Ông Trump bị 22 bang kiện ngay sau khi nhậm chức: Điều gì đang xảy ra?

18 bang cùng hai thành phố San Francisco và Washington DC đệ đơn kiện tại Tòa án Khu vực Liên bang ở Massachusetts, lập luận rằng quyền công dân theo nơi sinh theo Tu chính án 14 của Hiến pháp Mỹ là "tự động" và tổng thống hay Quốc hội Mỹ không có quyền hợp hiến để thay đổi. Bốn bang khác đệ đơn kiện ở Khu vực phía Tây Washington.

Nỗ lực giới hạn quyền công dân theo nơi sinh của ông Trump là "khác thường và cực đoan," theo tổng chưởng lý Matthew J. Platkin, người đứng đầu vụ kiện cùng tổng chưởng lý các bang California và Massachusetts.

"Ngài tổng thống không thể viết lại Hiến pháp bằng vài nét bút," ông Platkin nói thêm.

Tổng chưởng lý Washington Nick Brown cho rằng sắc lệnh hành pháp của ông Trump sẽ từ chối quyền công dân cho khoảng 150.000 trẻ sơ sinh mỗi năm.

"Sắc lệnh sẽ khiến chúng trở thành công dân không giấy tờ. Nó có thể khiến chúng trở thành người không có quốc tịch," ông Brown nói thêm.

Tổng thống Trump hôm 21/01 ký sắc lệnh hành pháp quy định con của người di cư không giấy tờ sinh ra trong tương lai sẽ không được coi là công dân Mỹ. Sắc lệnh sẽ mở rộng đối với trẻ em là con của các bà mẹ nhập cảnh vào Mỹ hợp pháp nhưng tạm thời, chẳng hạn như sinh viên nước ngoài hoặc khách du lịch.

Sắc lệnh hành pháp của ông Trump cho rằng con của người không mang quốc tịch Mỹ "không thuộc về quyền tài phán" của Mỹ, do đó không được đảm bảo bởi Tu chính án 14.

Tu chính án 14 được Quốc hội Mỹ phê chẩn năm 1868 quy định "tất cả những người sinh ra ở Mỹ hoặc nhập tịch, nằm trong quyền tài phán của Mỹ, đều là công dân Mỹ và bang nơi họ cư trú". Tòa án và nhánh hành pháp tại Mỹ thường coi Tu chính án 14 là đảm bảo quyền công dân cho tất cả trẻ em sinh ra tại Mỹ, bất kể tình trạng pháp lý của cha mẹ. Chỉ có một số trường hợp ngoại lệ được tòa án công nhận, chẳng hạn như con của các nhà ngoại giao.

"Quyết định này quá kì lạ tới mức gần như chắc chắn sẽ bị bãi bỏ," giáo sư Trường Luật Đại học Yale  Akhil Reed Amar dự đoán. Quyết định có thể ảnh hưởng tới cả cựu phó tổng thống Mỹ Kamala Harris, do mẹ của bà là sinh viên du học khi bà được sinh ra.

Tổng chưởng lý California Rob Bonta cho rằng sắc lệnh hành pháp của ông Trump có thể khiến khoảng 20.000 trẻ em mất quyền công dân ở bang của ông mỗi năm. Tổng thống Trump "đang cố gắng giữ lời hứa trong quá trình vận động tranh cử," ông Bonta nói. "Chúng tôi sẽ cố gắng giữ lời hứa giữ vững tinh thần pháp luật".

Hoài An (SHTT)