Biến thể mới nhất Lambda: Lây truyền nhanh, có thể kháng vaccine Covid-19 nhưng WHO chưa coi là 'biến thể đáng lo ngại'

Biến thể Lambda lần đầu tiên xuất hiện ở Peru vào tháng 8 năm ngoái, và ngày càng trở nên phổ biến khắp Nam Mỹ với số ca mắc không ngừng tăng lên.

Tuy nhiên, các nhà khoa học đang lo ngại biến chủng virus SARS-CoV-2 mới nhất này có thể lây nhiễm và kháng vaccine COVID-19 nhiều hơn.

Biến thể Lambda bắt nguồn từ đâu?

Biến thể Lambda - được các nhà khoa học gọi là C.37 - lần đầu tiên được xác định ở Peru và đã được phát hiện trong các mẫu có niên đại sớm nhất là vào tháng 12 năm 2020.

Kể từ đó, nó đã lan rộng đến 29 quốc gia, 7 trong số đó là ở Nam Mỹ. Vào tháng 4 và tháng 5 năm nay, Lambda chiếm hơn 80% các trường hợp COVID-19 ở Peru, và một tỷ lệ cao các trường hợp mắc ở Chile, Argentina và Ecuador.

Vào ngày 14 tháng 6, Lambda đã được Tổ chức Y tế Thế giới liệt kê là một "biến thể đáng quan tâm" do sự lây lan rộng rãi của nó ở Nam Mỹ. Biến thể được liệt kê vào nhóm "đáng quan tâm" vì chúng có khả năng lây nhiễm và nghiêm trọng hơn, nhưng chưa có tác động tàn phá mạnh như những biến thể được liệt kê là biến thể đáng lo ngại.

Vào ngày 23 tháng 6, tổ chức Y tế cộng đồng Anh đã phân loại Lambda là một "biến thể đang được điều tra", sau khi có 6 trường hợp được phát hiện ở Anh cho đến nay mắc biến thể này, tất cả đều liên quan đến việc đi du lịch nước ngoài.

- Biến thể Lambda là một trong 11 biến thể SARS-CoV-2 chính thức được Tổ chức Y tế Thế giới công nhận.

- Nó được phát hiện lần đầu tiên ở Peru và đã lan rộng đến 29 quốc gia.

- Một nghiên cứu mới chưa được đánh giá đồng cấp đã phát hiện ra các dấu hiệu cho thấy biến thể này có thể dễ lây nhiễm hơn và khó xử lý hơn khi tiêm chủng.

Biến thể Lambda khác các biến thể khác ở chỗ nào?

Hiện có 11 biến thể SARS-CoV-2 chính thức được WHO liệt kê. Tất cả các biến thể SARS-CoV-2 được phân biệt với nhau bằng các đột biến trong các protein gai của chúng - các thành phần của virus cho phép nó xâm nhập vào tế bào người.

Ví dụ, biến thể Delta được phát hiện lần đầu tiên ở Ấn Độ có hai đột biến protein gai quan trọng - T478K và L452R - cho phép nó lây nhiễm các tế bào dễ dàng hơn và né tránh miễn dịch của cơ thể.

Theo một nghiên cứu được công bố vào tuần trước nhưng vẫn chưa được xem xét lại, Lambda có 7 đột biến protein gai.

Một nhóm các nhà khoa học Chile đã phân tích mẫu máu của các nhân viên y tế ở Santiago, những người đã được tiêm 2 liều vaccine CoronaVac do Sinovac Biotech ở Trung Quốc phát triển.

Họ phát hiện ra biến thể Lambda có một đột biến được gọi là L452Q, tương tự như đột biến L452R được thấy trong các biến thể Delta và Epsilon.

Vì đột biến L452R được cho là làm cho Delta và Epsilon dễ lây nhiễm hơn và có khả năng chống lại việc tiêm chủng, nên nhóm nghiên cứu kết luận rằng đột biến L452Q của Lambda cũng có thể giúp biến thể này lây lan. "Dữ liệu của chúng tôi lần đầu tiên cho thấy những đột biến trong các gai protein của biến thể Lambda có thể né tránh được các kháng thể và gia tăng khả năng lây nhiễm", các nhà nghiên cứu của Đại học Chile cho biết.

Kirsty Short, một nhà virus học tại Đại học Queensland, cho biết: Mặc dù có thể Lambda thực sự có khả năng lây nhiễm cao hơn các biến thể khác, nhưng vẫn còn quá sớm để biết chắc chắn.

Các loại vaccine có hiệu quả với biến thể Lambda không?

Nghiên cứu cũng phát hiện ra các dấu hiệu cho thấy sự đột biến tăng một cách độc đáo của Lambda có thể giúp nó vượt qua miễn dịch của cơ thể.

Kết quả của nghiên cứu cho thấy rằng vaccine CoronaVac tạo ra ít kháng thể trung hòa hơn - các protein bảo vệ tế bào chống lại nhiễm trùng - để chống lại biến thể Lambda.

Nhưng theo Paul Griffin, chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm và vaccine tại Đại học Queensland, thì điều quan trọng cần nhớ là những kháng thể này chỉ là một khía cạnh của khả năng miễn dịch. Tiến sĩ Griffin, người không tham gia nghiên cứu cho biết: "Chúng tôi biết rằng các kháng thể vô hiệu hóa chỉ nói lên một phần của câu chuyện. Nếu khả năng miễn dịch tiếp vẫn còn nguyên vẹn, thì ngay cả khi giảm lượng kháng thể trung hòa, đôi khi sự bảo vệ đó vẫn có thể là đủ".

Nghiên cứu cũng phát hiện ra các dấu hiệu cho thấy sự đột biến tăng một cách độc đáo của Lambda có thể giúp nó "qua mặt" khả năng miễn dịch của cơ thể.

Cũng cần nhớ rằng các loại vaccine khác nhau hoạt động theo những cách khác nhau để đáp ứng với virus và các biến thể của nó. "Bạn thực sự không thể ngoại suy từ một loại vaccine", Tiến sĩ Short nói thêm.

CoronaVac sử dụng các phiên bản không hoạt động của SARS-CoV-2 để đưa hệ thống miễn dịch vào thiết bị. Trong khi đó, Pfizer dùng một sợi đơn của mã di truyền tạo ra các protein đột biến của virus, trong khi AstraZeneca dùng một sợi đôi.

Tiến sĩ Griffin nói rằng các loại vaccine bất hoạt truyền thống hơn như CoronaVac đã được chứng minh là kém hiệu quả hơn so với các loại vaccine khác.

Mặc dù chưa biết nhiều về hiệu quả của vaccine Pfizer và AstraZeneca chống lại Lambda, nhưng tác động của chúng với biến thể Delta có thể cung cấp manh mối và đem lại hi vọng. Một nghiên cứu gần đây từ Anh cho thấy tiêm 2 liều Pfizer hoặc AstraZeneca có hiệu quả hơn 90% trong việc ngăn ngừa nhập viện do biến thể Delta.

WHO cho rằng chưa đủ cơ sở để liệt kê biến thể Lambda vào nhóm "biến thể đáng lo ngại"

Sau khi "tìm đường" đến châu Âu, nơi đang diễn ra cuộc chiến chống lại biến thể Delta, do thiếu nghiên cứu nên các nhà nghiên cứu vẫn chưa rõ nguyên nhân chính gây ra biến thể Lambda là gì. Hiện tại, biến thể Lambda vẫn chưa được WHO đánh dấu "biến thể đáng lo ngại" (VOC), mà mới chỉ là "biến thể quan tâm" (VOI).

Quan chức Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết cơ quan này sẽ liệt Lambda là "biến thể đáng lo ngại" một khi chứng minh được chủng này có mức độ lây nhiễm cao hơn, gây tình trạng bệnh nặng và làm giảm hiệu quả các liệu pháp điều trị hay vaccine hiện hành.

Theo quan điểm của WHO, một biến thể được liệt vào VOC nếu thỏa mãn ít nhất một số điều kiện như: Làm tăng khả năng lây lan, làm thay đổi đáng kể tình hình dịch tễ COVID-19; tăng độc lực virus hoặc tăng nặng biểu hiện lâm sàng; giảm hiệu quả các biện pháp y tế công cộng, giảm hiệu quả biện pháp giãn cách xã hội hoặc là các loại vaccine, liệu pháp điều trị hiện hành.

Cho đến thời điểm này, có bốn biến thể được liệt vào dạng VOC, gồm Alpha, Beta, Gamma và Delta, lần lượt khởi nguồn từ Anh, Nam Phi, Brazil và Ấn Độ.

Tại thời điểm này, cũng như trường hợp của các biến thể khác, chẳng hạn như biến thể Delta , còn quá sớm để biết liệu Lambda có thể gây chết người nhiều hơn các chủng khác hay liệu nó có kháng với vaccine hoặc phương pháp điều trị hay không.

Sự gia tăng khả năng lây truyền không nhất thiết có nghĩa là một biến thể gây chết người nhiều hơn. Các quan chức y tế công cộng đang kêu gọi rằng cần phải nghiên cứu và theo dõi thêm để đánh giá bản chất của mối đe dọa từ biến thể Lambda.

Các biến thể của virus SARS-CoV-2:

Tổ chức Y tế Thế giới đã xác định được 11 biến thể SARS-CoV-2 cho đến nay (được đặt tên theo các chữ cái trong bảng chữ cái Hy Lạp).

Có 4 biến thể đáng lo ngại:

Alpha

Beta

Gamma

Delta

Và 7 biến thể được quan tâm:

Epsilon

Zeta

Eta

Theta

Iota

Kappa

Lambda

Theo TT (Pháp Luật & Bạn Đọc)