Người đàn ông hiến máu nhiều nhất lịch sử thế giới: 1.173 lần, cứu sống 2,4 triệu người, được mệnh danh là 'cánh tay vàng' trong làng hiến máu

Nếu bạn hỏi ai là người đã cứu sống được nhiều người nhất trong lịch sử thế giới, thì đó có thể là James Harrison, một người đàn ông ở Australia đã hiến tặng dòng máu hiếm của mình 2 tuần một lần, đều đặn trong suốt hơn 6 thập kỷ.

Tổng cộng 1.173 lần xắn tay áo đã giúp Harrison lập kỷ lục Guinness là người hiến máu nhiều nhất hành tinh. Và dòng máu hiếm của ông đã trực tiếp cứu sống 2,4 triệu trẻ em ở Australia, những đứa trẻ sinh ra với nguy cơ mắc bệnh tan máu bẩm sinh.

Thế nhưng, vào tháng trước, Hội chữ Thập đỏ Australia thông báo ông James Harrison đã qua đời ở tuổi 88. Ông đã nhắm mắt yên bình trong khi đang ngủ, tại một viện dưỡng lão ở ngoại ô Sydney cách trung tâm hiến máu thường xuyên của ông 1 giờ tàu chạy.

Vậy là thế giới đã chính thức mất đi một người có dòng máu siêu hiếm, một anh hùng sẵn sàng xả thân vì tính mạng người khác ngay cả khi tuổi đã ngoài 80.

Nhưng dòng máu của Harrison vẫn sẽ còn sống mãi, trong cơ thể hàng triệu đứa trẻ mà ông từng cứu sống, để cổ vũ và lan truyền tinh thần nhân đạo, nghĩa cử hiến máu cao đẹp từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Người mang dòng máu siêu hiếm, chỉ 0,7 phần triệu

Câu chuyện của James Harrison đã bắt đầu vào một khoảnh khắc định mệnh năm 1950. Đó là năm ông 14 tuổi và Harrison phải trải qua một cuộc phẫu thuật phổi. Khi xét nghiệm để chuẩn bị máu truyền cho ông, các bác sĩ bất ngờ phát hiện trong dòng máu của Harrison có một kháng thể siêu hiếm ở nồng độ rất cao so với người bình thường.

Kháng thể này được gọi là anti-D, thông thường, sản sinh sau khi người có nhóm máu Rh- tiếp xúc với máu Rh+. Ở Australia chỉ có khoảng 200 người trên 27 triệu dân sở hữu kháng thể này trong máu. Tỷ lệ là 0,7 phần triệu, biến anti-D trở thành một nguồn máu siêu hiếm.

Nhưng nó dùng để làm gì?

Để trả lời câu hỏi này, chúng ta phải biết ngoài A, B, AB và O, nhóm máu của con người còn được chia thành Rh+ và Rh-. Rh là một protein xuất hiện trên bề mặt của hồng cầu. Nếu máu của bạn có protein này, bạn sẽ thuộc phân loại nhóm máu Rh+ (dương tính Rh). Ngược lại, nếu không có nó, bạn sẽ có máu Rh- (âm tính Rh).

Thống kê cho thấy khoảng 85% dân số có nhóm máu Rh+, trong khi 15% còn lại là Rh-.

Vấn đề xảy ra khi một người phụ nữ có máu Rh- kết hôn với một người đàn ông có máu Rh+. Sau đó, cô ấy mang thai một đứa trẻ có máu Rh+ được di truyền từ bố. Hệ miễn dịch của người mẹ sẽ nhận diện máu Rh+ của thai nhi là "kẻ lạ" và sản sinh ra kháng thể anti-D để tấn công nó.

Khi hồng cầu chứa Rh+ của thai nhi bị tấn công, nó có thể gây ra tình trạng vàng da, bệnh tan máu bẩm sinh thậm chí tổn thương não và tử vong.

Để ngăn chặn các nguy cơ này có thể xảy ra, các nhà khoa học phải sử dụng một loại thuốc gọi là RhoGAM để tiêm cho những phụ nữ mang thai có nhóm máu Rh-, nhằm ngăn hệ miễn dịch của họ sản sinh ra anti-D.

Nhưng là thuốc RhoGAM chỉ có thể được sản xuất từ nguồn kháng thể anti-D của con người, mà chưa thể tổng hợp. Do đó, những người có máu hiếm, chứa anti-D nồng độ cao như James Harrison, đang trở thành nguồn thuốc sống cho hàng triệu đứa trẻ mỗi năm trên toàn thế giới.

63 năm hiến máu liên tục, 2 tuần một lần, từ năm 18 đến năm 81 tuổi

Harrison bình phục sau ca phẫu thuật phổi năm 1950, nhưng phải đến tận năm 1954, ông mới đủ 18 tuổi để hiến máu. Suốt khoảng thời gian 4 năm đó, cậu bé thiếu niên đã suy nghĩ rất nhiều về sứ mệnh của mình, về lòng biết ơn với y học, và món nợ từ túi máu cậu nhận được từ ca phẫu thuật phổi.

Thế là liên tục trong suốt 63 năm, Harrison đã đều đặn đến bệnh viện mỗi 2 lần một tuần để hiến máu. Gần như không gì có thể cản nổi lịch trình của ông, ngay cả khi Harrison đi du lịch, ông cũng sẽ ghé vào một bệnh viện trên đường để hiến máu.

Vốn là một nhân viên văn phòng làm việc trong ngành đường sắt, sau khi nghỉ hưu, Harrison đã cùng vợ của mình, Barbara Harrison, lái xe cắm trại vòng quanh Châu Úc. Bản thân Barbara, một giáo viên về hưu, cũng là một người hiến máu tình nguyện nhiệt tình cũng phải ngưỡng mộ chồng mình, khi số lần hiến máu của ông ấy cứ tăng đều đặn, từ vài chục, tới vài trăm rồi chạm mốc hơn 1.000 lần.

Đến khi về già, Harrison vẫn hàng tháng bắt tàu điện 2 lần để đi từ nhà ở ngoại ô Sydney, tới cơ sở mà ông thường hiến máu. Cả đi và về mất tới 3 tiếng đồng hồ nhưng ông vẫn không nản lòng.

"Ông tôi cứ bảo nốt lần này, nhưng rồi lại nốt lần này nữa, rồi lại nốt lần nữa", Jarrod Mellowshi, cháu trai của Harrison cho biết. "Mặc dù không ai bắt ông hiến máu cả, ông tôi chỉ đơn giản muốn làm điều đó".

Những túi máu của Harrison, sau khi hiến, các bác sĩ sẽ tách lấy huyết tương ra khỏi đó, trích xuất các kháng thể anti-D siêu hiếm của ông để làm thuốc truyền cho hơn 45.000 phụ nữ có nhóm máu RH- ở Australia.

Hầu hết các bệnh nhân này là người mà Harrison không biết mặt. Nhưng có 2 người trong số đó chính là con gái ruột của ông, Tracey Mellowship, và cháu dâu Rebecca Mellowship. Dòng máu của Harrison vì vậy đã cứu sống chính cháu ngoại và chắt ngoại của mình.

"Tôi cảm thấy rất đặc biệt khi nhận được những kháng thể anti-D từ bố", Tracey nói. "Ông ấy là một người có tấm lòng nhân đạo. Chính bố tôi là người đã cứu sống gia đình nhỏ của tôi, bởi nếu không có dòng máu của ông, chúng tôi sẽ không thể tồn tại.

Ông ấy cũng cứu sống nhiều gia đình khác nữa, và bố tôi rất tự hào vì ông có thể làm điều đó mà chẳng mất tiền hay phải chịu đựng một sự đau đớn nào. Ông luôn hạnh phúc khi nghe thấy một gia đình ở đâu đó giống như gia đình chúng tôi, đã được cứu sống nhờ nghĩa cử hiến máu cao đẹp của ông ấy".

"Cánh tay vàng" trong làng hiến máu đã cứu sống 2,4 triệu đứa trẻ

Jemma Falkenmire, phát ngôn viên của Hội Chữ thập Đỏ Australia cho biết vào khoảng thập niên 1960, mỗi năm đất nước phải chứng kiến hàng ngàn phụ nữ xảy thai và trẻ sơ sinh sinh ra với tổn thương não.

Các bác sĩ khi đó cũng không biết lý do tại sao. Phải cho đến khi kháng thể anti-D được phát hiện và Australia là một trong những quốc gia đầu tiên phát hiện ra người hiến máu có thể giúp cứu sống những sản phụ và thai nhi này, điều đó mới tạo ra cuộc cách mạng.

Bây giờ, các sản phụ có yếu tố Rh- ở Australia sẽ được truyền thuốc kháng thể anti-D như một tiêu chuẩn mặc định để phòng ngừa, nhờ vào khoảng 200 người hiến máu hiếm như Harrison.

Falkenmire cho biết bất kể khi nào tới trung tâm hiến máu, Harrison cũng sẽ tìm đến những người trẻ, những người mới hiến máu lần đầu và nói với họ những lời động viên như: "Cháu là một người rất đặc biệt. Cháu đang sống một cuộc sống có ý nghĩa".

Mặc dù Harrison không bao giờ giới thiệu về bản thân mình và nghĩa cử bền bỉ suốt hơn 60 năm của ông ấy, những người trẻ ở Australia một khi đã đi hiến máu đều biết đến ông ấy như một huyền thoại.

James Harrison đã được chính phủ trao Huân chương Australia, huân chương danh giá nhất của nước này, vào năm 1999. Ngày 17 tháng 2 năm 2025, ông trút hơi thở cuối cùng tại một viện dưỡng lão ở ngoại ô Sydney, hưởng thọ 88 tuổi.

Sự ra đi của Harrison để lại nỗi tiếc thương cho toàn bộ gia đình ông, con gái Tracey, con rể Andrew Mellowship, hai cháu ngoại Scott Mellowship và Jarrod Mellowship, cháu dâu Rebecca và 4 chắt ngoại của mình.

Nhưng có lẽ gia đình của ông ấy còn rộng lớn hơn thế, bao gồm cả 2,4 triệu đứa trẻ từng được Harrison cứu sống. "Cứu một em bé là một việc tốt. Nhưng cứu 2 triệu em bé là điều ngoài sức tưởng tượng của tôi. Nếu điều người ta vẫn nói là đúng, thì tôi rất vui vì đã làm được việc đó", như Harrison từng nói vào dịp hiến tặng máu cuối cùng của mình ở tuổi 81.

Bây giờ, mặc dù James Harrison đã qua đời, dòng máu chứa kháng thể anti-D của ông vẫn còn được lưu trữ tại nhiều phòng thí nghiệm trên khắp đất nước. Bằng các nghiên cứu của mình, các bác sĩ Australia hi vọng họ sẽ sớm nuôi cấy được những kháng thể anti-D nhân tạo, để bào chế một liều thuốc mà họ gọi là "James Harrison trong ống nghiệm".

Liều thuốc sẽ lan tỏa nghĩa cử cao đẹp của người đàn ông vĩ đại này, cứu sống những thai phụ và bệnh nhi có yếu tố Rh không phù hợp, và cũng là để tưởng nhớ đến ông ấy - James Harrison - một cánh tay vàng trong làng hiến máu.

Theo Thanh Long (Thanh Niên Việt)