu đầu tiên của AK47 được tướng Liên Xô Mikhail Kalashnikov thiết kế và trang bị cho quân đội Liên Xô vào năm 1948. Cảnh sát cũng dùng cái tên Kalashnikov khi nói về loại súng này. Tuy nhiên, ngày nay, đây là tên gọi chung của 200 loại súng tiểu liên, với tổng số lượng khoảng 200 triệu khẩu súng trên toàn thế giới, trung bình cứ 35 người sẽ có một khẩu. Chúng được sản xuất và buôn bán hợp pháp ở hơn 30 quốc gia, với Trung Quốc là nhà cung cấp hàng đầu.

Mikhail Kalashnikov, tác giả của mẫu AK47 đầu tiên. Ảnh: Sipa Press

Một báo cáo của Liên Hiệp Quốc về cấm vận vũ khí vào Libya đã phát hiện vũ khí đã được tuồn lậu tới 14 quốc gia bên ngoài biên giới Libya. Mặc dù chưa có bằng chứng nào về việc vũ khí nguồn gốc Libya tuồn vào châu Âu được thừa nhận công khai, hầu hết các chuyên gia tin rằng, chỉ là vấn đề thời gian trước khi tìm thấy vũ khí từ Libya trong Liên minh châu Âu (EU). Phần lớn vũ khí hạng nặng dùng trong cuộc thảm sát Paris có nguồn gốc Balkan.

Ngoài số lượng súng mới ra lò với tốc độ một triệu khẩu/năm, còn khoảng 10 triệu khẩu AK47 cũ vẫn còn sử dụng tốt, dù có niên đại từ những năm 1980 hoặc xa hơn, ở các vùng phía tây Balkan, Liên Xô cũ và phía bắc châu Phi.

Chỉ tính riêng tại Albani, sau tình trạng bất ổn năm 1997, khoảng 750.000 khẩu AK47 đã biến mất, trở thành một phần của thị trường chợ đen vũ khí lậu.

Những khẩu súng cũ này thường được những kẻ môi giới trung gian sửa chữa lại rồi bán ra. Tội phạm và khủng bố rất ưa thích do tính bền bỉ phi thường của nó.

"Nó rất dễ sử dụng", Mark Mastaglio, một chuyên gia đạn đạo học của Anh cho biết, "đó là lý do mà bạn có thể nhìn thấy cả những đứa trẻ 12 tuổi mang súng theo mình. Ngoài ra nó còn rất bền, có thể hoạt động tốt trong mọi môi trường, kể cả nơi nóng và nhiều cát như sa mạc hay lạnh lẽo như Siberia, do đó nó rất phổ biến".

Tại Syria, ước tính có khoảng 900.000 vũ khí bất hợp pháp, con số này ở Bosnia là 750.000. Phần nhiều trong đó là do binh lính mang về nhà sau khi kết thúc chiến tranh.

"Kết thúc các cuộc chiến, nhiều tiểu đoàn đã mang súng về nhà", Aleksandar Radic, một chuyên gia vũ khí cho biết. "Họ giấu chúng trong vài năm đầu, trước khi bán ra chợ đen với giá khoảng 100 euro".

Những mối liên hệ với Libya. Đồ họa: Guardian

Trong 4 năm qua, thương mại vũ khí bất hợp pháp đã được phát triển để cung cấp cho nhu cầu của bọn tội phạm ngày càng ưa thích AK47 trong các quốc gia như Pháp, Thụy Điển, Đan Mạch và Hà Lan.

Một quan chức cấp cao của Croatia cho biết buôn lậu vũ khí gần đây đã vượt qua ma túy. Trong năm 2010, chính quyền Pháp đã tiết lộ lượng súng bị tịch thu đã tăng vọt tới 79%, với 2.710 vũ khí bị thu hồi, với số lượng AK47 tăng dần.

"Người Pháp bắt đầu gia tăng hoạt động tố tụng hình sự liên quan đến vũ khí, đặc biệt là súng tiểu liên vào khoảng 2011. Các báo cáo đều thể hiện sự ngạc nhiên của họ", Zverzhanovski nói.

Europol, đơn vị cảnh sát tình báo của Liên minh châu Âu, cho biết trong năm 2011 "có một xu hướng tăng dần, bởi các băng nhóm tội phạm có tổ chức, trong việc sử dụng các vũ khí nhỏ hạng nặng ... như súng tiểu liên".

Các bằng chứng ngày càng gia tăng đã khiến người Pháp phải thắt chặt luật về súng năm 2012, có biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn đối với buôn bán súng, với hình phạt nâng lên 7 năm tù giam và nộp phạt 100.000 euro.

Tuy nhiên, xu hướng sử dụng Kalashnikovs vẫn tiếp tục tăng. Trong năm 2012 đã có hai vụ nổ súng liên tiếp bên ngoài các hộp đêm vào cuối tuần ở miền bắc nước Pháp, do những kẻ phạm tội sở hữu Kalashnikovs thực hiện. Vào tháng 3, hai người đã thiệt mạng và 10 người khác bị thương khi một nhóm tội phạm sử dụng Kalashnikovs trong một quán rượu ở Gothenburg, Thụy Điển. Một nguồn tin từ cảnh sát Hà Lan cho biết, từ năm 2012 đã có 20 vụ giết người hoặc cố gắng thanh toán lẫn nhau giữa các băng nhóm tội phạm, với 44 loại súng cầm tay được sử dụng. Gần một nửa là loại súng tiểu liên Kalashnikov.

Ngay cả ở Anh, nơi Bộ trưởng Nội vụ Theresa May tự hào đã kiểm soát được biên giới nhằm ngăn chặn việc buôn bán của súng trường tấn công mạnh mẽ vào nước này, cảnh sát đã thu giữ được 22 khẩu Kalashnikov, 9 khẩu súng máy ngắn Skorpion, 58 ổ đạn và 1.000 viên đạn trong một chiếc xe rời khỏi bến du thuyền Cuxton ở Kent vào tháng 8.

Đối với các nhà điều tra theo dấu khủng bố, cách chúng lấy được vũ khí, mối liên hệ giữa tội phạm có tổ chức và khủng bố là rất quan trọng. Theo Duquet, để có được vũ khí, ngoài tiền còn cần các sự liên kết. Các mối liên kết giữa các băng đảng tội phạm và mạng lưới cực đoan châu Âu thường bị đánh giá thấp.

Theo báo cáo về tình hình và xu hướng khủng bố trong năm 2015 của châu Âu, súng cầm tay đã trở thành vũ khí phổ biến nhất trong các cuộc tấn công khủng bố ở đây.

Theo Nguyễn Thành Minh (VnExpress.net)