Các kịch bản cho tương lai tổng thống Hàn Quốc sau lệnh thiết quân luật

Đảng Dân chủ đối lập cáo buộc tổng thống Yoon có hành động tương đương phản quốc, là lý do để luận tội. Hiến pháp Hàn Quốc bảo vệ tổng thống đương nhiệm trước các vụ kiện dân sự và truy tố hình sự, ngoại trừ trường hợp họ bị kết tội phản quốc.

Giới phân tích cho rằng bốn kịch bản có thể xảy ra sau khi Quốc hội Hàn Quốc do phe đối lập nắm đa số bỏ phiếu luận tội tổng thống Yoon vào ngày 07/12.

Quốc hội Hàn Quốc cần ít nhất 200 trong tổng số 300 nghị sĩ bỏ phiếu thông qua đề xuất luận tội để tiếp tục đưa vụ việc lên Tòa án Hiến pháp. Các đảng đối lập, bao gồm đảng Dân Chủ, hiện nắm 192 ghế ở Quốc hội, nghĩa là cần phải có ít nhất 8 nhà lập pháp thuộc đảng Quyền lực Nhân dân của tổng thống Yoon bỏ phiếu thông qua luận tội để đạt ngưỡng tối thiểu 200.

Nếu đề xuất luận tội được thông qua, tổng thống Yoon sẽ bị tước mọi quyền lực hành pháp và thủ tướng Han Duck-soo sẽ tạm thời lãnh đạo.

Tòa án Hiến pháp sau đó sẽ mở phiên tòa để phán quyết có giữ nguyên quyết định của Quốc hội hay không. Để giữ quyết định luận tội, ít nhất sáu trong tổng số chín thẩm phán phải bỏ phiếu thông qua. Hiện tại Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc chỉ có sáu thẩm phán, Quốc hội chưa bầu người thay thế các thẩm phán mới nghỉ hưu.

Quyền chủ tịch Tòa án Hiến pháp Moon Hyung-bae hôm 05/11 trả lời phỏng vấn rằng phiên tòa vẫn có thể diễn ra với sáu thẩm phán, nhưng "sẽ cần thảo luận thêm" về việc tòa án có thể đưa ra phán quyết trong tình hình hiện nay hay không.

Tổng thống sẽ bị phế truất nếu ít nhất sáu thẩm phán Tòa án Hiến pháp thông qua luận tội và Hàn Quốc sẽ tổ chức bầu cử tổng thống trong vòng 60 ngày để bầu ra lãnh đạo mới.

Theo chuyên gia phân tích Park Sang-byeong, trường hợp tổng thống Yoon bị phế truất sẽ là kịch bản tồi tệ nhất cho phe bảo thủ, bởi lãnh đạo đối lập Lee Jae-myung sẽ có thể ra tranh cử tổng thống ngay lập tức.

"Nếu tổng thống Yoon bị phế truất, ông Lee sẽ có thể ra tranh cử ngay lập tức, bởi tòa án sẽ cần thời gian để đưa ra phán quyết về năm vụ việc mà ông Lee có liên quan. Ông Lee sẽ có thể tranh cử tổng thống trong 60 ngày từ khi ông Yoon bị phế truất," Korea Herald dẫn lời ông Park cho biết.

Đây được cho là kịch bản mà chủ tịch đảng Quyền lực Nhân dân Han Dong-hoon muốn tránh vào lúc này. Khảo sát ý kiến cử tri gần đây cho thấy tỷ lệ ủng hộ ông Lee trở thành ứng viên tổng thống là 41,3%, trong khi ông Han chỉ đạt 19,3%.

Hiện chưa rõ sẽ có bao nhiêu nhà lập pháp đảng Quyền lực Nhân dân bỏ phiếu thông qua đề xuất luận tội tổng thống Yoon. Chủ tịch đảng Han Dong-hoon hôm 05/12 nêu quan điểm "nỗ lực chặn thông qua đề xuất luận tội tổng thống Yoon", nhưng đồng thời nhấn mạnh tổng thống phải rời khỏi đảng cầm quyền.

Trong trường hợp đề xuất không được Quốc hội Hàn Quốc thông qua, đảng Dân Chủ nhiều khả năng sẽ tiếp tục nộp đề xuất luận tội thứ hai, theo chuyên gia Park Sang-byeong. Đảng Dân chủ đồng thời có thể trình thêm nhiều đề xuất nhắm vào tổng thống Yoon cũng như đệ nhất phu nhân Kim Keon-hee và các trợ lý của ông Yoon.

Giáo sư khoa học chính trị và ngoại giao Lee Jun-han thuộc Đại học Quốc gia Incheon cho rằng trong trường hợp đề xuất luận tội không Quốc hội thông qua, tổng thống Yoon có thể chờ đợi kết quả phán quyết của tòa án về các vụ việc liên quan tới lãnh đạo đối lập Lee Jae-myung.

"Tổng thống Yoon có thể chờ đợi kết quả phán quyết của tòa án liên quan tới ông Lee, nhưng nhiều khả năng chính quyền của ông sẽ khó tránh khỏi tình trạng tê liệt," giáo sư Lee nhận xét.

Theo chuyên gia Park, kịch bản có lợi nhất cho tương lai của đảng cầm quyền là tổng thống Yoon từ chức.

Luật pháp Hàn Quốc quy định nếu tổng thống từ chức, tổng tuyển cử sẽ diễn ra trong vòng 60 ngày để bầu lãnh đạo mới. Trong trường hợp này lãnh đạo đối lập Lee Jae-myung sẽ có lợi, nhưng đảng cầm quyền cũng có thời gian để giành lại lòng tin của cử tri.

"Từ chức có thể là kịch bản tốt nhất cho ông Yoon. Nếu ông Yoon thừa nhận sai lầm và quyết định từ chức, điều đó sẽ giúp đảng Quyền lực Nhân dân đưa ra thông điệp tích cực hơn về quyết định ban bố thiết quân luật. Như vậy sẽ giúp đảng Quyền lực Nhân dân lấy lại lòng tin của cử tri," chuyên gia Park nói.

Một kịch bản khác có thể xảy ra là Hàn Quốc sửa đổi Hiến pháp để rút ngắn nhiệm kì tổng thống, theo Korea Herald. Phe đối lập nước này nhiều lần đưa ra đề nghị sửa hiến pháp để rút ngắn nhiệm kỳ tổng thống 5 năm hiện tại xuống còn 4 năm, nhưng đồng thời cho phép các tổng thống thêm một nhiệm kỳ nếu thắng cử.

Nếu sửa đổi được thực thi, nhiệm kỳ tổng thống của ông Yoon sẽ kết thúc vào tháng 05/2026 thay vì tháng 05/2027. Ông sẽ phải ra tranh cử một lần nữa, khác với quy định hiện tại không cho phép tổng thống tái tranh cử sau khi kết thúc nhiệm kỳ 5 năm.

Năm nhà lập pháp đảng Quyền lực Nhân dân hôm 05/12 kêu gọi sửa đổi hiến pháp như vậy. Họ cho rằng tổng thống Yoon đã "đánh mất niềm tin và thẩm quyền trong nhân dân sau khi ban bố thiết quân luật" và đề xuất sửa đổi hiến pháp để giải quyết vấn đề.

Hồ Anh (SHTT)