Hàng giả, hàng nhái vẫn 'bủa vây' người tiêu dùng

Thông tin vừa được đưa ra tại Diễn đàn "Thực trạng hàng giả, hàng nhái tại Việt Nam: Thách thức và giải pháp" ngày 26/11, do Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) tổ chức tại Hà Nội.

Năm 2019: Xử lý 82.300 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách 430 tỷ đồng

Bà Nguyễn Ngọc Tuyết Trinh - giám đốc đối ngoại và truyền thông L'Oréal Việt Nam - cho biết năm 2008, chỉ một năm sau khi thương hiệu này chính thức đến Việt Nam, thị trường Hà Nội tràn ngập các cửa hàng mang bảng hiệu "L'Oreal chính hãng". Có lúc hàng giả chiếm lĩnh thị trường với thị phần lên đến 75% và trở thành nguồn cung cấp sản phẩm làm đẹp chủ lực cho người tiêu dùng.

Bởi vậy, doanh nghiệp này đã phải gửi công văn kêu cứu tới nhiều cơ quan cấp Chính phủ, các cuộc họp cấp cao và nhờ đó việc kiểm soát chặt thị trường kể từ năm 2010 đã giúp thị phần mỹ phẩm giả giảm đáng kể. Thế nhưng, bà Trinh cho biết với sự phát triển thương mại điện tử, năm 2015 hàng giả lại biến tướng sang hàng xách tay, bày bán công khai trên các trang mạng.

"Việc chuyển hướng kinh doanh ồ ạt qua mạng làm cho việc chống hàng giả trở nên khó khăn và vất vả hơn do khả năng điều tra và kiểm tra các kho hàng được đặt trong các hộ gia đình là không khả thi. Như với L'Oreal, tại Việt Nam hàng xách tay và hàng giả đến hơn 60%, quảng cáo hàng giả thậm chí xuất hiện công khai trên các trang báo mạng tin cậy" - bà Trinh cho hay.

Thống kê Tổng cục Quản lý thị trường cũng cho thấy, năm 2019, số vụ vi phạm về hàng giả, hàng nhái, sở hữu trí tuệ tăng gấp 2.5 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Cụ thể, 11 tháng đầu năm, cả nước đã phát hiện và xử lý 82.300 vụ vi phạm (năm 2018 phát hiện và xử lý 34.733 vụ vi phạm), thu nộp ngân sách nhà nước 430 tỷ đồng, trị giá hàng tịch thu chưa bán gần 150 tỷ đồng, chuyển hồ sơ 107 vụ cho cơ quan công an xử lý.

Năm 2019 nổi trội lên những vụ việc vi phạm về sở hữu trí tuệ tăng nhanh, tính đến thời điểm này, đã kiểm tra và xử lý 6.597 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách nhà nước 19 tỷ đồng.

Ông Hoàng Ánh Dương - Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Quản lý thị trường cảnh báo, hàng giả, hàng nhái trên thị trường thường trà trộn cùng hàng thật, hàng có xuất xứ rõ ràng. Đối với hàng hóa giả mạo xuất xứ không có doanh nghiệp chủ thể quyền rõ ràng thì càng khó khăn, chẳng hạn như hàng nông sản, hàng hóa nguyên liệu, hàng hóa giả mạo doanh nghiệp, địa chỉ không có thật...

Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường, xuất phát từ tâm lý người tiêu dùng vẫn yêu chuộng hàng Việt Nam và các sản phẩm do các nước phát triển sản xuất, các đối tượng thường nhập hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ rồi gắn mác Việt Nam để đánh lừa người tiêu dùng.

"Vụ việc khoai tây Trung Quốc giả mạo khoai tây Đà Lạt vừa qua là một ví dụ", ông Dương dẫn chứng. Ngoài khoai tây, những nông sản của Trung Quốc "đội lốt" nông sản Việt được bày bán trên thị trường cũng khá phổ biến như hành, tỏi, quýt, táo…

Chế tài chưa đủ mạnh

Theo Thượng tá Đỗ Đức Tạo - Phó trưởng Phòng 11, Cục Cảnh sát Điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an), hàng giả, hàng nhái và hàng vi phạm sở hữu trí tuệ luôn song hành.

Dù Điều 226 Bộ Luật hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017 có quy định chi tiết về "quy mô thương mại", "gây thiệt hại cho chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý" nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn thế nào là "quy mô thương mại" và "tiêu chí, cách thức đánh giá, xác định mức thiệt hại gây ra cho chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý".

Điều 12, Nghị định 99/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp cũng quy định về đối tượng là hàng hóa giả mạo nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý, mức xử phạt cao nhất cho hành vi này là phạt tiền không quá 250 triệu đồng đối với giá trị hàng hóa vi phạm trên 300 triệu đồng (mà không quy định mức trị giá hàng hóa tối đa để xử lý hình sự nên dù trị giá hàng hóa vi phạm có thể lên đến hàng tỷ đồng hoặc nhiều hơn cơ quan chức năng vẫn có thể xử lý hành chính).

Việc thiếu những chế tài rõ ràng và mạnh tay đối với các hành vi vi phạm không đủ sức răn đe đối với các đối tượng vi phạm. Nhiều vi phạm vừa có thể xử lý bằng biện pháp hình sự vừa có thể xử lý bằng biện pháp hành chính. Và các cơ quan thực thi pháp luật lại thường chọn hình thức xử lý hành chính vì thủ tục và quy trình xử lý đơn giản hơn rất nhiều so với hình thức xử lý hình sự.

Theo ông Phan Ngân Sơn - Phó Cục trưởng Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ, thách thức từ các hiệp định thương mại tự do ngày càng cao hơn, buộc các chủ thể tham gia phải tuân thủ quyền sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, các chế tài xử phạt Việt Nam lại chưa đủ sức răn đe, chủ yếu thông qua biện pháp hành chính, việc tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ chưa được chặt chẽ.

Ông Nguyễn Tiến Đạt - Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường, Tổng cục Quản lý thị trường cho biết các đối tượng vi phạm thường xuyên thay đổi phương thức, thủ đoạn và có sự tham gia của các đối tượng nước ngoài, được tổ chức ngày càng tinh vi, có sự câu kết từ khâu sản xuất đến khâu phân phối, sử dụng phương tiện công nghệ, kỹ thuật cao để đối phó các cơ quan chức năng.

Đặc biệt, tình trạng gian lận thương mại, cạnh tranh không lành mạnh, kinh doanh hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ thông qua mạng Internet ngày càng phổ biến và diễn biến phức tạp trong khi các chế tài xử lý vi phạm vẫn chưa hoàn thiện.

Ông Đạt cho hay, chỉ trong một thời gian ngắn kiểm tra tại khu vực chợ Bến Thành, Trung tâm Thương mại Sài Gòn Square (TP. Hồ Chí Minh) và khu vực chợ Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm, Hà Nội, lực lượng Quản lý thị trường đã phát hiện và thu giữ hàng nghìn túi xách, quần áo, đồng hồ giả mạo nhãn hiệu đã được bảo hộ tại Việt Nam.

“Khi đã lưu thông trên thị trường, hàng giả mạo xuất xứ thường trà trộn cùng với hàng thật, hàng có xuất xứ rõ ràng, vì vậy, việc phát hiện vi phạm cũng gặp khó khăn” ông Nguyễn Tiến Đạt lưu ý.

Tinh vi hơn, hàng giả được sản xuất dưới dạng gia công sản phẩm chưa hoàn chỉnh ở một nơi, sau đó đặt gia công ở một nơi khác để lắp ráp, đóng gói thành phẩm, sau khi có đơn đặt hàng mới được gắn nhãn mác giả mạo nhãn hiệu, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa và giao liền cho khách hàng đặt mua, sản xuất đến đâu tiêu thụ đến đó, không cất trữ chờ tiêu thụ.

Theo Thanh Nhung (Báo Dân Sinh)