Lễ hóa vàng còn gọi là lễ tạ đầu năm mới nhằm tạ ơn thần linh, tổ tiên, những người đã phù hộ độ trì cho cả nhà trong suốt một năm qua. Khi hoá vàng, gia chủ sẽ gửi gắm những điều ước nguyện cho năm mới may mắn, vạn sự hanh thông, làm ăn phát đạt.
Thực tế nghi lễ hóa vàng không cố định vào ngày nào, có thể tiến hành từ ngày mùng 3 Tết đến mùng 7 Tết âm lịch, tùy theo thời gian thuận tiện và ngày đẹp trời, hợp với mệnh của chủ nhà. Mùng 3 Tết là ngày truyền thống thường được nhiều gia đình lựa chọn nhất để tiến hành lễ hóa vàng.
Năm Ất Tỵ, mùng 3 Tết rơi vào thứ Sáu, ngày 31/1/2025 dương lịch. Khung giờ tốt có thể tiến hành lễ hóa vàng trong ngày mùng 3 Tết gồm: Giờ Mão (5h-7h): Ngọc Đường; Giờ Ngọ (11h-13h): Tư Mệnh; Giờ Thân (15h-17h): Thanh Long; Giờ Dậu (17h-19h): Minh Đường.
Ngoài ngày mùng 3 Tết hóa vàng như thông lệ, năm Ất Tỵ còn có 2 ngày khá phù hợp khác để làm lễ hóa vàng hết Tết là mùng 4, 5 tháng Giêng. Các gia đình có thêm lựa chọn phù hợp với điều kiện gia đình.
- Mùng 4 Tết Ất Tỵ, tức ngày 1/2/2025 dương lịch. Giờ đẹp trong ngày: 5h-7h, 9h-11h, 15h-17h.
- Mùng 5 Tết Ất Tỵ, tức ngày 2/2/2025 dương lịch. Giờ đẹp trong ngày: 7h-9h, 9h-11h, 13h-15h.
Tùy vào điều kiện cũng như văn hóa của từng gia đình, vùng miền mà gia chủ có thể chuẩn bị mâm cúng hóa vàng với những vật phẩm khác nhau. Thông thường, khi tiến hành làm lễ hóa vàng, gia đình sẽ thường chuẩn bị: Mâm ngũ quả, tiền âm phủ, vàng mã mỗi loại một ít; hoa tươi; hương; trầu cau; bánh kẹo; rượu; có nơi cúng 2 cây mía (theo dân gian quan niệm cây mía để các cụ chống đi cho đỡ mỏi hoặc có thể sử dụng để gánh các đồ cúng về trời).
Lưu ý: Mâm cúng có thể là cỗ chay hoặc cỗ mặn đều được. Tuy nhiên, nếu làm cỗ mặn thì không thể thiếu đĩa gà trống.
Độc giả có thể tham khảo bài văn khấn hóa vàng dưới đây theo sách Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần
Con kính lạy ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch tôn thần.
Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.
Hôm nay là ngày... tháng… năm Ất Tỵ
Chúng con là... tuổi...
Hiện cư ngụ tại...
Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: Tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.
Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng.
Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
- Cách làm lễ hóa vàng
Sau khi bày biện mâm cúng thì chủ nhà sẽ tiến hành thắp hương và khấn bài khấn hóa vàng tiễn tổ tiên.
Đợi hương cháy hết hoặc qua một tuần hương thì gia chủ chắp tay vái ba vái xin phép ông bà mang vàng mã đi hóa. Khi hạ lễ thì phải hạ lễ từ bậc thần rồi mới đến tổ tiên.
Phải hóa ở nơi sạch sẽ, thoáng mát, có đồ hóa riêng chứ không lấy tùy tiện.
Khi hóa thì nên hóa của gia thần trước rồi mới đến phần vàng mã của tổ tiên để không nhầm lẫn, đặc biệt, phần vàng mã dành cho người mới mất trong năm thì sẽ hóa cuối cùng.
HL (SHTT)