Chuyên gia lý giải như thế nào về hiện tượng dương tính với SARS-CoV-2 sau khi khỏi bệnh?

Chỉ trong vài tuần, số bệnh nhân dương tính lần thứ hai với chủng virus corona mới ngày một tăng cao, tạo nên một xu hướng rõ rệt.

Tới 16/04, ít nhất 141 người Hàn Quốc đã dương tính trở lại với virus SARS-CoV-2, theo số liệu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hàn Quốc (KCDC), hầu hết được ghi nhận tại thành phố Daegu và tỉnh Bắc Gyeongsang, được coi là tâm dịch ở nước này. 55 trường hợp là người độ tuổi 20-30.

“Chúng tôi không gặp trường hợp dương tính trở lại nào ở SARS và MERS”, phó giám đốc KCDC Kwon Jun-wook nói hôm 16/04, nhắc tới hai chủng virus corona từng gây dịch bệnh trước đây. “Chủng virus mới này rất quỷ quyệt”.

Tuy số bệnh nhân dương tính trở lại chỉ chiến phần nhỏ trong 7.500 người đã được xuất viện trong thời gian qua, hiện tượng này làm giới chức y tế thế giới không khỏi quan ngại trong thời gian, bởi nó ảnh hưởng tới các biện pháp phòng chống dịch bệnh trên diện rộng.

Việc ghi nhận hơn 140 ca nhiễm dương tính trở lại ở Hàn Quốc được công bố khi nhà chức trách nước này đang xem xét nới lỏng các chính sách cách ly xã hội, sau khi những biện pháp phòng chống nghiêm ngặt đã phát huy tác dụng, đưa số ca nhiễm mới từ vài trăm xuống chỉ còn vài chục trong thời gian gần đây.

Các nhà khoa học nói có nhiều giả thiết để giải thích hiện tượng này, bao gồm việc xét nghiệm không chính xác, sự gián đoạn trong quá trình đào thải virus từ cơ thể bệnh nhân, và nghiêm trọng hơn là virus có thể “hoạt động trở lại” sau một thời gian nằm im.

Dựa trên những kiến thức về các chủng virus corona khác, khi bệnh nhân có đề kháng ít nhất một năm sau khi nhiễm virus, các chuyên gia hoài nghi về việc hiện tượng này đồng nghĩa với việc bệnh nhân nhiễm bệnh trở lại - nếu điều này là đúng, quá trình chế tạo vaccine sẽ gặp trở ngại rất lớn.

Giám đốc KCDC Jeong Eun-kyeong là một trong những chuyên gia cho rằng việc virus “hoạt động trở lại” có thể là lý giải phù hợp cho hiện tượng trên, dù cơ quan này chưa đưa ra kết luận cuối cùng.

Việc các virus “ngủ đông” trên cơ thể bệnh nhân trong một thời gian dài, hoặc hoạt động ở bộ phận này nhưng nằm im ở bộ phận khác, không phải là chưa từng được ghi nhận. Bệnh nhân Ebola có thể lây truyền virus cho người khác qua đường tình dục, virus sởi xâm nhập cơ thể khi còn nhỏ, lớn lên có thể hoạt động trở lại gây ra zona thần kinh.

Kim Woo-joo, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Bệnh viện Đại học Hàn Quốc, cho rằng những trường hợp dương tính trở lại có thể gây lo ngại về việc virus đã biến đổi.

“Một phần năm trong số họ là người khỏe mạnh, đề kháng tốt, nhưng vẫn xét nghiệm cho kết quả dương tính dù trước đó được chẩn đoán đã khỏi bệnh,” Kim nói. “Các nhà nghiên cứu đang xét nghiệm mẫu máu để xác định xem họ nhiễm virus trở lại do có vấn đề với hệ miễn dịch hay do virus đã biến đổi để qua mặt hệ thống đề kháng của cơ thể”.

Tuy KCDC chưa công bố thông tin có bao nhiêu người dương tính trở lại với virus có triệu chứng, ít nhất một vài người đã có triệu chứng nhẹ trở lại, chẳng hạn như bị sốt. Nhà chức trách chưa thông báo trường hợp nào bệnh nhân dương tính trở lại lây bệnh cho người khác.

Chuyên gia bệnh truyền nhiễm William Schaffner đánh giá việc virus hoạt động trở lại ở các bệnh nhân đã phục hồi và kèm theo triệu chứng sẽ là một mối lo ngại lớn.

“Tình trạng trên đặt ra câu hỏi rằng liệu những biện pháp điều trị hiện nay có phải chỉ giúp bệnh nhân thấy khỏe mạnh hơn nhưng không thể tiêu diệt virus hoàn toàn trên cơ thể người hay không,” Schaffner nêu nghi vấn.

Schaffner cho rằng việc ghi nhận các ca nhiễm trở lại sẽ gây thêm gánh nặng cho hệ thống y tế, đòi hỏi phải theo dõi bệnh nhân sau khi họ ra viện “để xác định càng sớm càng tốt việc bệnh nhân dương tính trở lại với virus, qua đó điều trị hợp lý cho họ”.

“Hiện chúng ta vẫn đang tập trung vào các ca bệnh nặng, chưa chú trọng tới việc theo dõi sức khỏe bệnh nhân sau khi xuất viện. Những báo cáo này có thể sẽ thay đổi những gì chúng ta đang làm,” ông nói.

Cho Sung-il, giáo sư dịch tễ học tại Đại học Quốc gia Seoul đánh giá khả năng bệnh nhân nhiễm bệnh trở lại là “khó xảy ra” nhưng “rất đáng lo ngại,” bởi điều đó có nghĩa là bệnh nhân vẫn có thể lây bệnh cho người khác sau khi xuất viện. Ông Cho nói kết quả xét nghiệm của KCDC trong những ngày tới sẽ làm rõ vấn đề này.

Ian Frazer, chuyên gia miễn dịch học tại Đại học Queensland ở Australia cho rằng điều quan trọng là phải biết được thời gian từ khi phục hồi tới khi xét nghiệm dương tính trở lại là bao lâu.

Nếu thời gian này ngắn, giả thiết nhiễm bệnh trở lại có thể sẽ được loại trừ. Nhà chức trách Hàn Quốc cho biết những trường hợp dương tính trở lại đều diễn ra “một thời gian ngắn” sau khi xuất viện.

Dựa trên dữ liệu ở động vật, khả năng đây là virus còn tồn tại trong cơ thể chứ không phải nhiễm bệnh trở lại,” ông Frazer cho hay.

Michael Kinch, giám đốc Trung tâm Đổi mới Nghiên cứu Công nghệ sinh học và Khám phá thuốc tại Đại học Washington (Mỹ) cho rằng hiện tượng tái phát nếu xảy ra với SARS-CoV-2 sẽ là “bất thường”.

Tái phát có thể xảy ra với HIV, nhưng là do virus này đã hợp nhất với bộ gene của vật chủ. Tôi cho rằng ‘hoạt động lại’ ở đây có nghĩa là nhiễm bệnh trở lại,” ông nói.

Kim Woo-joo cũng cho rằng khả năng nhiễm bệnh trở lại có thể đã xảy ra.

“Hai hay ba tuần sau khi nhiễm virus, cơ thể người sản sinh kháng thể. Nhưng điều này không phải lúc nào cũng diễn ra. Chẳng hạn khoảng 5% số người được tiêm vaccine ngừa viêm gan B không sản sinh ra kháng thể trong máu. Những người nhiễm SARS-CoV-2 nhưng không sản sinh kháng thể có thể nhiễm virus trở lại”, Kim nêu giả thiết.

Một giả thiết khác ít gây lo ngại hơn là phương pháp xét nghiệm diện rộng của Hàn Quốc đã phát hiện cả những virus không gây nguy hại trên cơ thể thiểu số các bệnh nhân phục hồi.

“Nếu cần đưa ra một phỏng đoán, tôi nghĩ rằng những trường hợp kể trên không phải là tái phát hay tái nhiễm, mà chỉ là sự gián đoạn trong quá trình đào thải virus SARS-CoV-2 ở cơ thể bệnh nhân. Hiện tượng này đã được ghi nhận ở một số virus khác, chẳng hạn cúm. Nếu vậy, công tác điều trị, kiểm soát dịch bệnh không bị ảnh hưởng đáng kể. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần các bằng chứng cụ thể để chắc chắn,” Hsu Li Yang, phó giáo sư Trường Y tế Công cộng Saw Swee Hock thuộc Đại học Quốc gia Singapore nói.

Tố Linh (Nguoiduatin.vn)