Ecuador tuyên bố chiến tranh chống các băng nhóm ma túy

Tình hình an ninh tồi tệ

Ecuador giáp với hai nước sản xuất cocaine lớn nhất thế giới là Colombia và Peru. Các cảng nước sâu của nước này đã biến nơi đây thành điểm trung chuyển quan trọng ma túy đến tay người tiêu dùng ở Mỹ và châu Âu. Nền kinh tế bị đô la hóa cũng khiến nơi đây trở thành địa điểm chiến lược cho những kẻ buôn lậu tìm cách rửa tiền. Các băng đảng ở Ecuador đang liên kết với các băng nhóm nước ngoài bao gồm các băng nhóm Mexico, băng đảng ở Brazil và thậm chí cả các tổ chức mafia Albania, góp phần thổi bùng tình trạng bạo lực. Tuy nhiên, lực lượng an ninh và chính phủ Ecuador không được chuẩn bị kỹ càng cho sự gia tăng của các nhóm tội phạm trong nước, thiếu trang thiết bị, đào tạo và chiến lược phù hợp. Hệ thống an ninh và tư pháp của Ecuador cũng phải đối mặt với nhiều cáo buộc tham nhũng.

Trước tình hình an ninh ngày càng tồi tệ, cựu Tổng thống Guillermo Lasso đã ban hành một số tình trạng khẩn cấp, nhưng điều đó không giúp ngăn chặn được đổ máu. Sự bất mãn lan rộng trước tỷ lệ tội phạm tăng vọt đã làm giảm mức độ tín nhiệm của Lasso và ông đã kêu gọi tổ chức bầu cử sớm vào ngày 20-8-2023. Trong suốt chiến dịch tranh cử, bạo lực từ các băng nhóm còn công khai đến mức sát hại ứng viên tổng thống và quấy rối các chính trị gia. Điều này chứng tỏ các nhóm tội phạm có tổ chức đang sử dụng bạo lực nhằm tìm cách gây ảnh hưởng đến chính sách. Khi nhậm chức vào năm ngoái, tân Tổng thống Daniel Noboa cam kết sẽ giải quyết tình trạng tội phạm gia tăng nhưng hiện giờ ông cũng đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng mới.

Băng đảng ma túy nổi dậy

Cuộc khủng hoảng mới nhất bắt đầu diễn ra khi chính quyền Ecuador hôm 8-1 báo cáo vụ vượt ngục của một trong những trùm ma túy quyền lực nhất đất nước, Jose Adolfo Macias, được biết đến với biệt danh "Fito". Macias là thủ lĩnh của Los Choneros, một trong những băng nhóm đáng sợ nhất ở Ecuador, có liên quan đến buôn bán ma túy trên biển sang Mexico và Mỹ. Băng đảng này hợp tác với băng đảng Sinaloa của Mexico và Mặt trận Oliver Sinisterra ở Colombia. Theo Reuters, năm 2011, Macias bị kết án 34 năm tù vì các tội danh bao gồm buôn bán ma túy và giết người.

Để truy bắt Macias, Tổng thống Noboa đã ban bố tình trạng khẩn cấp trên toàn quốc, đồng thời triển khai hơn 3.000 cảnh sát và thành viên lực lượng vũ trang. Trong khi đó, các băng đảng đáp trả bằng lời tuyên chiến, đe dọa hành quyết dân thường và lực lượng an ninh. Cơ quan nhà tù Ecuador đã báo cáo sự cố xảy ra ở ít nhất 6 nhà tù ở các tỉnh khác nhau cùng ngày. Sau đó, các nhóm tội phạm đã kích động một làn sóng tấn công bạo lực nhằm phô trương sức mạnh, ngăn cản những nỗ lực trấn áp các hoạt động của chúng. Ít nhất 8 người thiệt mạng ở Guayaquil, thành phố lớn nhất Ecuador và cũng được coi là nguy hiểm nhất. Một số sĩ quan cảnh sát đã bị bắt cóc. Những cuộc bạo loạn tại nhà tù, đánh bom và các cuộc tấn công vũ trang khiến ít nhất 10 người thiệt mạng. Cơ quan quản lý nhà tù Ecuador cho biết, hơn 100 nhân viên trại giam và nhân viên các cơ quan hành chính đang bị bắt làm con tin. Tại Guayaquil, những kẻ tấn công đội mũ trùm đầu mang súng đã xông vào một đài truyền hình nhà nước hôm 9-1, bắt một số nhân viên làm con tin trong những cảnh tượng kịch tính được phát sóng trực tiếp trước khi cảnh sát tiếp cận hiện trường.

Quyết không nhượng bộ

Phản ứng trước làn sóng bạo lực mới nhất, Tổng thống Noboa đã tuyên bố về một cuộc xung đột vũ trang trong nước, ra lệnh cho lực lượng an ninh vô hiệu hóa một số nhóm tội phạm bị cáo buộc lan truyền bạo lực cực đoan. Tình trạng khẩn cấp sẽ kéo dài trong 60 ngày và áp dụng lệnh giới nghiêm hàng đêm từ 23 giờ đến 5 giờ sáng hôm sau. Tổng thống Noboa cũng cho biết ông đã ủy quyền cho lực lượng an ninh giành lại quyền kiểm soát hệ thống nhà tù bất ổn. Tổng thống Noboa khẳng định, Chính phủ Ecuador đang nỗ lực hết sức để cứu các con tin đang bị các tù nhân giam giữ trong các nhà tù. Ông Noboa thông báo, trong tuần này Ecuador sẽ bắt đầu trục xuất các phạm nhân người nước ngoài, trong đó có rất nhiều tội phạm ma túy người Colombia, nhằm giảm áp lực cho các nhà tù. "Chúng ta đang trong tình trạng chiến tranh và chúng ta không thể nhượng bộ những băng nhóm khủng bố này". Tổng thống Ecuador đồng thời cam kết "không ngừng đối đầu" với hơn 20.000 thành viên của "các tổ chức khủng bố", ông Noboa tuyên bố trên đài phát thanh Canela hôm 10-1.

Trong bối cảnh tình hình an ninh tại Ecuador xấu đi, nước láng giềng Peru đã thắt chặt an ninh tại biên giới với Ecuador, lên kế hoạch ban bố tình trạng khẩn cấp dọc theo toàn bộ biên giới phía Bắc với Ecuador. Bộ Nội vụ Peru cũng đã ra lệnh cho Cảnh sát Quốc gia tăng cường an ninh ở biên giới. Từ ngày 10-1, Trung Quốc tạm thời đóng cửa Đại sứ quán và các tổng lãnh sự quán của nước này tại Ecuador cho đến khi có thông báo mới.

Liên minh châu Âu (EU), Chính phủ Mỹ, Trung Quốc, Brazil, Chile, Colombia, Tây Ban Nha, Cộng hòa Dominicana và Tổng Thư ký Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OEA) đã bày tỏ tình đoàn kết với Chính phủ Ecuador. Trong một tuyên bố trên mạng xã hội X, một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết nước này sẽ sát cánh cùng người dân Ecuador và sẵn sàng hỗ trợ cho chính phủ Ecuador.

Theo An Bình (Công An TP HCM)