Tổng thống Trump gây sốc: Mỹ sẽ áp thuế quan đơn phương, 'miễn' đàm phán

Thông báo được đưa ra vào ngày 16/5, hé lộ việc Mỹ sẽ bắt đầu "gửi thư" áp thuế mới tới các quốc gia trong khoảng 2 đến 3 tuần tới. Đây là lần đầu tiên Tổng thống Trump thừa nhận rằng mục tiêu đầy tham vọng - đạt được thỏa thuận thương mại với hơn 50 quốc gia trước đầu tháng 7 - là không khả thi. Điều này cho thấy một bước ngoặt rõ rệt trong chính sách thương mại của chính quyền hiện tại.

Trước đó, kế hoạch thuế được công bố vào tháng 4 đã gây ra "cú sốc" trên thị trường toàn cầu khi đề xuất mức thuế lên tới 50% đối với khoảng 60 đối tác và mức thuế cơ bản 10% áp dụng cho toàn bộ hàng nhập khẩu. Sau phản ứng dữ dội và thị trường lao dốc, ông Trump đã tạm hoãn việc áp thuế trong 90 ngày cho hầu hết các nước (trừ Trung Quốc) nhằm tạo điều kiện cho đàm phán.

Tuy nhiên, thực tế phũ phàng cho thấy việc đàm phán cùng lúc với hàng trăm quốc gia là nhiệm vụ gần như bất khả thi. Tổng thống Trump cũng đã xác nhận điều này tại một cuộc họp ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, thừa nhận không thể đáp ứng yêu cầu gặp gỡ của "150 quốc gia" muốn thương thảo.

Việc chuyển hướng sang gửi thông báo thuế riêng lẻ tới từng nước được xem là chiến thuật mới của Mỹ nhằm đẩy nhanh tiến độ và tạo sức ép buộc các đối tác phải chấp nhận các điều kiện do Washington đưa ra. Điều này phát đi tín hiệu rõ ràng rằng Mỹ đang ưu tiên việc kiểm soát chính sách thuế của mình hơn là duy trì các cuộc đối thoại mở rộng.

Chính sách "đánh thuế" đơn phương này được dự báo sẽ khiến nhiều đối tác thương mại chủ chốt như Liên minh châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc cảm thấy bất an. Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu có sự phụ thuộc lẫn nhau sâu sắc, động thái của Mỹ có thể châm ngòi cho một chuỗi phản ứng "trả đũa", làm gia tăng căng thẳng thương mại trên diện rộng.

Việc Mỹ áp dụng các mức thuế cố định, ngay cả với những quốc gia mà Mỹ đang có thặng dư thương mại, sẽ làm giảm đáng kể động lực và lợi ích mà các đối tác có thể tìm kiếm thông qua đàm phán, từ đó làm suy yếu quá trình thương lượng. Thỏa thuận mới với Anh, vốn chỉ chịu thuế cơ bản và một số thuế theo ngành cụ thể, cũng khiến nhiều quốc gia khác hoài nghi về khả năng đạt được các thỏa thuận tương tự, khi mức thuế cơ bản 10% vẫn được Mỹ duy trì.

Chính quyền Tổng thống Trump khẳng định mục tiêu cuối cùng là giảm thâm hụt thương mại khổng lồ của Mỹ và bảo vệ các ngành công nghiệp cùng người lao động trong nước. Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế lại đưa ra cảnh báo rằng một cuộc chiến thuế toàn diện có thể đẩy giá hàng hóa nhập khẩu lên cao, dẫn đến gia tăng chi phí sản xuất và giá tiêu dùng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng Mỹ.

Trên bình diện quốc tế, căng thẳng thương mại leo thang và kéo dài có nguy cơ làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, kìm hãm tốc độ tăng trưởng kinh tế và gia tăng bất ổn trên thị trường tài chính.

Mặc dù có những dấu hiệu "hạ nhiệt" căng thẳng với Trung Quốc sau một thỏa thuận tạm thời cắt giảm thuế, nhưng thời hạn 90 ngày để đạt được một thỏa thuận toàn diện vào tháng 8 tới vẫn là rất ngắn ngủi và đầy rủi ro. Trong khi đó, các cuộc đàm phán với những đối tác châu Á quan trọng khác như Hàn Quốc và Nhật Bản lại đang chậm lại, làm giảm triển vọng mở rộng các thỏa thuận thương mại chiến lược.

Việc Mỹ chuyển sang gửi thông báo áp thuế thay vì ngồi vào bàn đàm phán trực tiếp cho thấy chiến lược thương mại của Tổng thống Trump đang chuyển biến theo hướng ngày càng cứng rắn và mang tính đơn phương. Dù được biện minh là để bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia, động thái này có thể khiến Mỹ đối mặt với nhiều thách thức cả về chính trị lẫn kinh tế trong quan hệ quốc tế, đồng thời gieo rắc sự bất ổn cho thị trường toàn cầu trong giai đoạn sắp tới.

PTH (SHTT)