Hãng xe Trung Quốc 'núp bóng' BMW và bài học nào cho VinFast?

Được Vingroup quảng bá là thương hiệu xe hơi Việt, mang niềm tự hào Việt Nam, nhưng theo giới phân tích nhận định, những chiếc xe mà VinFast giới thiệu tại Paris Motor Show vừa qua vẫn là xe "ruột BMW".

Tờ Handelsblatt của Đức thông tin những chiếc xe này được chế tạo bởi máy móc của Đức. Chúng được thiết kế dựa trên mẫu mã Đức, một phần thiết bị là của các công ty Đức, và nhân công làm nên chiếc xe cũng được đào tạo theo tiêu chuẩn Đức.

Nhận định về 2 mẫu xe của VinFast vừa ra mắt, ông chủ Vinaxuki Bùi Ngọc Huyên cho rằng chưa thể gọi chúng là xe hơi Việt Nam khi hãng này vẫn phải sử dụng động cơ và nhiều chi tiết của BMW.

Mô hình sản xuất xe thương hiệu nội địa nhưng mang công nghệ BMW đã từng xuất hiện tại châu Á và cụ thể là tại Trung Quốc.

BMW và thương hiệu Brilliance của Trung Quốc

Khi so sánh nội thất của chiếc Lux SA 2.0 của VinFast vừa ra mắt với chiếc Brilliance V7 của nhà sản xuất xe Trung Quốc Brilliance, có thể thấy rõ nhiều điểm tương đồng.

Chiếc crossover đến từ Trung Quốc có thiết kế bảng đồng hồ cùng cách bố trí màn hình giải trí rất giống chiếc Lux SA 2.0 của VinFast. Những điểm tương đồng này đến từ việc cả hai hãng đều hợp tác chặt chẽ với BMW.

Không chỉ ở phần nhìn, mẫu V7 của Briliance cũng được trang bị động cơ từ BMW và khung sườn được hãng xe Trung Quốc phối hợp nhiên cứu cùng BMW và Magma trên cơ sở khung sườn của các mẫu BMW X1 và X2.

Brilliance không ngần ngại khẳng định những phần quan trọng nhất của xe đều đến từ BMW trong các chiến dịch quảng bá nhằm lấy lòng người tiêu dùng.

Brilliance dù còn xa lạ với người Việt, nhưng đây chính là nước cờ quan trọng của BMW tại thị trường Trung Quốc. Hãng xe Trung Quốc này là liên doanh giữa BMW và Brilliance China Automotive. Brilliance gần như chính là nơi sản xuất ra những chiếc xe BMW bán ra thị trường Trung Quốc nhưng lại không mang thương hiệu BMW.

Thành lập liên doanh sản xuất xe vốn không phải là gu kinh doanh của BMW. Tuy nhiên vì đặc thù và độ lớn của thị trường Trung Quốc, BMW phá lệ và hiện nắm 50% cổ phần tại Brilliance. Đây chính là câu trả lời cho thắc mắc vì sao nhiều chiếc xe của Brilliance có ngoại hình rất giống các mẫu xe từ BMW nhưng hãng xe từ Đức lại không có động thái phản ứng.

Theo Bloomberg, lãnh đạo BMW từng khẳng định muốn nâng cổ phần sở hữu tại Brilliance lên ít nhất 75% và có ý định mua trọn doanh nghiệp này. Giới phân tích cho rằng nếu đạt được điều này, BMW có thể vừa có nhà máy sản xuất tại Trung Quốc, điều mà các hãng xe phương Tây đang gặp khó khăn để triển khai, lại vừa không lo tài sản trí tuệ bị đối tác Trung Quốc rò rỉ.

Đi lên từ sự sao chép, bắt chước

Brilliance là một trong những cái tên mới nổi trong nhóm các nhà sản xuất ôtô của Trung Quốc, bên cạnh những cái tên tốp đầu Geely, Changan, Dongfeng, BYD... Điều tạo nên sự khác biệt của nhóm các doanh nghiệp này là khả năng bán được sản phẩm mang thương hiệu nội địa Trung Quốc, không chỉ chế tạo và bán các mẫu xe mang thương hiệu ngoại được sản xuất nhờ liên doanh. 

Riêng về sản phẩm ôtô của Trung Quốc, ông Willy Shih, giáo sư tại Đại học Harvard, Mỹ, nhận xét trên Forbes 15 năm trước nếu ngó vẻ ngoài của các xe thương hiệu nội địa Trung Quốc, bạn sẽ thấy giống như bản sao của xe Nhật Bản, Hàn Quốc, hoặc Đức. Và thực tế hầu hết trường hợp là bản sao thật.

Thời điểm đó, các công ty xe hơi Trung Quốc không hoạt động thông qua một liên doanh với một thương hiệu nước ngoài và do đó phải dựa vào thiết kế riêng của họ, phần lớn đã sao chép các mô hình phổ biến được bán khá chạy. Việc sao chép trở thành huyền thoại. Các mẫu xe được sao chép chuẩn đến nỗi bạn có thể dùng cửa của hãng gốc để thay thế vào sản phẩm nội địa mà không nhận thấy sự khác biệt.

Không chỉ bắt chước về kiểu dáng thiết kế, ngay cả các giới thiệu, ra mắt sản phẩm của các hãng xe Trung Quốc cũng là bắt chước. Từng tham dự Thượng Hải Auto Show vài năm trước, ông Willy Shih cho biết không khó để nhận ra nhiều hãng xe Trung Quốc vẫn “chỉ cần sao chép những gì người khác đã làm ở Detroit Auto Show" đã là đủ.

Riêng với việc sản xuất xe hơi, bắt đầu bằng sao chép về thiết kế, rồi từng bước chuyển qua từng thiết bị phụ tùng riêng lẻ, các doanh nghiệp Trung Quốc đã tạo dựng nên các nhà máy và cho ra đời các sản phẩm hàng loạt theo những thiết kế phổ biến nhất. 

Trong khi một số hãng tiếp tục theo con đường này, các nhà sản xuất ôtô hàng đầu Trung Quốc đã rẽ sang hướng khác. Họ đã được hỗ trợ bởi các công cụ thiết kế vi tính tinh vi cho phép họ có những thiết kế và mô hình hóa riêng.

Từ một ngành công nghiệp "bắt chước", Trung Quốc đã có sự phát triển vượt bậc. Theo giáo sư Willy Shih, "tiến độ công nghiệp trong thời gian ngắn như vậy là đáng chú ý". Nhiều cái tên nổi lên, với những thương hiệu nội địa riêng và Brilliance là một trong số đó, dù đơn vị này khác với Geely hay Dongfeng, bởi ruột xe vẫn chủ yếu là BMW.

Giá rẻ, Brilliance vẫn thua ở sân nhà và bài học cho VinFast

Trở lại với câu chuyện hợp tác của Brilliance và BMW, Brilliance đã tránh bài học từ vết xe đổ của SssangYong, Hàn Quốc. Sau nhiều thăng trầm kể từ khi thành lập, SsangYong năm 1991 đã có một quyết định táo bạo khi bắt đầu hợp tác về công nghệ với Mercedes. Hãng tham vọng đây sẽ là cách để tiến vào thị trường xe hơi một cách nhanh chóng mà không cần phải phát triển hạ tầng khi có thể tận dụng hệ thống sẵn có của Mercedes-Benz.

Kết quả của cái bắt tay là những mẫu xe thương hiệu Hàn Quốc nhưng mang "ruột Mercedes" như Musso, Istana, Korando hay Rexton... Các xe thương hiệu Hàn mang ruột Mercedes, SsangYong thậm chí bán với giá còn đắt hơn cả Mercedes nhập khẩu nguyên chiếc về nước này. 

Với chiến lược giá bán không hợp lý, SsangYong gặp nhiều vấn đề về tài chính và phải bán mình cho một hãng xe Trung Quốc vào cuối năm 2004.

Chiếc V7 mà Brilliance vừa ra mắt là mẫu xe cao cấp nhất của hãng và được bán ra thị trường với giá 169.800 Tệ. Chiếc BMW tương ứng là mẫu X3 có giá tới 399.800 Tệ, đắt hơn gấp đôi so với Brilliance V7.

Đây được xem là bước đi khéo léo của Brilliance khi đánh vào phân khúc khách hàng muốn tận hưởng chất lượng của một chiếc BMW nhưng lại sẵn sàng hi sinh yếu tố thương hiệu để đổi lấy mức giá rẻ.

Tuy nhiên, con số kinh doanh của Brilliance lại không được như kỳ vọng. Năm 2017, doanh số của BMW tại thị trường Trung Quốc là 384.849 chiếc, trong khi liên doanh mang thương hiệu Trung Quốc chỉ bán được 101.317 chiếc.

Câu chuyện của Brilliance cho thấy không có gì chắc chắn rằng một chiếc xe thương hiệu địa phương với công nghệ tiên tiến của BMW sẽ được thị trường đón nhận. 

Tuy nhiên khác Brilliance, VinFast không chỉ hợp tác với BMW mà còn bắt tay với GM của Mỹ, và nhiều tên tuổi lớn của thế giới.

"Máy nén từ Schuler, dây chuyền từ Eisenmann, sơn của Dürr, robot từ ABB và hệ thống mạng do Siemens thiết kế. Dây chuyền gần như là 100% của Đức” - tờ Handelsblatt thông tin.

Ngay cả với động cơ, VinFast cũng chỉ là mua lại bản quyền động cơ N20 của BMW, từ đó hãng sẽ xây dựng động cơ riêng dựa trên công nghệ và các thành phần động cơ được cấp phép từ hãng xe Đức. Magna Steyr được VinFast chọn làm đối tác kỹ thuật cho việc ứng dụng và phát triển dòng xe VinFast mới trên cơ sở nền tảng và các thành phần được cấp phép từ BMW. Còn AVL được chọn làm đối tác kỹ thuật để phát triển hệ thống truyền động, phối hợp chặt chẽ với Magna Steyr.

Günter K. Fraidl, Phó chủ tịch cao cấp của AVL, cho biết hệ thống Valvetronic trên động cơ N20 của BMW được thay thế bằng một chu kỳ Atkinson, đảm bảo hiệu quả và giảm chi phí bảo dưỡng.

Ông Sandip Roy - Giám đốc vận hành (COO) Dentsu X, nói với Zing.vn, kinh tế Việt Nam đang phát triển rất tốt - các chỉ số về thương mại cũng như tốc độ tăng trưởng kinh tế đều cho thấy điều này. Đây chính là thời điểm vàng để VinFast ra mắt sản phẩm.

Tuy vậy cần lưu ý một điểm, dù có lòng tự hào dân tộc, phần lớn người tiêu dùng Việt vẫn khá “sính” ngoại. Họ thường ngả theo những sản phẩm có xuất xứ từ phương Tây.

"Và với sản phẩm có giá trị cao như xe hơi thì quyết định mua phức tạp hơn rất nhiều. Lòng tự hào dân tộc chưa đủ để người tiêu dùng ra quyết định mua sản phẩm. Do đó những chính sách tiếp thị và bán hàng của VinFast ngoài tận dụng được lợi thế sẵn có: chiếc ôtô của Việt Nam thì còn cần “tạo cảm hứng và khát vọng” với người tiêu dùng trong nước", ông nói.

COO của đơn vị tư vấn truyền thông này nhấn mạnh bản thân VinFast đã tạo được một “câu chuyện thương hiệu” rất tốt và rất hay rồi và giờ họ phải duy trì để đưa thương hiệu quê nhà lên một tầm cao mới.

Một điều khác biệt với Brilliance, theo giới phân tích đánh giá, là BMW không có cổ phần tại VinFast, do đó, hai hãng sẽ có động lực cạnh tranh rõ ràng hơn và không lâm vào cảnh giống Brilliance tại thị trường Trung Quốc.

Theo Ngô Minh - Hà Phương (Tri Thức Trực Tuyến)