Ai đặt tên cho cơn bão?

23/10/2024 08:21:09

Rất nhiều người tò mò trước câu hỏi, những cơn bão được đặt tên thế nào?

Bão được đặt tên thế nào?

Theo thông tin từ báo Tin tức, Ủy ban Bão tại Tổ chức Khí tượng Thế giới của Liên Hợp Quốc (WMO) là cơ quan quyết định thông qua danh sách tên bão nhiệt đới trong các cuộc họp thường niên.

Ủy ban không chỉ lựa chọn dựa trên những tên người cụ thể mà thường là những cái tên phổ biến và quen thuộc với người dân ở các khu vực có bão. Những cái tên đó không mang ý nghĩa hạ thấp mức độ nghiêm trọng của một cơn bão. Thay vào đó, chúng nhằm mục đích gọi tên các cơn bão dễ dàng hơn.

WMO chọn những cái tên ngắn gọn, riêng biệt của con người - chẳng hạn như Alex, Nigel và Sara - cho các cơn bão trên lưu vực Đại Tây Dương vì chúng dễ gọi và dễ nhớ hơn so với nhiều tên mang tính đặc thù khoa học kèm cả kinh độ và vĩ độ.

Một lý do nữa là có nhiều cơn bão hoạt động cùng lúc, nên đặt tên bão dựa trên ngày tháng cũng có thể gây nhầm lẫn. Nếu có 2 cơn bão đổ bộ vào trong cùng một ngày trong một khu vực, cơn bão mới hơn sẽ có thêm phần hậu tố trong tên gọi của nó.

Vào cuối những năm 1800, bão thường được đặt theo tên của các vị thánh Công giáo. Năm 1953, bão được đặt theo tên phụ nữ vì các con tàu cũng thường đặt theo tên phụ nữ. Năm 1979, tên nam giới được thay thế. Và đến ngày nay, tên bão mới được đặt theo hệ thống cụ thể.

Ai đặt tên cho cơn bão?
Danh sách tên các cơn bão đã được WMO thông qua

Khi một cơn bão nhiệt đới có tốc độ gió duy trì tối đa hơn 63 km/h, WMO sẽ tiến hành đặt tên. Các cơn bão sẽ được đặt tên luân phiên theo danh sách đề xuất.

Các tên được lựa chọn bởi cơ quan phụ trách bão nhiệt đới chịu trách nhiệm cho mỗi khu vực bao gồm Trung tâm Khí tượng Khu vực (RSMC) và Trung tâm Cảnh báo Bão Nhiệt đới (TCWC). Có tổng cộng 6 RSMC trên thế giới.

Về vấn đề này, báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam cũng thông tin, với riêng khu vực Đại Tây Dương, WMO sử dụng danh sách gồm 21 tên để đặt cho các cơn bão. Tổng cộng, 6 danh sách sẽ được sử dụng luân phiên qua các năm. Theo đó, danh sách tên bão năm 2019 sẽ được sử dụng lại vào năm 2025. Điểm đặc biệt, tên các cơn bão không bắt đầu bằng các chữ cái Q, U, X, Y hoặc Z.

Các quốc gia ở Bắc Ấn Độ Dương bắt đầu sử dụng hệ thống mới để đặt tên cho các cơn bão nhiệt đới từ năm 2020. Những cơn bão được liệt kê theo thứ tự bảng chữ cái, theo từng quốc gia và được đặt bằng những cái tên trung tính.

Quy tắc chung là danh sách đặt tên các cơn bão được đề xuất bởi Cơ quan Khí tượng Thủy văn Quốc gia (NMHSs). Danh sách này được các cơ quan tương ứng phê duyệt tại các phiên họp hàng năm hoặc hai năm một lần.

Với khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương và Biển Đông (trong đó có các cơn bão đổ bộ vào Việt Nam), phần lớn cơn bão được đặt tên theo tên địa danh, động vật hoặc thực vật. Mỗi quốc gia được đặt 10 tên bão, chia thành 5 danh sách và sẽ xoay vòng theo năm.

Cục Khí tượng Nhật Bản (JMA) là một trong 6 Trung tâm Khí tượng Chuyên ngành khu vực thuộc Tổ chức Khí tượng Thế giới. Trung tâm này là cơ quan chịu trách nhiệm dự báo, cảnh báo và đặt tên các cơn bão nhiệt đới hoạt động trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương và Biển Đông.

Theo WMO, tên quốc tế của các cơn bão tại Việt Nam được đăng ký bao gồm: Sơn Tinh, Cỏ May, Ba Vì, Côn Sơn, Sơn Ca, Trà Mi, Hạ Long, Vàm Cỏ, Sông Đà, Sao La.

Đâu là tiêu chí đặt tên bão?

Tên được đề xuất phải trung lập với chính trị và các nhân vật chính trị, tín ngưỡng tôn giáo, văn hóa và giới tính. Tiêu chí thứ hai là không gây xúc phạm đến bất kỳ nhóm người nào trên thế giới. Bản chất cái tên không mang ý nghĩa hung hãn, độc ác. Tên phải ngắn gọn, dễ phát âm và không gây khó chịu cho bất cứ ai, cũng như có tối đa tám chữ cái và được nêu rõ cách phát âm.

Đặc biệt, tên của bão nhiệt đới ở vùng bắc Ấn Độ Dương sẽ không được lặp lại.

Có các hệ thống đặt tên bão nhiệt đới khác nhau theo từng lưu vực và chúng không chỉ dựa trên tên của con người. Ví dụ, các cơn bão nhiệt đới ở tây Bắc Thái Bình Dương và Bắc Ấn Độ Dương chủ yếu được đặt tên theo hoa, động vật, cây cối, thực phẩm và các từ mô tả khác.

Đặc biệt, tên của những cơn bão có thể bị loại bỏ nếu cơn bão đó gây thiệt hại nặng nề về người và của. Thông thường, trong các cuộc họp thường niên của WMO, những cái tên “phạm” phải điều cấm kỵ này sẽ được loại bỏ và thay thế bằng tên mới.

Ai đặt tên cho cơn bão? - 1
Cơn bão Chanchu để lại hậu quả nặng nề cho Việt Nam đã bị xoá bỏ khỏi danh sách cơn bão (Ảnh T.Tuấn.)

Một tên bão sẽ bị xóa khỏi danh sách khi cơn bão gây thiệt hại nặng nề. Ví dụ, Hàn Quốc từng đề nghị loại bỏ tên bão Sao Mai do Việt Nam đề cử ra khỏi danh sách tên bão vì cơn bão mang tên này đã gây hậu quả nghiêm trọng cho Hàn Quốc. Việt Nam cũng đã đề nghị bỏ tên bão Chanchu do Hàn Quốc đặt vì đã gây hậu quả nghiêm trọng cho Việt Nam.

Những tên bão nổi tiếng như Tracy (Darwin, năm 1974), Mitch (Honduras, năm 1998), Katrina (Mỹ, năm 2005), Sandy (Mỹ, năm 2012), Sandy (Mỹ, năm 2012), Haiyan (Philippines, năm 2013), Irma and Maria (Caribbean, Năm 2017), Mangkhut (Philippines, năm 2018)… cũng đã bị WMO loại khỏi danh sách vì lý do trên.

"Việc đặt tên không chỉ tạo ấn tượng sâu đậm về cơn bão sau nhiều năm, gửi thông điệp về sự tàn phá của nó hiệu quả hơn, mà còn là sự tham chiếu dài hạn để mọi người hiểu rằng một cơn bão tương đương như vậy sắp xảy ra", Shepherd nói. 

"Nếu một cơn bão đủ đáng kể về tổn thất hoặc sinh mạng hoặc tàn phá, thì cái tên đó sẽ bị loại khỏi danh sách 6 năm luân phiên đó. Vì lý do này, sẽ không có một cơn bão nào khác có tên Katrina".

Theo Phạm Trang (Nguoiduatin.vn)

Nổi bật