10 điều đặc biệt về Lễ hội người chết náo nhiệt ở Mexico: Khung cảnh quen thuộc trong bộ phim hoạt hình xuất sắc Coco

1. Lễ hội người chết có lịch sử từ vài ngàn năm trước

Lễ hội người chết đã có nguồn gốc từ vài ngàn năm trước. Trong văn hóa Mexico, cái chết chỉ là một giai đoạn trong sự liên tục vô biên của cuộc đời. Người chết vẫn còn là một thành viên của cộng đồng, họ vẫn sống trong kí ức của những người ở lại. Và Lễ hội người chết là ngày mà họ tạm thời quay trở về nhân gian. Lễ này diễn ra vào ngày 1 và 2 tháng 11, cũng là khoảng thời gian thu hoạch ngô mùa thu.

2. Bàn thờ luôn được trang trí cầu kỳ với tông màu chủ đạo gồm cam và tím

Bàn thờ là một phần không thể thiếu của ngày lễ, chính là nơi các linh hồn quay về đoàn tụ cùng gia đình. Bàn thờ thường được trang trí với tông màu chủ đạo gồm sắc cam và tím sặc sỡ, bên trên xếp đầy nến và hoa.

Ngoài ra, gia đình còn chuẩn bị pulque - một loại nước lên men ngọt và atole – loại thức uống làm từ bột ngô, vani và socola để người chết trở về không bị khát sau một chuyến đi dài. Di ảnh của người đã mất được đặt trang trọng cùng với vật dụng cá nhân và đồ chơi nếu là trẻ con.

Cúc vạn thọ là loài hoa chính dùng để trang trí bàn thờ. Những cánh hoa được rải từ bàn thờ đến ngôi mộ, dẫn lối những linh hồn lang thang về nơi an nghỉ của họ.

3. Hộp sọ làm bằng đường, socola 

Những hộp sọ ngộ nghĩnh với hình dáng và màu sắc sáng tạo được các nhà truyền giáo người Ý mang lại từ thế kỉ 17, giờ đây đã trở thành một đặc trưng của lễ hội. Các gia đình mua hoặc tự làm hộp sọ, khắc tên người quá cố lên trên và đặc lên bàn thờ. Ngoài phiên bản bằng đường truyền thống, giờ đây người ta còn làm hộp sọ bằng socola hoặc bánh quy.

4. Tổ chức cầu nguyện ở nghĩa trang

Mặc dù phần lớn người dân quây quần ở nhà vào đêm ngày 1 và rạng sáng ngày 2 tháng 11, nhưng ở một số nơi người ta vẫn tổ chức những buổi cầu nguyện cộng đồng. Ở Pátzcuaro, Michoacán, cư dân vẫn đi thuyền đến đảo Janitzio để cầu nguyện cho những linh hồn tại nghĩa trang của đảo.

5. Bánh mì của người chết - Món ăn chính trong Lễ hội người chết

Pan de muerto – món bánh của người chết là món ăn truyền thống trong dịp này. Đó là một loại bánh quy khô được làm từ bột ngô, gia vị là cacao hoặc trái cây, màu da cam và phủ đường. Bánh có hình tròn, trang trí với hình những khúc xương nổi lên trên và hình hộp sọ ở giữa.

6. Mọi người dọn và trang trí mộ

Tuy không phải gia đình nào cũng có thói quen đến chăm sóc mộ vào ngày này, đây vẫn là một truyền thống được phần lớn người dân gìn giữ. Họ đến nghĩa trang, làm vệ sinh khu vực xung quanh mộ và cắm hoa. Một bàn thờ tươm tất cũng được dựng lên ngay tại đây. Trong ngày Lễ hội người chết, một điều đặc biệt thú vị là các nghĩa trang lại tất bật và ấm cúng không khí cộng đồng.

7. Hình nộm Calacas mặc quần áo và trang điểm sặc sỡ

Calacas là những bộ xương được mặc quần áo, trang điểm đầy màu sắc. Vào ngày Lễ hội Người chết, bạn sẽ trông thấy những hình nộm này khắp nơi trên đất nước Mexico, trong trang phục truyền thống với những điệu bộ phong phú và sinh động.

8. Hóa trang và diễu hành

Trong kì nghỉ này, mọi người hóa trang và xuống đường diễu hành suốt ngày đêm tại những quảng trường lớn. Họ ăn mặc, trang điểm như những bộ xương di động, đội một chiếc mũ theo phong cách châu Âu, theo đúng phong cách của Calavera Catrina – một người phụ nữ trong bức tranh nổi tiếng của Mexico. Nhiều người còn sử dụng vỏ sò tạo ra tiếng ồn để đánh thức người chết dậy cùng chung vui.

9. Kể chuyện về người đã khuất

Lễ hội người chết cũng là dịp để người thân, gia đình ôn lại và chia sẻ những giai thoại cũng như kỉ niệm đáng nhớ về người đã mất. Họ chủ yếu kể về những câu chuyện hài hước, dí dỏm, vì tin rằng người chết chỉ muốn được nhớ về trong những niềm vui, chứ không phải trong nỗi buồn. Một khi những người thân yêu còn nhớ về họ, nghĩa là họ chưa thực sự biến mất.

10. Lễ hội người chết được UNESCO công nhận là di sản thế giới

Nhờ những nỗ lực của UNESCO, thuật ngữ "di sản văn hóa" không còn giới hạn trong những di tích hay những bộ sưu tập vật thể. Giờ đây, khái niệm này đã bao gồm cả những biểu hiện sống động về văn hóa – truyền thống được truyền từ đời này sang đời khác. Năm 2008, UNESCO đã nhận ra tầm quan trọng của Lễ hội người chết ở Mexico, và ghi nhận lễ hội này vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Theo Phương Giấy (Helino)