Sự thật ít người biết phía sau tập tục đặt châu báu vào miệng người chết của cổ nhân Trung Hoa

Trong lịch sử phong kiến Trung Hoa, nghi thức an táng sở hữu địa vị vô cùng trọng yếu. Bởi cổ nhân cho rằng, sự kết thúc của một đời người cũng quan trọng không kém gì so với sự ra đời của một sinh mệnh.

Hơn nữa, người Trung Quốc vốn coi trọng đạo hiếu, cho nên mọi lễ nghi liên quan tới việc an táng vẫn luôn được tuân thủ một cách nghiêm khắc.

Thường dân bách tính vốn đã không dám xem nhẹ điều này, tầng lớp giàu có hay quan lại, hoàng tộc lại càng thêm phần xem trọng.

Cũng bởi vậy mà có những tang lễ hay lăng mộ hao phí một nguồn tài lực, nhân lực khổng lồ. Tiêu biểu trong số đó phải kể tới lăng mộ của Tần Thủy Hoàng hay đám tang của Từ Hi Thái hậu.

Điểm đáng nói hơn còn nằm ở chỗ, nghi lễ an táng của cổ nhân Trung Hoa xưa từng tồn tại một tập tục hết sức đặc biệt. Đó chính là tập tục đặt vàng bạc châu báu vào miệng người chết.

Vậy liệu rằng những món vàng ngọc được đặt vào miệng người quá cố ẩn giấu những ý nghĩa đặc biệt gì?

Sự thật ít biết về tập tục đặt "báu vật" vào miệng người quá cố

Miếng ngọc hình ve sầu - vật phẩm từng rất được cổ nhân Trung Hoa ưa chuộng trong tập tục đặt vàng bạc châu báu vào miệng người quá cố. (Ảnh: Nguồn Internet).

Vào thời cổ đại, tập tục đặt châu báu vào miệng người chết đã được ghi lại từ rất sớm và được biết tới với tên gọi là "khẩu hàm".

Những nguồn sử liệu đáng tin cậy như "Chu Lễ" hay "Thuyết văn giải tự" thời nhà Hán đều từng nhắc tới tập tục này.

Lý giải một cách trực quan, "khẩu hàm" nhằm chỉ hành động đặt những vật phẩm trân quý như vàng bạc hay châu báu vào miệng người chết vào thời điểm chuẩn bị đặt họ vào quan tài.

Về những món châu báu được dùng trong tập tục này, người xưa cũng không quá câu nệ. Nếu là các gia đình thường dân có điều kiện kinh tế không quá khá giả, họ có thể chỉ cần đặt vào đó tiền đồng là đủ.

Còn đối với những gia đình dư dả hơn, thân nhân của người quá cố thường sẽ dùng các miếng ngọc được tạo tác thành nhiều hình dạng khác nhau.

Căn cứ theo ghi chép của các nguồn sử liệu, những miếng ngọc dùng để đặt vào miệng người chết thường sẽ được tạc hình các loài động vật quen thuộc trong đời sống hàng ngày như trâu, chó, lợn, dê…

Vào thời nhà Hán, người xưa ngày càng chuộng ngọc được tạo tác thành hình ve sầu. Tới thời Đường – Tống, tập tục nói trên dần trở nên cầu kỳ và câu nệ hơn. Các loại vàng, bạc, ngọc phỉ thúy cũng ngày một được ưa chuộng và sử dụng phổ biến.

Vào thời cổ đại, tầng lớp coi trọng tang lễ hơn cả vốn là hoàng tộc. Mà trong số các hoàng tộc thời phong kiến, tang lễ của Từ Hi Thái hậu vào thời nhà Thanh được biết tới là một trong những đại tang xa xỉ, tốn kém bậc nhất.

Tương truyền rằng năm xưa khi chuẩn bị được đưa đi an táng, người ta đã đặt vào trong miệng của Lão Phật gia khét tiếng ấy một thứ còn trân quý hơn cả vàng bạc. Đó chính là dạ minh châu.

Từ thời xa xưa, dạ minh châu đã là một loại đá quý nổi tiếng với khả năng phát sáng trong bóng đêm và đặc biệt là sở hữu giá cả vô cùng đắt đỏ.

Trong hồi ức của mộ tặc từng cả gan trộm lăng Từ Hi là Tôn Điện Anh, viên dạ minh châu trong miệng Thái hậu được miêu tả rằng:

" (Nó) bị tách ra làm hai miếng, ghép lại thành một hình tròn, lúc tách ra thì trong suốt, khi ghép lại thì tỏa ra thứ ánh sáng màu xanh lá, thậm chí ban đêm khi đứng cách xa cả trăm thước vẫn có thể soi rõ từng sợi tóc…".

Cũng theo ghi chép của một số tài liệu khác, viên dạ minh châu trong miệng Từ Hi sở hữu khối lượng xấp xỉ 157 gram, tương đương hơn 787 carat, giá trị lên tới 10,8 triệu lượng bạc (vào thời Dân quốc) và 810 nhân dân tệ hiện nay (ước tính hơn 2.855 tỷ Việt Nam đồng).

Ý nghĩa thực sự phía sau những món châu báu trong miệng người quá cố

Vậy đâu là lý do khiến cổ nhân phải dùng tới những vật phẩm trân quý và đắt đỏ như vậy để đặt vào trong miệng của những người quá cố?

Theo lý giải của chuyên trang phân tích lịch sử Trung Quốc (Qulishi), tập tục này xuất phát từ 3 nguyên nhân dưới đây.

Nguyên nhân thứ nhất: Bảo quản thi thể người chết

Cổ nhân cho rằng, việc ngậm trong miệng những vật quý như vàng, vàng hay ngọc có thể sẽ tránh cho thi thể của người chết bị mục nát, thối rữa.

Cũng bởi vậy mà có người tin rằng, năm xưa khi bị mộ tặc Tôn Điện Anh bật nắp quan tài, thi thể của Từ Hi ở thời điểm đó vẫn sinh động như khi còn sống thực chất là nhờ vào tác dụng của viên dạ minh châu nghìn tỉ đặt trong miệng.

Nguyên nhân thứ hai: Hy vọng về cuộc sống tốt đẹp của người quá cố ở thế giới bên kia.

Những thân nhân của người quá cố thường đem những vật trân quý này tuẫn táng với mong muốn cuộc sống của họ ở thế giới bên kia luôn được sung túc, phú quý.

Có quan niệm còn cho rằng, những vật báu đặt trong miệng này có thể sẽ trở thành "lộ phí" giúp con đường đi tới hoàng tuyền của các linh hồn được suôn sẻ.

Nguyên nhân thứ ba: Thỏa mãn tâm nguyện của người quá cố

Năm xưa, Càn Long Hoàng đế sau khi qua đời được đặt vào trong miệng một miếng ngọc bội tạc hình ve sầu.

Có lý giải cho rằng miếng ngọc bội này là ẩn dụ cho hình ảnh ve sầu thoát xác, phá kén, thể hiện cho khát vọng được hồi sinh.

Tương tự như vậy, Từ Hi Thái hậu lúc sinh thời từng nổi tiếng là với sở thích sưu tầm châu báu, tiêu pha phung phí.

Vì vậy, viên dạ minh châu ngàn tỷ đặt trong miệng cùng với vô số châu báu bên trong quan tài thực chất nhằm mục đích thỏa mãn cho lòng tham vinh hoa phú quý của vị Lão Phật gia này.

Theo Trần Quỳnh (Trí Thức Trẻ)