Chủ nhiệm Ủy ban Công tác: 'Táo mua về để mấy tháng không hỏng, ruồi cũng không dám bâu'

Trình bày báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, dự thảo luật sau chỉnh lý đã bổ sung nhiều quy định quan trọng, theo hướng quản lý chặt chẽ hóa chất trong toàn bộ vòng đời:  từ khi được sản xuất hoặc đưa vào Việt Nam, đến sử dụng và thải bỏ.

Dự luật đặc biệt tập trung vào các loại hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, như xyanua hay khí cười (N2O), vốn đang bị lạm dụng vào mục đích giải trí, gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe và trật tự xã hội. “Việc sử dụng sai mục đích một số hóa chất thời gian qua đã gây ra không ít hệ lụy, khiến dư luận bức xúc”, ông Huy nhấn mạnh.

Theo dự thảo, tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần kiểm soát đặc biệt sẽ phải đăng ký mục đích sử dụng cụ thể trên cơ sở dữ liệu chuyên ngành. Việc bán các loại hóa chất này chỉ được thực hiện đối với những đơn vị đã công bố rõ ràng nhu cầu và mục đích sử dụng.

Ngoài ra, sẽ có cơ chế hậu kiểm chặt chẽ, ngăn chặn tình trạng mua bán hóa chất trôi nổi, sử dụng sai mục đích, gây nguy cơ mất an toàn và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

Chủ nhiệm Ủy ban khoa học, Công nghệ và Môi trường cho hay dự thảo Luật không quy định cụ thể về phân công quản lý nhà nước giữa các Bộ, địa phương mà việc này do Chính phủ quy định căn cứ theo quy định của Luật Tổ chức Chính phủ.

Tuy nhiên, hiện nay, một loại hóa chất có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, do nhiều Bộ cùng quản lý; điều này dễ dẫn tới tình trạng doanh nghiệp khai báo không trung thực mục đích sử dụng để lựa chọn cơ chế thông thoáng hơn.

Vì vậy, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường kiến nghị Chính phủ phân công rõ ràng: một Bộ làm đầu mối quản lý sản xuất – kinh doanh hóa chất, các Bộ khác chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng theo lĩnh vực.

Đáng chú ý, tại phiên thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thanh Hải chỉ rõ nhiều bất cập trong công tác quản lý hóa chất hiện nay. Bà dẫn ví dụ: nhu cầu dùng chất Salbutamol trong y tế chỉ khoảng 1 tấn/năm, nhưng lại được nhập đến 100 tấn.

“Vậy 99 tấn còn lại đi đâu? Rất có thể đã bị sử dụng sai mục đích trong thực phẩm hoặc môi trường”, bà Hải cảnh báo.

Theo bà Hải, nguyên nhân một phần là do đầu mối quản lý chưa chặt chẽ, chưa làm tốt công tác phân công quản lý trong lĩnh vực hóa chất. Bà Hải đề nghị dự thảo luật cần thể hiện rõ ràng việc phân công đầu mối quản lý, xác định rõ cơ quan chủ trì và cơ quan phối hợp.

Bà Hải dẫn chứng, nhiều thực phẩm như giá đỗ ngâm tẩm hóa chất, có thể có nhiều nguyên nhân, nhưng tại sao người sản xuất, trồng giá mua được hóa chất dễ dàng như vậy. Hay ngay cả việc mua thuốc chuột online cũng rất dễ dàng. "Đầu mối là Bộ Công thương, Bộ Y tế hay Bộ Nông nghiệp - Môi trường chịu trách nhiệm?", bà Hải nêu.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu đề nghị phải có thông điệp mạnh mẽ về trách nhiệm nếu xảy ra những vụ việc liên quan tới hóa chất, đặc biệt là những vụ việc liên quan tới thực phẩm ngâm tẩm hóa chất, xả thải ra môi trường gần đây.

Nêu thực tế đáng lo ngại về hóa chất trong đời sống hàng ngày, bà Hải nói: “Có những quả táo để hàng tháng trời không hỏng, thậm chí ruồi cũng không bâu. Vậy trách nhiệm thuộc về ai? Bộ Y tế, Bộ Công Thương hay Bộ Nông nghiệp? Phải có đầu mối chịu trách nhiệm rõ ràng!”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng cho rằng tất cả hóa chất đều có tính hai mặt, có những loại nếu sử dụng quá liều thì lại trở thành chất độc. “Ngay như vitamin khi uống nhiều lại trở thành chất độc và rất nguy hiểm”, ông Phương nói và khẳng định phải quản lý chặt chẽ về hóa chất và các hoạt động liên quan hóa chất.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh việc bổ sung các quy định cấm hành vi buôn bán, sử dụng hóa chất vượt ngưỡng, không rõ nguồn gốc hoặc nhập lậu. Đồng thời, phải tăng cường phối hợp giữa các lực lượng chức năng để kiểm soát hóa chất nhập lậu bằng mọi tuyến đường – từ hàng không, đường biển, đường bộ cho đến đường thủy.

Với những nội dung chỉnh sửa sâu sát thực tiễn, Luật Hóa chất (sửa đổi) đang được kỳ vọng sẽ tạo bước chuyển mạnh mẽ trong quản lý hóa chất, ngăn chặn từ gốc các nguy cơ gây hại đến sức khỏe cộng đồng và môi trường sống – từ những chai hóa chất lạ trong nhà kho, đến những bó giá đỗ trắng bệch trên sạp chợ.

HL (SHTT)