Lãi suất đồng loạt tăng cao, nguy cơ gãy đổ mục tiêu lớn

Lãi suất tiết kiệm tăng

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tính đến 21/3/2022, tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế đạt 4,03% (cùng thời điểm năm 2021 tăng 1,47%). Cầu vốn tăng cao cùng với áp lực từ các kênh đầu tư khác như vàng, chứng khoán, bất động sản... khiến các ngân hàng điều chỉnh lãi suất tiền gửi tiết kiệm tăng.

Trong những ngày cuối tháng 3, có 10 ngân hàng đã tăng lãi suất tiết kiệm, cao nhất tới 0,6 điểm % một năm.

Cụ thể, Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) tăng lãi suất gửi tiết kiệm online đến 0,6 điểm %/năm ở kỳ hạn 6 tháng, tăng 0,5 điểm %/năm ở kỳ hạn 9 tháng và 0,2 điểm % ở kỳ hạn 12 tháng. Ngân hàng TMCP Nam Á (NamABank) tăng thêm 0,2 điểm %/năm cho kỳ hạn 6 tháng. Ngân hàng TMCP Quân đội (MB Bank) tăng thêm 0,4 điểm %/năm cho lãi suất tiền gửi 12 tháng. Ngân hàng TMCP Bắc Á (BacABank) tăng thêm 0,3 điểm %/năm lãi suất cho tiền gửi 6 tháng và 0,1%/năm cho kỳ 12 tháng.

Các ngân hàng TMCP khác như Bản Việt (VietCapitalBank), Đông Nam Á (SeABank), Quốc tế (VIB), Đông Á (DongABank) và Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) tăng lãi suất tiết kiệm tại quầy từ 0,01-0,2 điểm %/năm. Lãi suất cao nhất trên thị trường hiện được nâng lên 7,6%/năm, thuộc về Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) kỳ hạn 13 tháng, dành cho khách gửi 500 tỷ đồng.

Lãi suất liên ngân hàng cũng liên tục tăng mạnh từ đầu năm đến nay. Hiện lãi suất các kỳ hạn qua đêm, 1 tuần và 2 tuần đều trên 2%/năm, tăng rất mạnh so với mức 1%/năm giai đoạn 2020-2021. Có nhiều dự báo cho rằng, lãi suất liên ngân hàng sẽ tiếp tục tăng và khó có thể trở về mức thấp của giai đoạn trên.

Nhiều ý kiến nhận định, lãi suất huy động đang thiết lập mặt bằng mới. Ngoài những nguyên nhân như nhu cầu vốn tăng cao, cạnh tranh với các kênh đầu tư khác thì một nguồn tiền nhàn rỗi rất lớn của DN gửi vào ngân hàng trước đây, giờ đang được rút ra để rót vào sản xuất, kinh doanh.

Ngoài ra, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất khiến xu hướng mặt bằng lãi suất tại các nền kinh tế đều tăng, trong đó có Việt Nam. Hơn nữa chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) vẫn đang đà tăng, với mức bình quân 3 tháng tăng 1,91% so với cùng kỳ năm trước, áp lực lạm phát trong những tháng còn lại vẫn rất lớn.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, với áp lực lạm phát ngày càng hiện hữu, mặt bằng lãi suất đã chạm đáy, cùng với đà phục hồi của nền kinh tế sẽ đẩy lãi suất huy động tăng. Tốc độ tăng lãi suất sẽ phụ thuộc vào tốc độ phục hồi của nền kinh tế và lạm phát.

Tuy nhiên, nguy cơ còn có thể đến từ những ngân hàng nhỏ, thanh khoản yếu, cơ cấu tiền gửi không tối ưu, cầu vốn nhiều. Những ngân hàng này, sẽ phải tăng lãi suất cao hơn các ngân hàng còn lại, để huy động. Khi các ngân hàng này đẩy lãi suất tăng cao, dễ dẫn đến cuộc đua hút tiền gửi, khiến cho mặt bằng lãi suất huy động tăng. Nếu điều này xảy ra, dự báo sẽ lãi suất huy động 2022 sẽ tăng cao hơn nhiều so với bình quân năm 2021.

Kìm lãi suất cho vay 

Với những yếu tố nêu trên, sự quan ngại về tác động lên mặt bằng lãi suất cho vay là hiện hữu. Việc các ngân hàng thường xuyên tìm kiếm nguồn vốn rẻ trên thị trường thế giới, FED tăng lãi suất sẽ khiến chi phí vốn tăng mạnh hơn.

Trong khi đó, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước vừa ban hành kế hoạch hành động, thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/1/2022 của Chính phủ. Cụ thể, về lãi suất, việc điều hành cần phù hợp với cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ, phối hợp đồng bộ với các công cụ chính sách tiền tệ khác, chỉ đạo các tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho vay khoảng 0,5-1% trong hai năm 2022 và 2023, nhất là đối với lĩnh vực ưu tiên.

Nhưng diễn biến lãi suất trên thị trường đang không có lợi cho ngân hàng. Việc giảm lãi suất cho vay 0,5-1%/năm sẽ là thách thức lớn. Chưa kể, nhiều ngân hàng đã đặt mục tiêu lợi nhuận cao trong năm 2022, vì vậy có thể sẽ tăng lãi suất cho vay khi lãi suất huy động tăng cao.

Theo chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực, nhiệm vụ trọng tâm của Việt Nam năm 2022 là hỗ trợ phục hồi nền kinh tế, các chính sách phải hướng đến nhiệm vụ này, nên lãi suất không thể tăng, bởi nếu lãi suất tăng thì sẽ cản trở phục hồi.

Một số ý kiến cho rằng, năm 2020 và 2021, các ngân hàng đã kiếm lớn từ mảng tín dụng do lãi suất huy động giảm mạnh, nhưng lãi suất cho vay chỉ giảm nhỏ giọt. Hiện tại, hệ số NIM (chênh lệch giữa lãi suất huy động và cho vay) của nhiều ngân hàng vẫn ở mức cao, nên lãi suất huy động tăng không tác động quá lớn đến lợi nhuận ngân hàng. Ngoài ra, tín dụng năm nay dự báo tăng mạnh hơn sẽ giúp các nhà băng có thêm lợi nhuận. Vì vậy, không được để lãi suất cho vay thiết lập mặt bằng mới cao hơn.

Lãi suất cho vay tăng sẽ đẩy chi phí đầu vào của DN tăng, trong khi giá nhiều nguyên vật liệu đầu vào đã tăng cao. DN không chịu nổi sẽ phải tăng giá bán, dẫn tới tổng cầu có thể bị tác động xấu và bắt đầu trì trệ, thậm chí sụt giảm. Nếu không tăng giá bán, sẽ đẩy nhiều DN vào khó khăn và có thể phải đóng cửa.

Cùng với đó, lãi suất cho vay tăng, có thể khiến gói kích thích kinh tế vừa được Chính phủ ban hành mất tác dụng. Cho dù DN có được hỗ trợ 2% lãi suất vay thì cũng không còn hiệu quả. Khi đó, sự hồi phục kinh tế sau dịch Covid sẽ bị giáng một đòn mạnh.

Theo Trần Thủy (VietNamNet)