Những lần sáp nhập tỉnh, thành ở Việt Nam

Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã có kết luận 126 về một số nội dung tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025.

Trong đó, có nội dung nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện); định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh... đang thu hút nhiều sự quan tâm của dư luận.

Cùng nhìn lại những lần sáp nhập, chia tách tỉnh, thành của Việt Nam từ khi thống nhất năm 1975 đến nay.

Theo số liệu tổng hợp của Bộ Nội vụ về quản lý địa giới đơn vị hành chính các cấp được công bố cách đây vài năm, sau khi thống nhất đất nước vào tháng 4/1975, Việt Nam có 72 đơn vị hành chính cấp tỉnh (miền Bắc có 25 đơn vị và miền Nam có 47 đơn vị).

Đến tháng 12/1975, Quốc hội khóa V đã ra nghị quyết bãi bỏ cấp khu, giải thể khu tự trị, hợp nhất đơn vị hành chính, sáp nhập hàng loạt tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ.

Đầu năm 1976, việc sáp nhập tiếp tục được thực hiện trên diện rộng trải dài từ Bắc Trung Bộ đến các tỉnh Tây Nam Bộ và các tỉnh Tây Nguyên. Tính đến năm 1976, cả nước chỉ còn 38 đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Đến năm 1978, Quốc hội phê chuẩn việc mở rộng địa giới Hà Nội, sáp nhập thêm 5 huyện; tách tỉnh Cao Lạng thành 2 tỉnh Cao Bằng và Lạng Sơn. Khi đó, Việt Nam có 39 tỉnh, thành phố.

Đến năm 1979, Đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo được thành lập, tương đương cấp tỉnh và cả nước tăng lên 40 đơn vị hành chính.

Năm 1989, tỉnh Bình Trị Thiên được tách ra làm 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế;

- Tỉnh Nghĩa Bình được tách ra thành Quảng Ngãi và Bình Định;

- Tỉnh Phú Khánh được tách ra thành tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa.

Lúc này, cả nước có 44 tỉnh, thành; trong đó có 40 tỉnh, 3 thành phố và đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo.

Tới năm 1991, cả nước có 53 tỉnh thành khi hàng loạt tỉnh nhập lại trước đây tiếp tục tách ra như tỉnh Hà Sơn Bình tách ra thành tỉnh Hà Tây và tỉnh Hòa Bình;

-Tỉnh Hà Nam Ninh tách ra thành tỉnh Nam Hà và tỉnh Ninh Bình;

-Tỉnh Nghệ Tĩnh tách ra thành tỉnh Nghệ An và tỉnh Hà Tĩnh;

- Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu được thành lập trên cơ sở 3 huyện tách từ tỉnh Đồng Nai hợp nhất với đặc khu Vũng Tàu Côn Đảo (giải thể đặc khu). 

Năm 1997, cả nước tăng lên 61 tỉnh thành khi một số tỉnh tiếp tục chia tách.

Cụ thể, tỉnh Bắc Thái tách thành tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên.

- Tỉnh Hà Bắc tách thành tỉnh Bắc Giang và tỉnh Bắc Ninh;

- Tỉnh Nam Hà tách thành tỉnh Hà Nam và tỉnh Nam Định;

- Tỉnh Hải Hưng tách thành tỉnh Hải Dương và tỉnh Hưng Yên.

Năm 2004, nước ta tách thêm 3 tỉnh, nâng số đơn vị hành chính cấp tỉnh lên đến 64: Tỉnh Đắk Lắk tách thành tỉnh Đắk Nông và tỉnh Đắk Lắk; tỉnh Cần Thơ tách thành tỉnh Hậu Giang và thành phố Cần Thơ; tỉnh Lai Châu tách ra thành tỉnh Lai Châu và tỉnh Điện Biên.

Đến giữa năm 2008, Quốc hội đã biểu quyết thông qua nghị quyết sáp nhập tỉnh Hà Tây, 4 xã của tỉnh Hòa Bình và huyện Mê Linh (tỉnh Vĩnh Phúc) về TP Hà Nội.

Từ năm 2008 đến nay, Việt Nam có 63 tỉnh, thành gồm 58 tỉnh và 5 thành phố trực thuộc Trung ương gồm Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ, Hải Phòng, TP Huế.

Theo nghị quyết 1211/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tiêu chuẩn của đơn vị cấp tỉnh là quy mô dân số, diện tích tự nhiên và số đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc.

Tỉnh miền núi, vùng cao từ 900.000 người trở lên, diện tích từ 8.000km² trở lên; tỉnh các vùng, miền khác từ 1,4 triệu người trở lên, diện tích từ 5.000km² trở lên.

Số đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc có từ 9 đơn vị trở lên, trong đó có ít nhất là 1 thành phố hoặc 1 thị xã.

Dựa vào kết quả tổng điều tra dân số năm 2019 của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) công bố năm 2019 cho thấy, 10 tỉnh dân số ít nhất hiện nay (dân số chỉ dao động từ 314 - 733 nghìn người) gồm: Bắc Kạn, Lai Châu, Cao Bằng, Kon Tum, Ninh Thuận, Điện Biên, Đắk Nông, Quảng Trị, Lào Cai, Hậu Giang.

Về diện tích tự nhiên, 10 tỉnh thành có diện tích nhỏ nhất cả nước là Bắc Ninh 822,7km2, Hà Nam 860,5km2, Hưng Yên 926km2, Vĩnh Phúc 1.238,6km2, Đà Nẵng 1.285,4km2, Ninh Bình 1.378,1km2, Cần Thơ 1.409km2, Vĩnh Long 1.475km2, Thái Bình 1.570,5km2, Nam Định 1.652km2.

Năm 2021, khi Bộ Nội vụ được giao chủ trì xây dựng nghị quyết về tiêu chuẩn đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính, năm 2021, khi Bộ Nội vụ được giao chủ trì xây dựng nghị quyết về tiêu chuẩn đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính, 20 địa phương nêu trên đã được đưa vào "tầm ngắm" có thể bị sáp nhập do không đạt tiêu chuẩn về dân số và diện tích.

HL (SHTT)