Nằm ở chân núi Sam, thuộc địa phận thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang, miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam là ngôi miếu nổi tiếng bậc nhất vùng Nam Bộ. Miếu hình thành từ cách đây khoảng 200 năm, gắn với một câu chuyện ly kỳ được lưu truyền trong vùng.
Theo truyền thuyết, trên đỉnh núi Sam từ rất lâu đã có một pho tượng cổ rất thiêng, được gọi là tượng Bà Chúa Xứ. Người dân trong vùng thường đến đây cầu khấn với niềm tin rằng sẽ được Bà phù trợ, cầu được ước thấy.
Khoảng năm 1820, quân Xiêm thường sang nước ta cướp phá. Mỗi khi giặc đến, người dân địa phương lại dắt díu nhau chạy lên núi lánh nạn. Có lần quân giặc đuổi theo, lên đến đỉnh núi Sam thì gặp tượng Bà.
Cho rằng đây là tượng quý, chúng hì hục cậy ra, lấy dây buộc lại rồi dùng đòn khiêng xuống núi để mang về nước. Nhưng khi vừa khiêng đi được một đoạn đường ngắn, tượng Bà bỗng dưng nặng trĩu không thể nào nhấc lên được. Lũ giặc cướp đành phải bỏ lại.
Sau đó, Bà thường hiện về trong mộng, chỉ bảo dân làng phải khiêng tượng xuống núi lập miếu thờ cúng. Bà sẽ phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, tránh được giặc cướp quấy phá, thoát khỏi dịch bệnh hoành hành.
Dân làng bàn nhau lên núi khiêng tượng về thờ cúng. Tuy nhiên, mấy chục thanh niên trai tráng vẫn không lay chuyển nổi tượng Bà. Trong lúc mọi người có ý định bỏ dở thì một cô thôn nữ bỗng dưng lên đồng và mách bảo: Bà chỉ cần 9 cô gái đồng trinh lên khiêng.
Dân làng làm theo lời, và quả đúng thật, 9 cô gái trẻ còn trong trắng đã khiêng tượng Bà đi xuống núi một cách nhẹ nhàng. Khi đi đến chân núi thì tượng Bà trở nên nặng, không thể khiêng nổi thêm một bước nào nữa.
Khi đó mọi người đã hiểu rằng, Bà đã chọn nơi đây để an vị nên đã không cố gắng di chuyển đi nữa mà lập miếu thờ cúng chỗ đó. Ngôi miếu mau chóng được dân tứ xứ biết đến vì sự linh ứng, ngày càng trở nên bề thế theo thời gian.
Ngày nay bức tượng trong truyền thuyết vẫn an vị trong điện thờ của miếu Bà Chúa Xứ. Lễ Vía Bà được tổ chức trang trọng từ ngày 23-27 tháng 4 Âm lịch hàng năm, là một trong những lễ hội lớn nhất Nam Bộ. (Bài có sử dụng tư liệu của Tạp chí Du lịch TP. HCM).
Theo Quốc Lê (Kienthuc.net.vn)