Những chia sẻ của Đại sứ Anh tại Việt Nam về mặt tối của tình trạng mua bán người và di cư trái phép

Trong bối cảnh tình trạng mua bán người giữa Việt Nam và Vương quốc Anh ngày càng nghiêm trọng, Đại sứ Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland - ông Gareth Ward đã viết một bài bình luận về chủ đề này. Đại sứ Gareth Ward mong muốn bài viết đến được với độc giả trẻ, những người có nguy cơ cao nhất trở thành nạn nhân của tình trạng này.

Việt Nam là đối tác quan trọng và "ưu tiên" của Anh trong rất nhiều lĩnh vực như kinh tế, giáo dục, quốc phòng,... Trong các cuộc họp trực tuyến hàng tuần với "sếp" ở London, tôi có một danh sách dài các hoạt động cần báo cáo và thật may mắn, phần lớn trong số đó là các con số tích cực, các sự kiện thành công hay các hoạt động triển vọng. Tuy nhiên, có một lĩnh vực mà Việt Nam cũng là "ưu tiên" với nước Anh nhưng không phải theo nghĩa tích cực và tôi biết khi nghe đến, các bạn cũng sẽ không vui. Đó là vấn đề mua bán người và di cư trái phép. 

Hẳn các bạn sẽ hồ nghi khi nghe thấy điều này phải không ạ? Là đại sứ đặc mệnh toàn quyền, tôi có cơ hội được đi nhiều nơi, gặp gỡ nhiều người và trao đổi với nhiều cơ quan tổ chức trên khắp đất nước Việt Nam. Mỗi lần thảo luận về chủ đề này, họ cũng có cùng một suy nghĩ và phản ứng như các bạn vậy.

Vậy nên, hôm nay tôi muốn chia sẻ với các bạn về một vấn đề mua bán người rất khác đang xảy ra với người Việt ở bên kia bán cầu.

Từ những chuyến vượt biên nguy hiểm tính mạng đến "nô lệ" trồng cần sa

Nói đến mua bán người, hầu hết những người tôi gặp đều nghĩ đến Trung Quốc hay các nước láng giềng như Lào và Campuchia. Trên thực tế, người Việt Nam không chỉ bị mua bán đến các nước có chung đường biên giới đất liền với Việt Nam mà còn ở các nước trong khu vực châu Á như Thái Lan, Hàn Quốc, Malaysia, và thậm chí còn ở các châu lục khác như châu Âu, trong đó có Vương quốc Anh. 

Ở nước Anh, chúng tôi sử dụng khái niệm "Nô lệ thời hiện đại", trong đó có bao gồm mua bán người. Những năm gần đây, Việt Nam luôn là nước có số người nghi là nạn nhân của mua bán người và nô lê hiện đại cao nhất tại Anh, chỉ xếp sau Albania.

Khác với các nạn nhân bị mua bán sang Trung Quốc với thủ đoạn thường gặp như bắt cóc, gạ gẫm hay lừa gạt, những nạn nhân người Việt Nam tại Anh là những người chủ động lựa chọn ra đi, với giấc mơ về một miền đất hứa, mong muốn tìm kiếm cơ hội cải thiện kinh tế cho bản thân và gia đình. Rất nhiều trong số họ là những người đến từ những huyện còn khó khăn của Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. 

Những người này tìm đến người quen, họ hàng, bạn bè mà nghe đâu đã từng đưa trót lọt ai đó đến Anh để nhờ giúp đỡ. Họ bỏ ra một khoản tiền rất lớn có khi lên đến 600-700 triệu đồng, phần nhiều có được là do thế chấp nhà cửa, ruộng vườn, tàu thuyền hay vay nặng lãi để trả cho những kẻ môi giới và những kẻ tổ chức đưa người trái phép qua biên giới. Như vậy, ngay từ đầu cuộc hành trình của mình từ Việt Nam, họ đã chọn di cư bất hợp pháp và giao phó số phận của mình vào tay bọn tội phạm.

Trên danh nghĩa "giúp đỡ" làm giả giấy tờ, làm giả hồ sơ hay "giúp" vượt biên trái phép, những kẻ này thu lợi rất lớn từ các nạn nhân. Chi phí cho hành trình do những tổ chức tội phạm quốc tế đưa người bất hợp pháp từ Việt Nam sang Anh rất khác nhau tùy theo thời gian và cách thức di chuyển. Các đồng nghiệp ở Bộ nội vụ của tôi cho biết ước tính chi phí dao động từ 30.000USD đến 50.000 USD. 

Việc nhập cư bất hợp pháp vào Anh có thể bằng giấy tờ giả trên một chuyến bay thẳng, hoặc thông dụng hơn là một đoạn đường gian khổ nhiều rủi ro và kéo dài qua nhiều nước châu Âu. Hầu hết trong số họ, bất chấp nguy hiểm, tìm đường sang Anh với một hy vọng là chỉ sau một năm làm việc ở đây, họ có thể chuộc được các sổ đỏ đang thế chấp ở ngân hàng, hoặc trả hết nợ nần vay mượn cho chuyến đi và sau đấy là một cơ hội "đổi đời" sẽ đến với gia đình, thậm chí là cả dòng tộc của họ.

Tôi cũng có cơ hội được nghe kể lại câu chuyện của một người hồi hương từ Anh trở về. Đó là một hành trình ác mộng từ Việt Nam qua Trung Quốc rồi cả tháng trời lang thang trong lạnh giá ở Nga, Ba Lan, Đức, Pháp và cuối cùng là trốn trong thùng xe tải vượt biên giới từ Pháp sang Anh. Anh nói mình là một trong số những người may mắn sống sót. Bên cạnh những rủi ro về sức khỏe, về kinh tế, đã có trường hợp người nhập cư bất hợp pháp gặp nguy hiểm đến tính mạng như bị gãy chân, tay hay bị đâm vào đường tàu, bị chết đuối vì nhảy xuống sông trong lúc bị truy đuổi. Có không ít trường hợp bị chết do quá lạnh, bị thiếu ô xy trong thùng xe và chẳng bao giờ đặt chân đến "miền đất hứa".

Khi đến Anh, điều gì đón chờ họ - những người vừa trải qua chặng đường dài nhiều gian khổ và nguy hiểm để mong tìm cho mình cơ hội đổi đời? Với nỗi sợ hãi của người nhập cư trái phép, mang theo gánh nặng trả nợ và gánh vác những niềm hi vọng của người thân ở Việt Nam, họ phải "theo lao". Cuộc sống tiếp theo là chuỗi ngày chui lủi, chấp nhận làm bất kỳ công việc gì có thể để có được chỗ trú ẩn. Không có giấy tờ hợp lệ, họ làm việc trốn tránh. Giới chủ, lợi dụng sự yếu thế và nỗi lo sợ bị chính quyền phát hiện của họ, trả cho họ đồng lương rẻ mạt và ép họ làm việc nhiều giờ biết chắc chắn rằng sẽ không ai dám kêu ca hay tố giác. Cứ như thế, người Việt tại Anh bị bóc lột và trở thành nô lệ trong thời hiện đại lúc nào không hay.

Và khi đến cả những công việc tạm thời với tiền công rẻ mạt như làm móng tay, trông trẻ, phụ bếp, dọn khách sạn cũng trở nên rất khó khăn, với áp lực là gánh nợ trên vai, nhiều người nhập cư bất hợp pháp chấp nhận đi trồng cần sa như là lựa chọn cuối cùng để kiếm tiền trả nợ. Họ cũng đã biết trồng cần sa là mạo hiểm nhưng khi thật sự bắt tay vào công việc, họ mới thấm thía cảm giác cô đơn, ngột ngạt và tù túng cũng như nỗi sợ hãi, nỗi ám ảnh có thể bị cướp, bị bắt và bị trục xuất. 

Để tránh bị lộ, những căn nhà dùng để trồng cây thường bịt kín các cửa sổ để không có ánh sáng cũng như mùi phát tán ra ngoài khi cây trổ bông. Những người có nhiệm vụ chăm sóc cây thường bị buộc sống ở trong nhà và chỉ được ra ngoài khi ông chủ cho phép. Họ bị giam lỏng, kiểm soát và bị bóc lột sức lao động không khác gì những nô lệ. Theo nghiên cứu "Thực trạng người Việt nhập cư bất hợp pháp vào Vương quốc Anh trở về Việt Nam năm 2014", do sống trong môi trường nhiệt độ cao, không có không khí, tiếp xúc với phấn hoa, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, thuốc kích thích,…. người trồng cây cần sa trong nhà kín chịu nguy hại nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí để lại di chứng về sau như ảnh hưởng đến thần kinh và đến đường hô hấp.

Nhập cư trái phép và mua bán người: Hãy hiểu và tránh xa nó!

Các bạn ạ, di cư vì mục đích kinh tế và tìm kiếm cơ hội tốt đẹp hơn là một nhu cầu chính đáng đối với bất cứ ai ở bất cứ quốc gia nào. Nước Anh, người dân Anh luôn chào đón những người đến Anh hợp pháp, có đầy đủ sự hiểu biết, sự đánh giá thận trọng và ý định làm việc chân chính. Những kẻ hứa giúp bạn sang Anh thành công với một công việc hấp dẫn đang chờ đón chỉ là muốn lấy tiền của bạn. Chúng không phải là bạn. Chúng là đối tượng phạm tội. Đừng để bản thân và gia đình rơi vào bàn tay của kẻ buôn người.

Ở Anh, chúng lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của người nhập cư bất hợp pháp để lôi kéo bạn vào việc làm phi pháp nhằm kiếm lợi nhuận cao trên rủi ro và nguy hiểm của bạn, từ góc độ luật pháp là hành vi mua bán người. Nhập cư trái phép và mua bán người giữa Anh và Việt Nam tồn tại, phổ biến và diễn ra khác hơn bạn nghĩ. 

Hãy hiểu và tránh xa nó!

Bài viết được dịch từ chia sẻ của ông Stephen Taylor - Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Anh và Bắc Ailen tại Việt Nam.

Việt Nam tuyên bố về di cư trái phép và mua bán người

Trong Hội nghị quan chức cao cấp lần thứ 14 - Nhóm công tác của Tiến trình Bali về phòng, chống đưa người di cư trái phép, mua bán người và tội phạm xuyên quốc gia (AHG SOM 14) được tổ chức vào ngày 23/7 vừa qua tại Đà Nẵng, ông Tô Anh Dũng, Thứ trưởng Bộ Ngoại Giao Việt Nam nêu rõ, Việt Nam chủ trương thúc đẩy di cư hợp pháp, kiên quyết đấu tranh phòng chống di cư trái phép và mua bán người. Trong quản lý di cư, Việt Nam lấy phòng ngừa làm yếu tố nền tảng và coi thúc đẩy di cư hợp pháp là biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn di cư trái phép.

Việt Nam đẩy mạnh hợp tác quốc tế thông qua việc tham gia tích cực vào các tiến trình khu vực và thế giới nhằm tạo nên sức mạnh toàn diện góp phần đẩy lùi nạn di cư trái phép và mua bán người.

Theo STEPHEN TAYLOR (Trí Thức Trẻ)