Đại tham quan Hòa Thân (1750 - 1799) là viên quan nổi tiếng sống vào thời nhà Thanh. Được hoàng đế Càn Long tin tưởng, trọng dụng, Hòa Thân từng bước trở thành đại thần nắm trong tay quyền lực lớn.
Nhờ địa vị cao trong triều và được nhà vua che chở nên Hòa Thân dùng nhiều thủ đoạn để có được giả sản kếch xù như mua quan bán chức, nhận hối lộ, "ăn chặn" một phần đồ tiến cống mà các địa phương gửi vào cung...
Cuối cùng, tham quan Hòa Thân bị vua Gia Khánh (tức con trai hoàng đế Càn Long) bắt giữ và xử tội vào năm 1799. Theo sử sách, 10 ngày sau khi hoàng đế Càn Long băng hà, đại tham quan Hòa Thân bị vua Gia Khánh bắt giam, công bố 20 đại tội và tịch thu tài sản. Về sau, hoàng đế Gia Khánh ban cho Hòa Thân được chết toàn thây. Theo đó, tham quan này tự sát tại phủ.
Con trai của Hòa Thân là Phong Thân Ân Đức được miễn tội do là chồng của Cố Luân Hòa Hiếu công chúa (con gái vua Càn Long). Nhờ vậy, Phong Thân Ân Đức chuẩn bị và lo liệu tang lễ cho cha. Tuy nhiên, đến nay, giới khảo cổ vẫn chưa tìm ra nơi chôn cất của Hòa Thân.
Dân gian lưu truyền một số giai thoại về ngôi mộ của Hòa Thân. Tương truyền, khi còn sống, tham quan này sở hữu số của cải khổng lồ nên đã bỏ ra rất nhiều tiền để xây dựng lăng mộ bề thế cho bản thân ở Kế Châu, Hà Bắc ngày nay.
Lăng mộ này bề thế, xa hoa không kém nơi yên nghỉ ngàn thu của các thành viên hoàng tộc nhà Thanh. Người dân địa phương gọi đó là "Hòa Lăng".
Sau khi tham quan Hòa Thân bị xử tử, Vua Gia Khánh đã cho người tới Kế Châu để tra xét lăng mộ mà Hòa Thân xây cho bản thân trước đó. Binh sĩ được triều đình cử đi đã lấy tất cả những món đồ quý giá mang về cung. "Hòa Lăng" bị phá hủy.
Người dân tin rằng, Phong Thân Ân Đức đã không chôn cất Hòa Thân ở "Hòa Lăng" vì sợ bị kẻ thù tìm đến trả thù, hủy hoại thi hài. Vậy nên, Phong Thân Ân Đức bí mật chôn cất cha ở địa điểm không ai biết đến. Đó chính là thôn Thượng Vạn ở Phòng Sơn, cách "Hòa Lăng" khoảng 300 dặm.
Thôn Thượng Vạn có một quả núi nhỏ. Trên núi có 5 ngôi mộ nhưng không có bất kỳ một tấm bia nào. Dân gian đồn rằng đó là "mộ Hòa gia". Trong nhiều năm, khu mộ này bị mộ tặc ghé thăm.
Giới chức trách và các chuyên gia đã kiểm tra khu mộ trên nhưng đến nay vẫn chưa tìm được chứng cứ xác thực Hòa Thân được chôn cất tại thôn Thượng Vạn. Do đó, các nhà khảo cổ vẫn nỗ lực tìm kiếm các manh mối giúp làm sáng tỏ bí ẩn về nơi chôn cất Hòa Thân.
Theo Tâm Anh (Kienthuc.net.vn)