Vladimir Putin: Những khoảnh khắc cô đơn của "người đàn ông thép"

Hôm nay, 7/5/2018, Vladimir Putin sẽ tuyên thệ nhiệm kỳ Tổng thống thứ tư, và có lẽ là nhiệm kỳ Tổng thống cuối cùng của ông. Trước công chúng, hình ảnh của ông được xây dựng là một lãnh đạo mạnh mẽ, quyết đoán đến mức gần như cứng rắn. Nhưng con người thật của Putin có phải luôn như vậy? Có lẽ là không. Khi nhận lấy chiếc ghế Tổng thống Nga, ông hẳn đã hiểu và chấp nhận rằng bên cạnh quyền lực lớn lao để có thể đưa nước Nga trỗi dậy là sự cô đơn mà ông khó có thể chia sẻ cùng ai. Như chính ông đã từng nói "Đôi khi, sự cô đơn là cần thiết để chứng minh rằng mình đúng".

Tháng 2/2012, hai người đàn ông không trò chuyện gì với nhau dù ngồi cùng trên chiếc limousine của chính phủ băng qua những con phố tắc nghẽn ở Moskva. Một người là Vladimir Putin - khi đó thủ tướng quyền lực của nước Nga, người kia là nhà làm phim tài liệu người Đức - Hubert Seipel. Họ chỉ trao đổi vài câu thân thiện để ghi hình cho một cảnh quay rất bình thường.

Putin có tâm trạng tốt và cười rất nhiều. Nhưng rồi cuộc phỏng vẫn chững lại và cuộc trò chuyện bất ngờ chìm vào im lặng, đằng sau khung cảnh là các tòa nhà cao lớn của thủ đô nước Nga. Putin nhìn ra cửa sổ một cách căng thẳng và mím môi lại. Seipel thì xoa cằm. Giữa hai người trở nên xa lạ.

Sự gượng gạo chỉ kéo dài ít giây, và Seipel chỉ dùng nó cho phiên bản mở rộng của bộ phim mà ông làm. Nhưng tình tiết này cho thấy thực sự khó khăn để hai người đàn ông - vốn không có điểm gì chung ngoại trừ bộ phim họ đang thực hiện - có thể chuyện trò một cách gần gũi. Nỗ lực làm thân của Seipel dường như khiến cả hai cảm thấy mệt mỏi.

Đây là một trong vài cuộc phỏng vấn dài mà Seipel thực hiện với người đàn ông quyền lực nhất nước Nga để xây dựng bộ phim "Tôi, Putin", phát sóng trên kênh truyền hình ARD của Đức vào 27/2/2012. Cả Seipel và Putin đều có ý định tận dụng không khí thân mật trong cuộc phỏng vấn để thu lợi cho mình, và cả hai đều biết đối phương cũng có ý định như mình.

Cho đến trước bộ phim của Seipel, chính trị gia quyền lực nhất nước Nga chưa bao giờ là nhân vật chính trong một tư liệu mô tả chân thực đến vậy, và chắc chắn không phải là qua góc nhìn của một nhà báo phương Tây, người được phép biên tập các đoạn phim theo cách mà bản thân thấy phù hợp. Ông Putin thường không để cánh báo chí tiếp xúc quá gần với mình. Đối với ông, hình ảnh phổ biến nhất trên truyền thông thường là những khoảnh khắc đầy sức mạnh khi ông đi săn gấu, cởi trần bơi trong hồ nước giá lạnh, lái phi cơ chiến đấu, điều khiển xe đua Công thức 1, hay thử sức với tàu lặn...

Đội ngũ truyền thông điện Kremlin - một nhóm khoảng hơn hai chục phóng viên được tuyển chọn khắt khe - thường tháp tùng Putin trong các màn xuất hiện công khai của ông. Nhóm này thường dành nhiều giờ chơi billiards ở tư gia của Putin tại Moskva, trong khi ông thường tới trễ vì bận rộn. Không ít người trong số họ tỏ ra ghen tị khi thủ tướng quyết định trao cơ hội chưa từng thấy cho Seipel, bằng một cuộc phỏng vấn hoàn toàn không bị giới hạn - ngoại trừ chuyện đời tư của ông.

Nhà làm phim đã tạo dựng được bầu không khí tương đối thân thiết với thủ tướng Putin - người đã đắc cử tổng thống Nga nhiệm kỳ thứ ba chỉ 1 tuần sau khi bộ phim của Seipel trình chiếu. Seipel cũng vượt qua được những giá trị bề nổi mà ông Putin cố gắng thể hiện, để khắc họa sâu hơn con người vị chính khách Nga.

Putin - như thường lệ - đóng vai cứng rắn, trong khi Seipel chứng minh luôn luôn có những điểm yếu và nỗi buồn hiện diện đâu đó.

Hubert Seipel mất hai năm rưỡi để chuẩn bị cho phim "Tôi, Putin". Ông viết các câu hỏi gửi văn phòng báo chí điện Kremlin, đồng thời tranh thủ mối liên hệ cá nhân, thân thiết với một vài người được Putin tin tưởng. Không có phản hồi gì trong suốt 2 năm. Nhưng rồi Putin gửi lời mời Seipel đến thăm.

Seipel là một nhà làm phim chính trị lão luyện. Ông đã thực hiện hàng tá phim tài liệu về các vấn đề phức tạp, từ chiến sự ở Kosovo cho tới vụ bê bối tham nhũng ở Volkswagen bị phanh phui năm 2005. Dù ban đầu không đánh giá cao Seipel, nhưng Putin đã dần dần chấp thuận ý tưởng về bộ phim. Đó là một tư liệu khác xa những hình ảnh chính thức của một chính khách mà công luận đã quá quen thuộc. Thay vào đó, phim khai thác khía cạnh phía sau bức màn quyền lực, và trả lời một câu hỏi thú vị: Cảm nhận khi là Vladimir Putin thực ra như thế nào?

Trong một góc máy, ông Putin xuất hiện và tập luyện môn hockey trên băng một mình, trong đêm, giữa một sân vận động hoàn toàn trống vắng. Ở một cảnh khác, ông đến bể bơi vào sáng sớm với bạn đồng hành duy nhất là chú chó Labrador màu đen tên Koni - rất "chịu khó" liếm mặt thủ tướng.

Rồi, Putin chơi hockey trên băng vào ban đêm, lần này các đồng đội là những vệ sĩ của ông và họ thi đấu với đội các vệ sĩ của Dmitry Medvedev - đồng minh thân cận của Putin, thời điểm đó là tổng thống Nga. Trong giờ nghỉ, Putin được nhìn thấy ngồi một mình và có vẻ mệt mỏi.

Một lần khác, Putin đi bộ tới cuộc họp chính phủ - và vẫn một mình.

Không khó để thấy, dù là đi đến đâu - kể cả trong một chuyến đi săn với những người bạn ở Siberia xa xôi, luôn luôn có một "vùng đệm an ninh" được dựng nên xung quanh Putin, và rốt cuộc ông chỉ có thể ngồi lại một mình.

Thủ tướng Putin thể hiện bản thân là một người đàn ông 59 tuổi gọn gàng, mạnh mẽ và nam tính - hình ảnh trái ngược với tiền nhiệm của ông trên cương vị tổng thống: ông Boris Yeltsin. Điều này vẫn luôn là mục đích đằng sau mọi sản phẩm truyền thông ghi lại cảnh ông đi săn gấu hay câu cá suối.

Nhưng trong tác phẩm của Seipel, Vladimir Putin hiện lên một cách "giống người bình thường hơn". Ông có những thời điểm mệt mỏi và kém vui, và cũng phải cố gắng vượt qua những dấu hiệu của tuổi tác.

Putin đôi khi tỏ ra bực bội với việc bị Hubert Seipel "truy vấn" không dứt về những chỉ trích của phương Tây nhằm vào các chính sách của ông. Thủ tướng chỉ đáp cụt lủn rằng: "Chúng ta đã nói về chuyện này rồi".

Nhưng Putin lại hào phóng với đối phương theo cách của riêng mình. Dù không bao giờ tỏ ra lộ liễu, ông vẫn ngầm tỏ ý hài lòng với Seipel. Đôi khi, thủ tướng bất ngờ mời nhà làm phim đến hàn huyên cả vài giờ đồng hồ và cùng ăn bữa tối - dù không có camera.

Trong một dịp khác, đoàn xe hộ tống của ông Putin dừng lại đột ngột bên ngoài Moskva, và thủ tướng vẫy tay ra hiệu cho Seipel cùng người quay phim lên xe riêng để cùng đi.

Putin nói ông muốn chỉ cho mọi người thấy những thứ đặc biệt, và dẫn họ đi theo con đường nhỏ hẹp tới nhà nguyện riêng của ông. Tại đây, thủ tướng chia sẻ về đưucs tin của ông, và về việc ông đã được rửa tội như thế nào. Cám dỗ của việc có được những khoảnh khắc đầy riêng tư như thế của người đàn ông quyền lực nhất nước Nga là hết sức to lớn. Nhưng rồi cân nhắc đến tính chất quá đời tư của những chia sẻ, Seipel quyết định loại chi tiết đó khỏi bộ phim.

Cách đây 4 năm, ngày 18/3/2014, Vladimir Putin - đang trong nhiệm kỳ tổng thống thứ ba - khiến thế giới rúng động với bài diễn văn về việc sáp nhập bán đảo Crimea. Ngay cả đến thời điểm này, và được hé lộ nhiều qua bộ phim của Seipel, ông Putin vẫn còn vô số bí ẩn với thế giới.

Trước công chúng, tổng thống nổi tiếng là người điềm tĩnh với "cái đầu lạnh", tưởng như không gì có thể thâm nhập vào đó.

"Ông ấy (Putin) không nói chuyện với ai," một thông dịch viên thân cận với đội ngũ của ông Putin nói với cây viết Ben Judah của Newsweek. "Ông không cảm thấy cần phải cười".

Những người thân cận với Putin hé lộ nhiều về ông hơn bức ảnh tổng thống cởi trần cưỡi ngựa: Ông ăn sáng muộn, sau đó bơi một mình - hoạt động mà các trợ lý hé lộ là khi tổng thống "hoàn tất các suy nghĩ về [hoạt động của] nước Nga".

Năm 2014, trả lời phỏng vấn hãng tin nhà nước TASS, ông Putin - trong một lần hiếm hoi - đã hé lộ về gia đình của mình. Ông chia sẻ về hai cô con gái Maria (tên thân mật là Masha), và Yekaterina (còn gọi là Katya). Tổng thống tiết lộ cả hai tiểu thư nhà Putin đều sinh sống ở Nga, ngay tại Moskva.

"Chúng tôi gặp nhau ở nhà," ông nói. Nhưng tổng thống cũng không giấu sự cô đơn và thiếu vắng thời gian cho gia đình. Ông thừa nhận bản thân "có lịch trình công việc dày đặc".

 "Ngay cả với các con gái thì tôi cũng chỉ gặp được 1-2 lần mỗi tháng, và tôi phải tính toán thời gian kỹ càng."

Vì các lý do an ninh, chưa một hình ảnh nào của các con gái ông Putin được công khai hay có xác nhận. Ông không bao giờ chụp hình với các con. Ngoài các sở thích cơ bản được chia sẻ như ưa sạch sẽ và yêu thích trà đen, người ta không biết gì về cuộc sống của tổng thống, ngoại trừ vụ ly hôn người vợ lâu năm Lyudmila Shkrebneva vào năm 2014.

Và không hoàn toàn như Seipel khắc họa, Putin lạc quan nói rằng ông rất bận bởi có quá nhiều bạn bè. "Thường tôi không cảm thấy cô đơn, mặc dù nghe điều này thật lạ lùng," ông nói.

Trong cuộc phỏng vấn năm 2017 với đạo diễn gạo cội Oliver Stone, một khoảnh khắc ấm áp khác của Putin được hé lộ.

Được hỏi về việc liệu tổng thống có sắp trở thành ông ngoại - sau khi Putin tiết lộ ông chuẩn bị gặp các con gái Maria và Yekaterina, ông mỉm cười trả lời: "Đúng như vậy".

Nhưng rồi ông chùng xuống khi đề cập liệu bản thân có trở thành một người ông tốt, hoặc có thể thường xuyên chơi với các cháu trong vườn hay không. Putin nói với Stone: "Rất hiếm khi, không may là thế".

Những mẩu chuyện về đời tư của Putin được công bố trên sách báo không nhiều, đặc biệt về những khía cạnh tâm lý, tình cảm của "người đàn ông thép".

Lần duy nhất người ta thấy Putin tự mình chia sẻ về sự mệt mỏi mà công việc tổng thống mang lại, là cuộc trò chuyện giữa ông với đồng cấp Belarus Alexander Lukashenko tại Minsk vào tháng 6/2016. Khi ấy, tổng thống Nga thừa nhận ông thiếu ngủ và cần được nghỉ ngơi nhiều hơn.

"Tôi ngủ rất ít. Hôm kia tôi ngủ 4 tiếng, còn tối qua thì được 5 tiếng... ít quá," Putin nói.

Theo Hải Võ - Bạch Quả (Soha/Trí Thức Trẻ)