Làm thợ xây còn hơn làm văn phòng: Cuộc khủng hoảng thất nghiệp ở các quốc gia lớn nhất châu Á đang diễn ra như thế nào?

Tarismaul “Aris” Pinki, 24 tuổi, dành cả ngày trong cái nóng khắc nghiệt của thành phố Yogyakarta, Indonesia, dùng bay xúc vữa ướt, làm phẳng bê tông thô thành những bức tường bóng loáng.

Vào ban đêm, anh ngủ tại cùng một địa điểm, trong một nơi trú ẩn tạm thời, vì bụi xi măng bám vào da anh. Bất chấp điều kiện, anh vẫn thích làm việc xây dựng hơn là làm việc văn phòng.

“Các nhà máy và văn phòng chỉ trả khoảng 2,5 triệu rupiah (gần 4 triệu đồng) mỗi tháng”, Aris, một học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở, cho biết. “Trong công việc xây dựng, tôi có thể kiếm được 3 triệu rupiah (4,6 triệu đồng) trong hai tuần nếu tôi làm thêm giờ tối đa”.

Gần 60% lực lượng lao động của Indonesia làm việc trong khu vực phi chính thức, nơi nhiều thanh niên thất nghiệp của đất nước này tìm đến để làm việc ngắn hạn. Điều này gây ảnh hưởng đến chế độ bảo vệ xã hội và phúc lợi của người lao động.

Nhưng gần 10 triệu thanh niên từ 15 đến 24 tuổi không có việc làm, không được học hành hoặc không được đào tạo vào năm 2023 - nhóm tuổi này chiếm 55% số người thất nghiệp ở Indonesia, tăng so với mức 45% vào năm 2020.

Asep Suryahadi, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện nghiên cứu SMERU, cho biết: "Thật không may cho hầu hết mọi người, họ không đủ khả năng chờ đợi những công việc đòi hỏi trình độ cao và mức lương cao".

“Chúng tôi không có chế độ bảo vệ xã hội mạnh mẽ và họ phải tự trả tiền cho những nhu cầu thiết yếu nên họ phải làm bất cứ công việc nào có thể.”

Nhiều thanh niên ở Indonesia cũng được coi là thiếu việc làm vì họ làm việc dưới mức kỹ năng mà họ đủ trình độ hoặc ít hơn số giờ họ muốn làm.

Điều này khiến các chuyên gia lo ngại. Dựa trên nghiên cứu của SMERU tại Indonesia, gần một nửa số người bắt đầu làm lao động phi chính thức bậc thấp vẫn tiếp tục làm như vậy trong vòng 8 đến 19 năm tiếp theo.

Một công nhân làm việc tại nền tảng giao hàng ở Indonesia — một trong hàng triệu lao động không chính thức chiếm khoảng 60% lực lượng lao động của Indonesia.

Tuy nhiên, Indonesia không phải là quốc gia duy nhất phải đối mặt với cuộc khủng hoảng như vậy. Tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm ở thanh niên tại các quốc gia đông dân nhất châu Á đang ở mức cao nhất.

Ở Trung Quốc và Ấn Độ, do sự cạnh tranh khốc liệt vì quá ít việc làm và khó tìm được việc làm phù hợp với trình độ học vấn, hàng triệu thanh thiếu niên đang phải vật lộn.

Dữ liệu hàng tháng về tình trạng thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc thậm chí còn bị tạm dừng sau khi đạt mức cao kỷ lục là 21,3% vào tháng 6 năm 2023.

Các chuyên gia lo ngại rằng nếu các quốc gia này không khai thác được lực lượng lao động trẻ một cách hiệu quả hơn, điều này có thể cản trở sự tăng trưởng chung của khu vực trong vài thập kỷ tới.

“Mọi người làm việc dưới khả năng của họ, năng suất thấp hơn tiềm năng,” Asep nói. “Tăng trưởng kinh tế của đất nước cũng sẽ thấp hơn tiềm năng của nó.”

“Quả bom hẹn giờ”

Tại trường Đại học Kỹ năng và Kinh doanh Delhi ở Ấn Độ, kinh nghiệm của những sinh viên sắp tốt nghiệp trong quá trình cố gắng tìm kiếm công việc đầu tiên rất bổ ích. Có các buổi tư vấn nghề nghiệp quanh năm dành cho họ. Và trường đại học liên kết với các ngành liên quan đến chuyên ngành của sinh viên.

Nhưng với hơn một phần ba lớp tốt nghiệp vẫn chưa tìm được việc làm trước khi tốt nghiệp, Mansha Jindal, đang theo học khóa Cử nhân Quản trị Kinh doanh, cho biết: "Điều khó khăn là bạn không thể tìm được một công việc phù hợp".

U Vivekanand, người đang theo học khóa Cử nhân Thương mại, cho biết thêm: “Nếu có một vị trí, thì hàng trăm hoặc hàng nghìn ứng viên sẽ cạnh tranh cho vị trí đó”.

Theo Trung tâm Giám sát Kinh tế Ấn Độ, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên - ở mức 45,4% vào năm 2023 - cao hơn mức trước đại dịch.

Đây là xu hướng đáng lo ngại đối với dân số trẻ của Ấn Độ, quốc gia có dân số trẻ lớn nhất thế giới, với 650 triệu người dưới 25 tuổi.

Một báo cáo của Citigroup vào tháng 7 năm ngoái dự đoán rằng Ấn Độ sẽ cần tạo ra 12 triệu việc làm mỗi năm trong thập kỷ tới nhưng chỉ có thể tạo ra được 8 đến 9 triệu việc làm với tốc độ tăng trưởng kinh tế hiện tại.

Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việc làm Ravi Srivastava cũng đồng tình dựa trên ước tính của ông về 10 đến 12 triệu người mới tham gia lực lượng lao động mỗi năm trong giai đoạn đó.

Ông cho biết: "Nếu bạn đang xem xét liệu họ có được hấp thụ hay không thì câu trả lời là không", đồng thời mô tả tình trạng thất nghiệp ở thanh niên Ấn Độ như một "quả bom hẹn giờ".

Ông nhấn mạnh rằng gần 3 trong số 10 thanh niên có bằng sau đại học đang thất nghiệp, do thiếu hụt kỹ năng khi thị trường việc làm của Ấn Độ đang chuyển đổi.

Các ngành công nghiệp từ năng lượng tái tạo đến công nghệ tài chính đang tìm kiếm các kỹ năng như kỹ thuật tiên tiến và xử lý dữ liệu — những lĩnh vực mà nhiều sinh viên tốt nghiệp Ấn Độ còn thiếu trình độ.

Và những vị trí mà những sinh viên tốt nghiệp này đủ điều kiện đảm nhiệm có hạn chế về khả năng tuyển dụng. Ví dụ, khả năng tạo thêm việc làm của ngành dịch vụ bị hạn chế bởi những hạn chế về cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, rào cản pháp lý và khả năng tiếp cận vốn hạn chế.

Năng lực số đang được nhiều ngành công nghiệp ở Ấn Độ săn đón, nhưng vẫn còn thiếu hụt về kỹ năng.

Ở Trung Quốc, một cuộc khủng hoảng tương tự đang diễn ra. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng 24% sinh viên tốt nghiệp Trung Quốc có trình độ vượt quá yêu cầu đối với vị trí hiện tại của họ, trong khi 34% có công việc không liên quan nhiều đến lĩnh vực học tập của họ.

Claire Qi Wen, chuyên viên kinh tế cộng tác của Ngân hàng Phát triển Châu Á, cho biết: "Hãy tưởng tượng xem: Bạn được đào tạo để trở thành kỹ sư AI nhưng cuối cùng lại làm nhân viên lễ tân vì không có công việc nào như vậy ở thành phố bạn đang sống".

Chúng ta có những sinh viên tốt nghiệp với bằng cấp nhưng lại không có kỹ năng mà nhà tuyển dụng yêu cầu. … Chúng ta cũng có những sinh viên tốt nghiệp mắc kẹt trong những công việc hoặc ngành nghề không phù hợp.”

Đáp lại, những người trẻ hiện nay thích làm những công việc hứa hẹn “an toàn và ổn định hơn”, Qi cho biết.

Bà lấy ví dụ về “sự cạnh tranh ngày càng tăng đối với các vị trí công chức”. Năm ngoái, kỷ lục 3,4 triệu người đã đăng ký dự thi công chức — với 39.700 vị trí trong khu vực công.

Những nỗ lực của doanh nghiệp và chính quyền

Khi mỗi quốc gia nỗ lực giải quyết tình trạng thất nghiệp ở thanh niên, chính phủ của họ đã tăng cường hỗ trợ chính sách cho khu vực tư nhân để thu hút thêm nhiều sinh viên tốt nghiệp.

Ở Ấn Độ, đối với mỗi thanh niên mà các công ty nâng cao kỹ năng theo Chương trình khuyến khích học nghề quốc gia, họ có thể nhận được một phần tư tiền trợ cấp của người học nghề. Mức này được giới hạn ở mức 1.500 rupee (430.000 đồng) mỗi tháng.

Tính đến tháng 6 năm ngoái, đã có hơn 3,2 triệu người tham gia chương trình này.

Một trong những người học việc mới nhất là Sachin Kumar, 21 tuổi, đã thất nghiệp trong hai năm cho đến khi anh gia nhập Yulu, một công ty cung cấp dịch vụ chia sẻ xe điện hai bánh.

Hiện tại, anh đang học cách bảo dưỡng xe tại công ty, nơi hy vọng cuối cùng sẽ tuyển dụng một nửa số nhân viên thông qua chương trình học nghề. Kumar cho biết: "Sau khi học nghề, ước mơ của tôi là được thăng tiến lên vị trí cao hơn ở đây".

Ở Trung Quốc, chính phủ đang cung cấp các khoản trợ cấp như khấu trừ thuế cao hơn cho các công ty cung cấp chương trình thực tập, đặc biệt nếu họ giữ thực tập sinh làm nhân viên toàn thời gian.

Đối với một trong những thực tập sinh, sinh viên năm thứ ba của Đại học Thanh Hoa Sherrie Shang, tầm quan trọng của việc nâng cao kỹ năng thông qua các kỳ thực tập không thể được cường điệu hóa. "Các bằng cấp học thuật đang mất giá (về giá trị), và các yêu cầu về nhân tài cũng đang thay đổi", cô nói.

Sherrie Shang, người ban đầu cân nhắc đến việc thực tập tại chính phủ, đã quyết định gia nhập công ty công nghệ tư nhân để nâng cao kỹ năng về công nghệ tiếp thị như trí tuệ nhân tạo.

Tự làm chủ vì không kiếm nổi cơ hội làm thuê

Một số thanh niên đang tự quản lý tình hình của mình bằng cách khởi nghiệp. Tại Ấn Độ, Khảo sát tinh thần khởi nghiệp của sinh viên đại học toàn cầu năm 2023 cho thấy 32,5% sinh viên đại học đã tham gia khởi nghiệp.

Và những người như Mekin Maheshwari, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành của tổ chức phi lợi nhuận Udhyam Learning Foundation, đang vào cuộc để cung cấp hướng dẫn.

Sau khi giúp đưa sàn thương mại điện tử Flipkart lên vị thế kỳ lân, ông muốn trao quyền cho giới trẻ — thông qua đào tạo khởi nghiệp chẳng hạn — để họ có thể khởi nghiệp kinh doanh riêng.

Vì hầu hết các doanh nghiệp địa phương đều là các doanh nghiệp siêu nhỏ và do gia đình điều hành, ông cho rằng việc bắt đầu nhỏ và tạo ra một vài việc làm cho mỗi doanh nghiệp có thể tạo nên sự khác biệt. "Đó là câu trả lời có ý nghĩa cho thách thức thất nghiệp của thanh niên mà chúng ta đang phải đối mặt", ông nói.

Mekin Maheshwari đang xem xét các mẫu sản phẩm trong một buổi hướng dẫn dành cho các doanh nhân trẻ đầy tham vọng.

Ông trích dẫn câu chuyện của Ashish Kumar , 19 tuổi, người đã trượt kỳ thi lớp 12 và phải vật lộn để tìm việc làm. Nhưng với sự cố vấn, chàng thiếu niên này đã tự lập và thành lập một công ty hậu cần.

Công ty đã phát triển từ 8 nhân viên lên thành một nhóm 35 người và đạt doanh thu 15 triệu rupee vào năm ngoái.

Với 429 việc làm mới được tạo ra bởi 51 doanh nghiệp do thanh niên lãnh đạo như thế này, Maheshwari đang để mắt tới việc mở rộng hơn nữa sang 20 tiểu bang cùng với 50 đối tác khu vực cho tổ chức phi lợi nhuận của mình.

Tuy nhiên, điều này sẽ không dễ dàng vì sự chênh lệch giới tính vẫn là rào cản đối với phụ nữ trẻ muốn trở thành doanh nhân.

Ở Ấn Độ, có "rất nhiều định kiến" đối với phụ nữ, Maheshwari lưu ý. Đồng thời, ông coi họ là "cứng rắn hơn nhiều".

Mặc dù Ấn Độ là hệ sinh thái khởi nghiệp lớn thứ ba thế giới - với hơn 159.000 công ty khởi nghiệp được chính phủ công nhận tính đến ngày 15 tháng 1 - Báo cáo Hệ sinh thái Khởi nghiệp của Phụ nữ Ấn Độ năm 2023 nhấn mạnh rằng chỉ có 18% các công ty khởi nghiệp do phụ nữ lãnh đạo.

“Các cô gái trẻ thường không được phép ra ngoài và thực hiện các dự án kinh doanh thực tế”, Maheshwari cho biết. “Họ không được tiếp cận với các nguồn lực hiện có. Họ không dễ dàng được tin tưởng”.

Riya Sharma, người sáng lập thương hiệu đồ ăn nhẹ Nutricrisps, nhớ lại việc bị cười nhạo vì muốn trở thành một doanh nhân. "Thực ra, tôi có thêm động lực hơn khi họ cười", cô nói.

Một cuộc khảo sát của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy hơn một phần ba thanh niên Indonesia muốn tự làm việc ngay cả trước khi xảy ra đại dịch. Mong muốn trở thành doanh nhân của họ mạnh mẽ hơn bất kỳ quốc gia Đông Nam Á nào khác.

Theo Chi Chi (Thanh Niên Việt)