Kẻ đứng sau 1.500 vụ giết người ở Colombia trở về sau 12 năm ngồi tù

Salvatore Mancuso ngày 28-2 đã đến sân bay El Dorado của Bogotá trên một chuyến bay thuê bao (cũng chở hàng chục người Colombia đã bị trục xuất khỏi Mỹ) sau khi vượt biên trái phép qua biên giới phía Nam. Mancuso nhanh chóng bị cảnh sát bắt giữ, đội mũ bảo hiểm màu xanh lá cây và mặc áo chống đạn. Ít nhất 7 nhân viên an ninh đi theo hộ tống, có cầm tấm chắn chống đạn che đầu, như để bảo vệ Mancuso khỏi bị bắn.

Mancuso, 59 tuổi, là một trong những thủ lĩnh của Lực lượng Phòng vệ Thống nhất Colombia, một nhóm bán quân sự được thành lập bởi những chủ trang trại chăn nuôi gia súc, những người đã chiến đấu chống lại phiến quân cánh tả tại một trong những giai đoạn bạo lực nhất của cuộc xung đột vũ trang kéo dài hàng thập kỷ ở Colombia. Mancuso sinh ra trong một gia đình giàu có ở vùng Cordoba phía Tây Bắc Colombia và là một chủ trang trại chăn nuôi gia súc phát đạt. Ông ta bắt đầu cộng tác với quân đội Colombia vào đầu những năm 1990 sau khi gia đình bị các nhóm nổi dậy đe dọa tống tiền. Mancuso nhanh chóng chuyển từ cung cấp thông tin tình báo cho quân đội sang lãnh đạo các hoạt động chống lại phiến quân cánh tả và đến cuối những năm 1990, nhân vật này đã trở thành một trong những nhà lãnh đạo bán quân sự quyền lực nhất ở Colombia. Năm 2003, ông ta tham gia thỏa thuận hòa bình, theo đó các thủ lĩnh bán quân đầu hàng để đổi lấy việc được giảm án. Trong nhiều phiên điều trần với các thẩm phán Colombia (kể cả một số lần trả lời qua điện thoại trong khi bị Mỹ giam giữ sau này) Mancuso đã nói về quan hệ của mình với các chính trị gia và về khả năng các chính trị gia cấp cao có liên quan đến tội ác chiến tranh. Tuy nhiên, việc dẫn độ người này sang Mỹ năm 2008 đã làm chậm quá trình điều tra.

Dưới thời chính quyền của Tổng thống Álvaro Uribe, Mancuso bị dẫn độ sang Mỹ cùng với 13 thủ lĩnh bán quân sự khác bị truy nã vì buôn bán ma túy ở Mỹ. Người ta cho rằng, việc dẫn độ bất ngờ là một phần trong nỗ lực ngăn chặn Mancuso và các nhà lãnh đạo bán quân sự khác tiết lộ về mối quan hệ của họ với quan chức Colombia. Mancuso bị kết án vào năm 2015 vì vận chuyển hơn 130 tấn cocaine vào Mỹ.

Cựu thủ lĩnh nhóm bán quân sự người Colombia hoàn thành bản án 12 năm vào năm 2020 và đã bị giam tại trung tâm giam giữ người nhập cư ở Mỹ trong 3 năm qua. Các luật sư của Mancuso đã đề nghị trục xuất thân chủ của mình về Italia, vì người này là công dân Italia (gia đình ông ta nhập cư từ Italia), cho rằng tính mạng của Mancuso sẽ gặp nguy hiểm ở Colombia. Thay vào đó, các quan chức Mỹ quyết định đưa Mancuso về Colombia, cho rằng việc ông ta trở về nước là rất quan trọng cho việc điều tra tội ác chiến tranh.

Các tổ chức nhân quyền và quan chức Chính phủ Colombia hy vọng, Mancuso sẽ hợp tác với hệ thống tư pháp và cung cấp thông tin về tội ác xảy ra khi các nhóm bán quân sự chiến đấu với phiến quân ở vùng nông thôn Colombia vào những năm 1990 và đầu những năm 2000. Các nạn nhân của cuộc xung đột quốc gia cũng muốn Mancuso sẽ giúp làm sáng tỏ hàng trăm vụ giết người và mất tích do các tay súng bán quân sự thực hiện, bao gồm cả các vụ hành quyết phi pháp, nơi nạn nhân bị chôn trong các ngôi mộ tập thể. Ông Fernando García, Giám đốc cơ quan nhập cư quốc gia Colombia, cho biết: “Sự kiện này đánh dấu một bước quan trọng hướng tới hòa giải và xây dựng nền hòa bình lâu dài ở Colombia”. Tuy nhiên, Laura Bonilla, nhà nghiên cứu về xung đột ở Colombia cho Tổ chức Hòa bình và Hòa giải, lại cho rằng: “Vấn đề mà Mancuso gặp phải là nếu nói quá nhiều, ông ta có thể bị giết”.

Theo Yên Vũ (An Ninh Thủ Đô)