Đề xuất 'nới lỏng' chính sách nhập tịch Việt Nam

Ngày 9/4, Bộ Tư pháp chính thức công bố hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam. Điểm đáng chú ý trong đề xuất lần này là việc "nới lỏng" một số quy định liên quan đến nhập và trở lại quốc tịch Việt Nam – một động thái được kỳ vọng sẽ gỡ nút thắt về pháp lý cho hàng triệu kiều bào mong muốn giữ gìn mối liên kết huyết thống, văn hóa với quê hương.

Theo thống kê của Bộ Tư pháp, hiện có khoảng 6 triệu người Việt Nam sinh sống tại hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong số đó, 229.336 người đã được Chủ tịch nước cho thôi quốc tịch Việt Nam.

Tuy nhiên, những năm gần đây, nhiều trường hợp trước đây đã xin thôi quốc tịch Việt Nam để nhập quốc tịch nước ngoài bày tỏ nguyện vọng xin trở lại quốc tịch Việt Nam mà vẫn giữ quốc tịch nước ngoài có dấu hiệu tăng, đặc biệt khi nhiều quốc gia đã thay đổi chính sách, cho phép công dân mang hai quốc tịch.

Bộ Tư pháp phản ánh, tại chương trình "Xuân Quê hương" hàng năm, đại diện cộng đồng người Việt Nam đều đề đạt nguyện vọng với lãnh đạo Đảng, Nhà nước việc xin trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời xin giữ quốc tịch nước ngoài.

Tính đến tháng 3 năm nay, 311 trường hợp đã được trở lại quốc tịch Việt Nam, trong đó 20 người được giữ cả hai quốc tịch và cho nhập quốc tịch Việt Nam đối với 7.014 trường hợp; trong đó, có 60 trường hợp được nhập quốc tịch Việt Nam đồng thời giữ quốc tịch nước ngoài, với phần lớn là những người có công lao đặc biệt đóng góp cho đất nước.

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp nhận thấy các quy định hiện hành vẫn còn một số rào cản, chưa thực sự tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Nguyện vọng chung của nhiều kiều bào là được có quốc tịch Việt Nam mà vẫn có thể giữ quốc tịch nước ngoài.

Tại dự thảo luật, Bộ Tư pháp đề xuất một số nhóm đối tượng có thể được nhập quốc tịch Việt Nam với điều kiện “nới lỏng”, gồm: người có cha mẹ, ông bà là công dân Việt Nam; nhà đầu tư; chuyên gia… được nhập quốc tịch Việt Nam.

Người xin nhập quốc tịch Việt Nam nếu có cha hoặc mẹ hoặc ông bà nội hoặc ông bà ngoại là công dân Việt Nam, có công lao đặc biệt đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hoặc có lợi cho Nhà nước Việt Nam thì được miễn một số điều kiện.

Các trường hợp này không cần đáp ứng toàn bộ điều kiện hiện hành và có thể nộp hồ sơ tại các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, không cần phải về nước thường trú.

Đáng chú ý, Bộ Tư pháp cũng đề xuất bỏ quy định về trường hợp đặc biệt được nhập quốc tịch Việt Nam đồng thời giữ quốc tịch nước ngoài, giao Chính phủ quy định điều kiện cụ thể. Các trường hợp này chỉ cần đáp ứng hai điều kiện:

Thứ nhất, việc xin giữ quốc tịch nước ngoài của người đó khi nhập quốc tịch Việt Nam là phù hợp với pháp luật của nước ngoài đó.

Thứ hai, không sử dụng quốc tịch nước ngoài để gây phương hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân; xâm hại an ninh, lợi ích quốc gia, trật tự, an toàn xã hội của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Đặc biệt, theo dự thảo luật, tất cả các trường hợp đã mất quốc tịch Việt Nam có đơn xin trở lại quốc tịch Việt Nam thì có thể được xét trở lại quốc tịch Việt Nam.

Do "nới lỏng" quy định cho nhập/trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời giữ quốc tịch nước ngoài nên dự thảo luật bổ sung quy định: người có hai quốc tịch khi thực hiện các quyền ứng cử, tuyển dụng vào các chức danh, làm việc trong bộ máy Nhà nước, tổ chức chính trị xã hội hoặc lực lượng vũ trang Việt Nam thì phải từ bỏ quốc tịch nước ngoài và thường trú tại Việt Nam.

Dự thảo cũng nêu rõ, Bộ Công an sẽ là đơn vị xác minh nhân thân các trường hợp xin nhập hoặc trở lại quốc tịch Việt Nam tại cơ quan đại diện ở nước ngoài, nhằm đảm bảo yếu tố an ninh chính trị.

Trước đó, vào tháng 9/2024, cầu thủ gốc Brazil Rafaelson đã được Chủ tịch nước ký quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam, mang tên Nguyễn Xuân Sơn – trở thành một ví dụ tiêu biểu cho chính sách mở rộng quốc tịch để thu hút nhân tài trong lĩnh vực thể thao.

Việc sửa đổi Luật Quốc tịch Việt Nam lần này, nếu được Quốc hội thông qua, sẽ không chỉ giải quyết được mong mỏi chính đáng của hàng triệu kiều bào mà còn góp phần khẳng định thông điệp: "Dù đi đâu, quê hương vẫn luôn chào đón ngày trở về."