Nhiều phụ nữ Trung Quốc lựa chọn cuộc sống 'không chồng, không con' trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế

Chai Wanrou, một phụ nữ theo "chủ nghĩa độc thân" ở Trung Quốc cho rằng hôn nhân là một thể chế không công bằng. Giống như nhiều phụ nữ trẻ khác ở đất nước tỉ dân, cô là một phần của phong trào đang phát triển về một tương lai không chồng, không con. Phong trào này đặt ra cho chính phủ Trung Quốc một thách thức không hề nhỏ.

Năm 2023, Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc "nuôi dưỡng một nền văn hóa mới về hôn nhân và sinh con" khi dân số Trung Quốc giảm năm thứ hai liên tiếp và số ca sinh mới đạt mức thấp lịch sử.

Thủ tướng Trung Quốc Li Qiang cũng cam kết "làm việc hướng tới một xã hội thân thiện với việc sinh con " và tăng cường các dịch vụ chăm sóc trẻ em trong báo cáo công việc của chính phủ năm nay.

Đảng Cộng sản coi gia đình hạt nhân là nền tảng của sự ổn định xã hội, trong đó những bà mẹ chưa kết hôn bị kỳ thị và phần lớn bị từ chối các quyền lợi. Nhưng ngày càng nhiều phụ nữ có học thức, phải đối mặt với tình trạng bất an chưa từng có trong bối cảnh số lượng thanh niên thất nghiệp đạt kỷ lục và suy thoái kinh tế, khiến một bộ phận giới trẻ Trung Quốc đang tán thành "chủ nghĩa độc thân".

Theo dữ liệu chính thức, dân số độc thân trên 15 tuổi của Trung Quốc đạt kỷ lục 239 triệu người vào năm 2021. Số lượng đăng ký kết hôn tăng nhẹ vào năm ngoái (2023) do tồn đọng đại dịch, sau khi đạt mức thấp lịch sử vào năm 2022. Một cuộc khảo sát của Đoàn Thanh niên Cộng sản Trung Quốc vào năm 2021 với khoảng 2.900 thanh niên thành thị chưa kết hôn cho thấy 44% phụ nữ không có ý định kết hôn.

Tuy nhiên, hôn nhân vẫn được coi là cột mốc quan trọng của tuổi trưởng thành ở Trung Quốc và tỷ lệ người trưởng thành chưa bao giờ kết hôn vẫn ở mức thấp. Nhưng trong một dấu hiệu khác cho thấy sự phổ biến ngày càng giảm của nó, rằng nhiều người Trung Quốc đang trì hoãn việc kết hôn, với độ tuổi trung bình kết hôn lần đầu tăng lên 28,67 vào năm 2020 từ mức 24,89 vào năm 2010, theo dữ liệu điều tra dân số.

Tại Thượng Hải, con số này đạt 30,6 đối với nam và 29,2 đối với nữ vào năm ngoái, theo thống kê của thành phố.

Lü Pin, một nhà hoạt động nữ quyền Trung Quốc ở Mỹ cho biết: “Hoạt động nữ quyền về cơ bản là không được phép (ở Trung Quốc), nhưng việc từ chối kết hôn và sinh con có thể nói là… một hình thức bất tuân bất bạo động đối với nhà nước phụ hệ”.

Lối sống độc thân lâu dài đang dần trở nên phổ biến hơn ở Trung Quốc, làm nảy sinh các cộng đồng trực tuyến gồm hầu hết là phụ nữ độc thân, những người tìm kiếm sự đoàn kết từ những người cùng chí hướng.

Những bài đăng có hashtag “Không kết hôn, không con” của những người có ảnh hưởng nữ thường ở độ tuổi 30 hoặc 40 trên Xiaohongshu, Instagram của Trung Quốc, thường xuyên nhận được hàng nghìn lượt thích.

Một diễn đàn chống hôn nhân trên Douban, một nền tảng truyền thông xã hội khác, có 9.200 thành viên, trong khi một diễn đàn khác dành riêng cho "chủ nghĩa độc thân" có 3.600 thành viên thảo luận chủ yếu về kế hoạch nghỉ hưu tập thể, cùng các chủ đề khác.

Liao Yueyi, một sinh viên mới tốt nghiệp thất nghiệp 24 tuổi ở thành phố Nam Ninh phía nam, gần đây đã tuyên bố với mẹ cô rằng: "cô đã tỉnh dậy sau cơn ác mộng về việc có con".

"Không kết hôn hay có con là quyết định mà tôi đưa ra sau khi cân nhắc kỹ lưỡng. Tôi không nợ ai một lời xin lỗi, bố mẹ tôi đã chấp nhận điều đó", cô đăng trên WeChat.

Thay vào đó, cô quyết định " nằm thẳng " - một cách diễn đạt của người Trung Quốc có nghĩa là làm vừa đủ để trang trải cuộc sống - và tiết kiệm tiền cho những chuyến du lịch trong tương lai.

“Tôi nghĩ hẹn hò hay sống thử đều ổn, nhưng con cái là một khoản đầu tư tài sản khổng lồ với lợi nhuận tối thiểu”, cô nói và cho biết thêm rằng cô đã thảo luận về việc thuê nhà với một số bạn nữ có cũng suy nghĩ với mình khi họ nghỉ hưu.

Nhiều phụ nữ được phỏng vấn cho rằng mong muốn khám phá bản thân, vỡ mộng với động lực gia trưởng ở Trung Quốc và số lượng nam giới thực sự "thấu hiểu" họ rất ít là những yếu tố chính khiến họ quyết định sống độc thân và không có con.

Bình đẳng giới cũng đóng một vai trò quan trọng: tất cả phụ nữ đều cho biết rất khó tìm được một người đàn ông coi trọng quyền tự chủ của họ và tin tưởng vào sự phân công công bằng trong công việc gia đình.

Xiaoling Shu, giáo sư xã hội học tại Đại học California, Davis, cho biết: “Có sự dư thừa về số lượng phụ nữ có trình độ học vấn cao nhưng số lượng đàn ông có trình độ học vấn cao lại không đủ”. Theo dữ liệu chính thức, chính sách một con kéo dài hàng thập kỷ đã khiến số lượng nam giới nhiều hơn nữ giới 32,3 triệu người vào năm 2022.

Giáo sư Shu nói: “Những phụ nữ có trình độ đại học trở thành những người có niềm tin mạnh mẽ hơn trong việc ủng hộ quyền lợi và địa vị của họ trong xã hội”. "Những phụ nữ được giáo dục tốt sẽ tìm thấy ít người đàn ông phù hợp hơn cũng như ủng hộ quyền của phụ nữ."

Mặc dù không phải tất cả phụ nữ được phỏng vấn có quan điểm giống nhau nhưng hành động của họ phản ánh xu hướng muốn trao quyền cho phụ nữ Trung Quốc nhiều hơn và được thể hiện thông qua các lựa chọn cá nhân.

Và mặc dù một số nhà phân tích tin rằng số lượng người độc thân suốt đời sẽ không tăng theo cấp số nhân trong tương lai, nhưng việc trì hoãn hôn nhân và tỷ lệ sinh giảm có thể sẽ là mối đe dọa đối với các mục tiêu nhân khẩu học của Trung Quốc.

Nhà hoạt động nữ quyền Lü cho biết: “Về lâu dài, sự nhiệt tình của phụ nữ đối với hôn nhân và sinh con sẽ chỉ tiếp tục giảm”.

“Tôi tin rằng đây là cuộc khủng hoảng dài hạn quan trọng nhất mà Trung Quốc sẽ phải đối mặt”.

Theo Reuters

HV (SHTT)