Quan tham chết: Vẫn thu hồi tài sản tham nhũng

Chết không phải là hết!

Ở một số nước, việc xử lý tài sản tham nhũng vẫn được tiến hành sau khi người bị cáo buộc phạm tội đã chết:

- Mỹ: Tòa án Mỹ có quyền ra lệnh tịch thu tài sản dân sự mà “không cần tuyên án” (Non convict-based - NCB), áp dụng đối với các trường hợp không thể xét xử như nghi can đã qua đời, đang ở nước ngoài hay đã bị trục xuất khỏi đất nước. Tuy nhiên, tòa án Mỹ vẫn cần phải nắm trong tay kết quả điều tra với đầy đủ bằng chứng để xác định được mối liên hệ giữa tài sản bị tịch thu với hành vi vi phạm pháp luật của nghi can. Không những thế, vì đối tượng chịu tác động trực tiếp của lệnh tịch thu là tài sản nên chủ nhân của tài sản đó (có thể không phải là nghi can) có quyền kháng cáo để bảo vệ quyền sở hữu.

Các chính phủ bên ngoài nước Mỹ cũng có thể đề nghị Bộ Tư pháp Mỹ hỗ trợ tịch thu tài sản phi pháp trên lãnh thổ Mỹ thuộc quyền sở hữu của một số đối tượng mà các chính phủ này không có khả năng xét xử. Thực tế, Mỹ từng hỗ trợ chính quyền nước Guinea Xích đạo tịch thu khối tài sản tham nhũng trên lãnh thổ nước Mỹ của Teodoro Nguema Obiang - con trai một cựu tổng thống Guinea Xích đạo.

- Liên minh châu Âu (EU): Trang thông tin về các quy định đối với công tác tịch thu tài sản của EU đánh giá NCB là công cụ pháp lý cực kỳ hiệu quả để giải quyết các khối tài sản tham nhũng chính trị nhằm trả lại tài sản đó cho người dân các quốc gia nạn nhân của tham nhũng. Theo công trình nghiên cứu về công tác thu hồi tài sản bị đánh cắp của Theodore S. Greenberg (phát hành bởi Tổ chức Ngân hàng Thế giới), đã có rất nhiều quốc gia tham khảo, tiếp thu khái niệm NCB, trong đó có Thụy Sĩ, Ireland...

- Trung Quốc: Theo quy định của BLTTHS nước này, sau khi nghi can phạm tội tham nhũng chết thì những tài sản bất hợp pháp do tham nhũng mà có vẫn bị xử lý, thu hồi...

TRUNG NHÂN tổng hợp

Phiên tòa hình sự đặc biệt

BLDS có quy định về quyền khởi kiện vì lợi ích chung hay việc thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại. Nhưng thực tế chưa có ai làm và cũng rất khó để khởi kiện bởi lúc này người có hành vi tham nhũng đã chết. Họ không thể ủy quyền cho ai tham gia tố tụng mà tòa cũng không thể tuyên người chết phải bồi thường.

Vì thế, tôi ủng hộ việc bổ sung quy định trong BLTTHS để giải quyết tiếp vụ án hình sự sau khi quan tham chết. Vụ án đang ở giai đoạn tố tụng nào thì cơ quan tố tụng của giai đoạn đó có trách nhiệm tiếp tục điều tra làm rõ tài sản tham nhũng để làm cơ sở cho tòa thu hồi. Lúc này những người có liên quan đến tài sản đó sẽ lên tiếng và hoạt động tranh tụng vẫn diễn ra trong một phiên tòa hình sự đặc biệt - phiên tòa không xét xử bị cáo, không xét xử hành vi phạm tội mà chỉ xét xử phần tài sản tham nhũng.