EVN áp giá điện tạm tính, loạt nhà đầu tư điện tái tạo phản đối

EVN đưa phương án, nhà đầu tư vẫn chưa đồng tình

Từ ngày 11/3 đến 15/3, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã tổ chức buổi đối thoại lần đầu tiên với gần 80 nhà đầu tư các dự án năng lượng tái tạo trong nước. Các cuộc họp diễn ra sau khi chủ đầu tư của hơn 100 dự án điện gió và điện mặt trời đồng loạt gửi đơn kiến nghị đến các cấp có thẩm quyền, bày tỏ lo ngại về nguy cơ hồi tố giá bán điện, ảnh hưởng đến tổng vốn đầu tư hơn 13 tỷ USD.

Tại các buổi đối thoại, đại diện EVN thông báo với các chủ đầu tư việc thực hiện Nghị quyết 233/NQ-CP ngày 10/12/2024 của Chính phủ và Báo cáo số 321/BC-BCT ngày 12/12/2024 của Bộ Công Thương, EVN mời các nhà đầu tư các dự án năng lượng tái tạo có “Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành” (CCA) sau ngày các Quyết định về giá FIT hết hiệu lực để thảo luận về khả năng điều chỉnh giá bán điện theo cơ chế FIT (Cơ chế áp dụng giá bán điện ưu đãi).

Tại buổi đối thoại, EVN đưa ra phương án theo đó:

- Các dự án đang áp dụng giá bán theo FIT1(9,35 us Cent/Kwh) mà có ngày CCA sau ngày hết hiệu lực của Quyết định giá FIT1 nhưng trong hiệu lực của Quyết định giá FIT2(7,09us Cent/kwh) thì tạm điều chỉnh giá bán điện theo FIT2 ;

- Các dự án đang áp dụng giá FIT1 hoặc FIT2 mà có ngày CCA sau ngày Quyết định FIT2 hết hiệu lực thì áp dụng giá “các dự án chuyển tiếp”(1.184,9 đồng/Kwh).

Đại diện EVN-EPTC cũng nhấn mạnh rằng đây chỉ là mức “giá tạm tính” theo công thức trên và sẽ được áp dụng cho đến khi có quyết định chính thức từ cơ quan quản lý nhà nước.

Không đồng tình với phương án do đại diện EVN-EPTC đưa ra, các chủ đầu tư khẳng định rằng kể từ thời điểm cuối cùng để xác định dự án đủ điều kiện hưởng giá ưu đãi (FIT) vào ngày 31/10/2021, Bộ Công Thương và EVN chưa từng ban hành bất kỳ hướng dẫn hay văn bản nào yêu cầu dự án phải có “Chấp thuận kết quả nghiệm thu” từ cơ quan quản lý nhà nước. 

Mãi đến ngày 9/6/2023 - tức là sau khi tất cả các quyết định của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế khuyến khích các dự án năng lượng tái tạo đã hết hiệu lực - Bộ Công Thương mới ban hành Thông tư số 10/2023/TT-BCT hướng dẫn thủ tục nghiệm thu các dự án năng lượng. Thông tư này mới đặt ra điều kiện bắt buộc về “Chấp nhận nghiệm thu” từ cơ quan quản lý nhà nước để xin Giấy phép hoạt động điện lực.

Các chủ đầu tư cũng cho rằng, đến thời điểm hiện tại, chưa có bất kỳ cơ sở pháp lý hay văn bản quy phạm pháp luật nào quy định rằng các nhà máy có Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành (CCA) sau ngày vận hành thương mại (COD) sẽ không được áp dụng giá ưu đãi FIT.

Chủ đầu tư nhấn mạnh “không phải lỗi của doanh nghiệp”

Một số chủ đầu tư viện dẫn Kết luận 1027 của Thanh tra Chính phủ và Nghị quyết số 233/NQ-CP của Chính phủ, trong đó chỉ nêu rõ: "Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với EVN rà soát, xử lý theo quy định của pháp luật đối với các dự án điện mặt trời, điện gió đã được công nhận ngày vận hành thương mại (COD) và hưởng giá FIT khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận kết quả nghiệm thu công trình xây dựng của chủ đầu tư (CCA). Trong quá trình rà soát, nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra xem xét, xử lý theo quy định".

Thông báo số 92/TP-VPCP truyền đạt kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện Nghị quyết 233/NQ-CP cũng nêu rõ: "Nếu các dự án vi phạm do lỗi của doanh nghiệp và không đáp ứng đầy đủ điều kiện hưởng giá FIT thì không được hưởng giá FIT ưu đãi".

Tuy nhiên, các chủ đầu tư nhấn mạnh rằng doanh nghiệp không hề có lỗi trong vấn đề này, vì họ chưa từng được thông báo về việc bắt buộc phải có Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành (CCA) trước ngàycác Quyết định giá FIT hết hiệu lực. Ngay cả trong thủ tục ký Hợp đồng mua bán điện với EVN, yêu cầu về CCA cũng chưa từng được đề cập. Một đại diện chủ đầu tư bức xúc đặt câu hỏi: "Nếu Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành (CCA) là giấy tờ bắt buộc, tại sao khi ký Hợp đồng mua bán điện, EVN không yêu cầu chúng tôi phải nộp?"

Các chủ đầu tư khẳng định rằng việc EVN-EPTC đưa ra phương án áp dụng giá tạm tính là hành động vi phạm Hợp đồng mua bán điện (PPA) – văn bản pháp lý cao nhất điều chỉnh quan hệ giữa bên mua điện (EVN) và bên bán điện (chủ đầu tư). Các nhà đầu tư cũng yêu cầu được bảo lưu quyền khiếu kiện quốc tế, vì PPA được xây dựng trên cơ sở pháp luật hiện hành của Việt Nam và đã được Chính phủ bảo hộ thông qua các hiệp định đầu tư song phương và đa phương với nhiều quốc gia.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong những năm tới và tiếp tục kêu gọi đầu tư vào các dự án điện tái tạo với quy mô gấp đôi hiện nay cho đến năm 2030, việc EVN áp dụng giá tạm tính đối với các dự án đang triển khai có thể làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư trong nước và quốc tế. Điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến việc thu hút vốn đầu tư vào ngành năng lượng nói chung và năng lượng tái tạo nói riêng.

Cho rằng việc hồi tố giá bán điện do EVN-EPTC đưa ra là không phù hợp, các nhà đầu tư đã đề xuất một số kiến nghị nếu EVN áp dụng giá tạm tính gây tổn thất cho các dự án và sau đó có quyết định khác từ cơ quan quản lý nhà nước, EVN phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho các nhà đầu tư. Thiệt hại có thể bao gồm lãi phạt trong các hợp đồng tín dụng, tổn thất từ việc cổ phiếu giảm giá đối với các dự án niêm yết, và các khoản chi phí phát sinh khác.

Các nhà đầu tư đề nghị EVN tiếp tục phối hợp với họ để tổ chức đối thoại với các cấp quản lý cao hơn như Bộ Công Thương và Chính phủ. Việc thảo luận trực tiếp với các cơ quan quản lý cấp cao sẽ giúp tìm ra giải pháp hợp lý, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các bên thay vì vội vàng và đơn phương áp dụng giá tạm tính.

Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI cho rằng: Mọi ưu đãi trong đầu tư kinh doanh đều phải được duy trì theo đúng cam kết ban đầu. Nếu có thay đổi chính sách, doanh nghiệp có thể được hưởng lợi hơn, nhưng trong trường hợp chính sách kém thuận lợi hơn, thì mức ưu đãi đã cam kết trước đó vẫn phải được bảo đảm. Đây là nguyên tắc cốt lõi trong đầu tư, áp dụng lâu nay cho cả doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Với những chính sách chung còn thiếu rõ ràng hoặc có sai sót từ phía Nhà nước, thì trách nhiệm thuộc về Nhà nước trước tiên, không thể để doanh nghiệp gánh chịu hậu quả.

“Nếu doanh nghiệp thực sự có sai phạm nghiêm trọng, vi phạm do lỗi của họ, thì có thể xem xét xử lý. Nhưng nếu họ đã nỗ lực hoàn thành dự án vượt tiến độ để cung cấp điện cho nền kinh tế, thì xứng đáng được hưởng ưu đãi đã cam kết”, ông Trương Thanh Đức bày tỏ.

Theo Tâm An (VietNamNet)