Tại sao Thổ Nhĩ Kỳ vẫn ngáng đường Thụy Điển gia nhập NATO?

Bloomberg cho biết khi NATO mời Thụy Điển và Phần Lan gia nhập liên minh quân sự này vào tháng 6-2022, các nhà lãnh đạo NATO ca ngợi đây là một "quyết định lịch sử". 

Nhưng kế hoạch trên vẫn chưa thành do bị Thổ Nhĩ Kỳ phản đối…

1. Thổ Nhĩ Kỳ muốn gì?

Thổ Nhĩ Kỳ đã yêu cầu Thụy Điển dẫn độ các thành viên người Kurd tình nghi và những kẻ âm mưu đảo chính bị Ankara truy nã, đồng thời ngăn nhóm người ủng hộ phong trào người Kurd tại Thụy Điển công khai thể hiện lòng trung thành.

2. Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Tháng 12-2022, Tòa án Tối cao Thụy Điển ra phán quyết bác bỏ việc dẫn độ một người đàn ông bị Thổ Nhĩ Kỳ cáo buộc liên quan tới âm mưu đảo chính chống lại Tổng thống Recep Tayyip Erdogan năm 2016. Ankara gọi phán quyết này là "một diễn biến rất tiêu cực". 

Tháng 1 năm nay, căng thẳng bùng phát trở lại sau khi những người biểu tình ở Stockholm - Thuỵ Điển trưng bày hình nộm lộn ngược của ông Erdogan. Tiếp theo đó là vụ đốt một bản dịch Kinh Koran gần đại sứ quán Thổ Nhĩ Kỳ, khiến Ankara và các quốc gia Hồi giáo khác phẫn nộ. Ông Erdogan sau đó tuyên bố Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không ủng hộ Thụy Điển gia nhập NATO.

Thụy Điển khẳng định đã làm tất cả những gì có thể để tôn trọng thỏa thuận hồi tháng 6-2022. Tuy nhiên, luật về quyền tự do ngôn luận của Thụy Điển khiến chính phủ khó ngăn chặn hành động công khai ủng hộ người Kurd.

3. Vấn đề của Thổ Nhĩ Kỳ với người Kurd là gì?

PKK đã chiến đấu với các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ trong và ngoài nước kể từ giữa những năm 1980 khi họ tìm kiếm một khu vực tự trị cho người Kurd bên trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ. Ankara đặc biệt tập trung vào Đơn vị Bảo vệ Nhân dân người Kurd (YPG). Thổ Nhĩ Kỳ coi YPG là mối đe dọa an ninh do lực lượng này có quan hệ với lực lượng ly khai người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ.

4. Tại sao Thụy Điển dính líu?

Thụy Điển từ lâu tìm cách thúc đẩy nhân quyền và tôn trọng các nhóm dân tộc thiểu số ở nước ngoài. Nước này mở rộng cửa đối với những người tị nạn, bao gồm khoảng 100.000 người Kurd hiện sinh sống tại đây. Một số người Kurd ở Thuỵ Điển là thành viên phe đối lập Thổ Nhĩ Kỳ bị chính phủ của ông Erdogan truy lùng. Ông Erdogan đã gọi Thụy Điển là "nơi các tổ chức khủng bố làm tổ".

5. Vai trò của Thuỵ Điển đối với NATO?

Thụy Điển - và cả Phần Lan - đã tiến hành các cuộc tập trận quân sự với NATO, đồng thời ngày càng chia sẻ nhiều thông tin tình báo hơn với khối này.

Nếu Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO, an ninh khu vực xung quanh biển Baltic có thể được đảm bảo cũng như việc bảo vệ các thành viên NATO gồm Estonia, Latvia và Lithuania sẽ dễ dàng hơn.

Phần Lan và Thụy Điển cũng sở hữu quân đội mạnh, được trang bị tốt, có thiết bị quân sự tương thích với của NATO cũng như giúp tăng gấp đôi chiều dài biên giới của NATO với Nga và cho phép liên minh này cải thiện khả năng giám sát sườn phía Tây.

6. Có cơ hội để giải quyết tranh chấp không?

Ông Erdogan sắp bước vào các cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội trong tháng 5 tới. Việc duy trì lập trường cứng rắn chống lại Thụy Điển có thể củng cố sự ủng hộ dành cho ông. Vì vậy, khó tìm ra lối thoát lúc này.

Hướng đi của Phần Lan?

Bộ trưởng Ngoại giao Phần Lan để ngỏ khả năng một mình gia nhập NATO mà không có Thuỵ Điển. Nhưng điều đó có khả năng gây rủi ro cho các tuyến đường tiếp tế của Phần Lan và việc đảm bảo an ninh của NATO. Bỏ Thuỵ Điển ở lại cũng sẽ khiến một số hợp tác quân sự mà hai nước đã phát triển trong nhiều năm bị huỷ bỏ. Lập trường chính thức vẫn là Phần Lan và Thuỵ Điển sẽ gia nhập NATO cùng nhau.

Theo Phạm Nghĩa (Nld.com.vn)