Đàm phán thương mại đình trệ, căng thẳng Mỹ-Trung lại 'leo thang'

Cuộc đối đầu giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới không còn chỉ xoay quanh thuế quan. Giờ đây, cuộc chiến đã leo thang thành quyền tiếp cận và kiểm soát các công nghệ tương lai, từ chất bán dẫn, đất hiếm cho đến trí tuệ nhân tạo.

Bế tắc thương mại và hy vọng từ mối quan hệ cá nhân

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent mới đây thừa nhận rằng, để đạt được một thỏa thuận thương mại toàn diện với Trung Quốc, có thể sẽ cần đến sự can thiệp trực tiếp của Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ông Bessent tin rằng hai nhà lãnh đạo có mối quan hệ tốt đẹp, và Trung Quốc sẽ quay lại bàn đàm phán khi Tổng thống Trump công bố lập trường của mình.

"Có một vài thỏa thuận rất lớn đang gần hoàn tất. Một vài trong số đó phức tạp hơn… Tôi cho rằng đàm phán với Trung Quốc đang có chút đình trệ. Sẽ có nhiều cuộc đàm phán hơn với Trung Quốc trong vài tuần tới và tôi tin rằng chúng ta có thể có một cuộc điện đàm giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình vào một thời điểm nào đó," ông Bessent phát biểu.

Thỏa thuận "đình chiến" thương mại đạt được hồi giữa tháng 5 tại Geneva có hiệu lực 90 ngày, nhưng tiến trình thực thi đang bị trì hoãn. Chính quyền Tổng thống Donald Trump cáo buộc Trung Quốc không tuân thủ cam kết, trong khi Trung Quốc chỉ trích các biện pháp hạn chế xuất khẩu của Mỹ là "phân biệt đối xử".

Người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ, Lưu Bằng Vũ, cho biết Trung Quốc đã "nhiều lần bày tỏ lo ngại" về việc Mỹ lạm dụng kiểm soát xuất khẩu trong lĩnh vực bán dẫn và kêu gọi Mỹ duy trì sự đồng thuận đã đạt được tại Geneva.

Phản ứng của Trung Quốc được đưa ra sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố trên mạng xã hội rằng Trung Quốc “hoàn toàn vi phạm thỏa thuận” và sẽ phải chịu thêm thuế suất cao hơn với thép và nhôm. Mặc dù Trung Quốc là nước sản xuất và xuất khẩu thép lớn nhất thế giới, nhưng rất ít thép được xuất sang Mỹ do mức thuế 25% áp dụng từ năm 2018. Trung Quốc hiện đứng thứ ba trong số các nhà cung cấp nhôm.

"Cuộc chiến công nghệ" leo thang

"Công nghệ" là một trong những mặt trận đáng chú ý khác trong căng thẳng hiện nay giữa Mỹ và Trung Quốc. Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã cấm các công ty Mỹ nhập khẩu hoặc sử dụng chip AI của Huawei và yêu cầu các nhà sản xuất phần mềm thiết kế chip như Synopsys và Cadence Systems ngừng bán hàng cho Trung Quốc.

Nvidia, hãng sản xuất chip AI hàng đầu, cho biết lệnh cấm mới sẽ khiến họ mất khoảng 8 tỷ đô la doanh thu, với 4,5 tỷ đô la hàng tồn kho không thể tái sử dụng.

Về phía Trung Quốc, dù chưa tuyên bố hành động đáp trả cụ thể, nhưng nước này vẫn duy trì kiểm soát nghiêm ngặt đối với xuất khẩu đất hiếm – nguyên liệu quan trọng trong sản xuất công nghệ cao.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm khẳng định, các biện pháp kiểm soát của Trung Quốc phản ánh “thông lệ quốc tế” và nhằm “duy trì hòa bình thế giới”. Ông Lâm Kiếm cũng nhấn mạnh rằng các hoạt động của Mỹ đã "khái quát hóa khái niệm an ninh quốc gia, chính trị hóa và công cụ hóa các vấn đề kinh tế, thương mại và công nghệ," và Trung Quốc "kiên quyết phản đối điều này và sẽ kiên quyết bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của chúng tôi."

Chính quyền Tổng thống Donald Trump cũng được cho là đang chuẩn bị ban hành một quy tắc kiểm soát xuất khẩu mới, thay thế cho “Quy tắc khuếch tán AI” bị hủy bỏ gần đây. Quy tắc mới được kỳ vọng sẽ đơn giản hóa các yêu cầu hiện hành, nhưng vẫn nhằm mục tiêu ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận công nghệ bán dẫn tiên tiến của Mỹ.

QT (SHTT)