'Chết đuối trên cạn' - 'Sát thủ' mùa hè và những triệu chứng hãi hùng cha mẹ nên biết

Thời tiết oi bức ngày hè khiến nhiều gia đình tìm đến các bể bơi, ao hồ hay sông biển để giải nhiệt. Không ít trường hợp đuối nước vẫn diễn ra hàng năm vào thời điểm nắng nóng. Nguy hiểm là mọi người thường chỉ nghĩ đến đuối nước, ít ai biết đến đuối cạn và những nguy cơ khi mải mê ngâm mình ở bể bơi.

Những dấu hiệu đuối cạn hoặc đuối nước thứ phát không dễ dàng phát hiện, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Tình trạng này xảy ra khi trẻ bị đuối nước nhưng không phải trong bể bơi hay sông biển mà ở trên cạn, sau nhiều giờ rời môi trường nước.

Chuyên gia sức khỏe thể thao, tiến sĩ Lewis Maharam cho biết hội chứng “đuối cạn” hay “đuối nước thứ cấp” khiến nhiều trẻ ở Mỹ nhập viện mỗi năm. Chuyên gia này cảnh báo chỉ cần trẻ hít phải một lượng nước nhỏ vào bên trong phổi cũng có thể gây ra hiện tượng này.

Đuối cạn xảy ra khi trẻ đang chơi đùa trong nước thì vô tình bị sặc nước hoặc suýt chết đuối mà được cứu sống. Sau những cơn ho sặc, trẻ tưởng như không sao và trở lại vui chơi, sinh hoạt bình thường. Tuy nhiên nhiều giờ sau, cha mẹ có thể quan sát thấy biểu hiện ho, khó thở, khò khè với những bóng nước trong miệng.

Nguyên nhân là do chất lỏng tích tụ bên trong phổi ban đầu chưa biểu hiện triệu chứng. Về sau, phổi bị kích thích tiết ra dịch và dẫn tới hiện tượng phù phổi, làm trẻ khó thở hoặc không thể thở được, có thể gây tổn thương não.

Tình trạng nguy hiểm này thực chất không được nhiều người biết đến. Kênh truyền hình CBS News đã thực hiện khảo sát tại bể bơi với nhiều phụ huynh song phần lớn đều mới nghe lần đầu. Một số bà mẹ còn rất sốc khi biết con em mình có thể đuối nước sau khi đã rời bể bơi gần 1 ngày.

“Đây là lý do việc tuyên truyền về hội chứng này là vô cùng quan trọng”, tiến sĩ Maharam lo ngại.

Các dấu hiệu và triệu chứng của đuối cạn

Do trẻ còn quá nhỏ và không thể biết được cơ thể mình đang diễn ra như thế nào, vì vậy, trong vòng 1 giờ sau khi trẻ ra khỏi khu vực có nước, bạn nên quan sát kỹ các biểu hiện của trẻ xem có xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng của đuối cạn hay không. Khi bị đuối cạn, trẻ thường có các triệu chứng sau đây:

- Thanh quản bị co thắt

- Ho

- Tức ngực

- Chóng mặt

- Khó thở

- Cơ thể vô cùng mệt mỏi

- Buồn ngủ

- Choáng váng

- Cảm thấy khó khăn khi nói chuyện

- Người trong trạng thái mơ màng, không tỉnh táo

- Xuất hiện bọt ở miệng hoặc mũi

- Thay đổi hành vi, chẳng hạn như cáu kỉnh hoặc giảm năng lượng do não không nhận đủ oxy

Một ngụm nước cũng có thể dẫn đến tử vong

Các chuyên gia y tế cho biết, không chỉ chết đuối thứ cấp, mà suy hô hấp do phù phổi cấp, khó thở, tán huyết… cũng có thể gây nên những cái chết đuối khô trong vòng 1 - 72 giờ sau khi gặp nạn.

Khi rơi xuống nước, hoặc khi bơi lội vẫy vùng, nạn nhân thường dễ bị hít nước vào phổi. Nước đó qua phế quản vào các phế nang (làm mất chất giữ cho các phế nang không xẹp xuống khi thở ra), gây tổn thương màng phế nang, mao mạch và phù phổi cấp tổn thương (còn gọi là hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển).

Với chứng suy hô hấp trên cạn này, người gặp nạn lên bờ tim chưa bị chậm nhịp, vẫn thở được với lượng nước ít đọng trong phổi (do chưa loại bỏ hết nước ra khỏi cơ thể), có thể đi bộ và nói chuyện được, nhưng yếu. Lượng nước đọng dần có thể lấp khoảng trống chứa ôxy của phổi (chưa kể mối họa từ các hóa chất hồ bơi, bồn tắm nước nóng...), khiến giảm khả năng ôxy hóa máu.

Chứng phù phổi cấp tổn thương khiến nạn nhân mới bị suy hô hấp nhẹ, thở nhanh, tức ngực, mạch nhanh, huyết áp có thể hơi tăng… Nếu người nhà thấy các dấu hiệu đó mà nhanh chóng đưa vào bệnh viện các bác sĩ có thể cứu được nạn nhân và không để lại di chứng nặng nề.

Nhưng nếu không phát hiện, phổi tổn thương sẽ tiến triển thành phù phổi suy hô hấp, khiến nạn nhân tím tái, khó thở nhiều hơn, mạch nhanh, giật ở các đầu chi, miệng sùi bọt hồng, trắng, vùng phổi có tiếng rales ẩm… và sớm tử vong.

Viêm phổi cũng hay gặp sau đuối nước. Nguyên nhân do nạn nhân hít nước bẩn nên vi khuẩn, vi rút, nấm, ký sinh trùng ào vào cơ thể sẽ gây tổn thương thũng phổi, viêm phổi nhiều hơn (hít nhiều nước còn gây co thắt thanh môn, khởi phát cơn hen và các bệnh lý phổi mạn tính).

Viêm phổi thường tiến triển trong 24 giờ sau cấp cứu đuối nước, với các dấu hiệu: Nạn nhân rất mệt, khó thở, đau ngực, ho, sốt… Cần nhanh chóng đưa đi bệnh viện để các bác sĩ cứu chữa kịp thời.

Triệu chứng tán huyết sau khi ra khỏi nước là do nạn nhân uống một lượng nước lớn vào máu, sẽ làm giảm áp lực thẩm thấu máu gây tán huyết, vỡ hồng cầu gây mệt mỏi, đau đầu, nôn, nước tiểu có màu đen…

Chứng rối loạn điện giải với các triệu chứng đau đầu, buồn nôn, nôn, phù… cũng có thể gặp. Nguyên nhân do khi bơi lội nếu ở biển thì nước mặn vào máu, khiến lượng muối trong máu sẽ tăng (nếu bơi ở ao hồ, sông suối nước ngọt vào cơ thể làm loãng máu, gây hạ muối Natri trong cơ thể.

Nếu rơi xuống nước ở vùng nước lạnh có nhiệt độ thấp còn bị hạ thân nhiệt, gây các rối loạn nhịp tim, rối loạn chuyển hóa, thở chậm, thậm chí ngừng thở, tụt huyết áp, hôn mê và tử vong.

Nên làm gì khi trẻ bị đuối cạn?

Khi phát hiện ra bất cứ điều gì bất thường kể từ khi trẻ ra khỏi khu vực có nước, bạn hãy nhờ đến sự trợ giúp của y tế ngay lập tức, bởi đây là một tình trạng khẩn cấp, cần phải cấp cứu kịp thời. Mặc dù, trong một số trường hợp nhất định, các dấu hiệu và triệu chứng của đuối cạn có thể tự biến mất, tuy nhiên, không vì thế mà lơ là, chủ quan; điều quan trọng là cha mẹ nên kiểm tra và quan sát chặt chẽ các biểu hiện của con trong vòng 24 giờ để tránh xảy ra các tình huống đáng tiếc.

Khi các triệu chứng không có dấu hiệu biến mất mà diễn tiến theo chiều hướng xấu đi, bạn hãy giúp con giữ bình tĩnh và sau đó đưa con đến phòng cấp cứu ngay lập tức. Tại đây, bác sĩ sẽ cho trẻ chụp X-quang ngực và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán khác nhằm kiểm tra đường thở, nhịp tim, nồng độ oxy và nhiệt độ cơ thể của trẻ.

Nếu các chức năng duy trì sự sống của cơ thể đang dần trở lại bình thường, trẻ sẽ tiếp tục được theo dõi tại bệnh viện trong vòng 4 đến 6 giờ trước khi hoàn toàn ổn định.

Phòng ngừa đuối cạn

Với phương châm: “An toàn là trên hết”, các bậc phụ huynh có con nhỏ nên lưu ý những điều sau đây để giúp phòng ngừa và hạn chế nguy cơ đuối cạn của trẻ:

- Luôn quan sát và theo dõi chặt chẽ khi trẻ đang ở khu vực có nước

- Tuyệt đối không được để trẻ bơi hoặc tắm một mình

- Chỉ cho phép trẻ được bơi trong khu vực có nhân viên cứu hộ

- Trang bị thêm các đồ cứu hộ như áo phao cho cả bản thân và trẻ nhỏ khi đi qua sông nước

- Cho con theo học thêm các lớp kỹ năng giúp an toàn dưới nước hoặc phụ huynh có thể tham gia các chương trình hướng dẫn đảm bảo an toàn cho trẻ từ 6 tháng đến 3 tuổi khi tiếp xúc với khu vực có nước.

- Nếu gia đình bạn có trẻ nhỏ, nên xây rào chắn ở khu vực có hồ bơi tại nhà để tránh trẻ bị đuối nước ướt hoặc đuối nước khô.

- Tham gia các lớp dạy sơ cứu đuối nước, ví dụ như hồi sức tim phổi

PN (SHTT)