Hơn 90 tỷ USD tiền mã hoá vào Việt Nam, gần 1 tỷ USD gây lo ngại lớn

Gần trăm tỷ USD tiền mã hóa chảy vào Việt Nam

Tại hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm quản lý và vận hành các sàn giao dịch tài sản mã hoá tập trung”, do Hiệp hội Blockchain Việt Nam tổ chức ngày 27/3, Thượng tá Dương Đức Hùng, Phó trưởng phòng chống khủng bố, Cục An ninh nội địa (Bộ Công an) dẫn báo cáo của Chainalysis cho biết giai đoạn từ tháng 10/2021 đến tháng 10/2022 tổng giá trị tiền mã hóa chảy vào Việt Nam ước tính đạt 90,8 tỷ USD.

Trong đó, gần 1 tỷ USD được xác định liên quan đến các hoạt động bất hợp pháp, bao gồm lừa đảo, rửa tiền và các hành vi vi phạm khác.

Theo ông Hùng, con số này không chỉ phản ánh sức hút của tiền mã hóa đối với người dân và doanh nghiệp Việt Nam, mà còn cho thấy những lỗ hổng tiềm tàng trong việc quản lý dòng tiền số tại nước ta.

Trong khi đó, Việt Nam chưa có luật, nghị định cụ thể để quản lý tài sản mã hóa và các sàn giao dịch. 

Bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước), cho rằng, việc xây dựng khung pháp lý về tài sản số, tài sản ảo, tài sản mã hóa cũng như các sàn giao dịch tài sản số là mệnh lệnh của lãnh đạo các cấp và là nhu cầu tất yếu của nền kinh tế.

Theo bà Thơ, với ba tính chất cơ bản, đặc trưng của tài sản số, tài sản mã hoá là có tính ẩn danh, xuyên biên giới và phi tập trung - rất dễ bị các đối tượng tội phạm lợi dụng, đặc biệt là tội phạm về rửa tiền và tài trợ khủng bố.

Do đó, hầu hết quốc gia khi thiết lập khung pháp lý để vận hành sàn giao dịch quản lý tài sản số, tài sản mã hóa đều đặt ra yêu cầu về quản lý phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố. 

Đến nay, tại Việt Nam, các văn bản pháp lý chưa được ban hành và đang hoạt động trong “vùng xám”. Lực lượng đặc nhiệm tài chính khi xem xét cơ chế phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố tại Việt Nam đã xếp nước ta vào danh sách “xám” - tức các quốc gia có rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố...

"Việt Nam phải xây dựng khung pháp lý quản lý tài sản ảo, các nhà cung ứng dịch vụ tài sản ảo và phải chứng minh khung pháp lý hoạt động hiệu quả”, bà Thơ nói.

Cần có một khung pháp lý đầy đủ

Đánh giá chung về bức tranh pháp lý thị trường tài sản số hiện nay, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, cho rằng, việc thúc đẩy triển khai thí điểm sàn giao dịch tài sản mã hóa cùng lúc với Luật Công nghiệp Công nghệ số, dự kiến thông qua tháng 5/2025, thể hiện sự quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong việc xây dựng khung pháp lý trong lĩnh vực tài sản số. 

“Việc luật hoá tài chính phi tập trung giúp đảm bảo tính pháp lý của các tài sản mã hoá, đồng thời thúc đẩy đổi mới công nghệ hội nhập toàn cầu, giúp Việt Nam tối ưu nguồn lực từ thị trường mã hoá đang phát triển sôi động và thực hiện cam kết về phòng chống rửa tiền của chính phủ”. 

Tuy nhiên, đối với các đơn vị vận hành sàn giao dịch, ông Trung lưu ý, các quy định pháp lý chặt chẽ có thể tạo ra áp lực chi phí lớn đối với các doanh nghiệp không đủ tiềm lực tài chính. Bởi, chi phí tuân thủ là vấn đề lớn, cần quan tâm khi vận hành sàn giao dịch chứ không chỉ là vốn điều lệ hay phí cấp phép. 

Thượng tá Dương Đức Hùng đề xuất, cần ban hành một khung pháp lý đầy đủ, trong đó quy định rõ trách nhiệm pháp lý của các sàn giao dịch trong việc phòng, chống tài trợ khủng bố, bao gồm việc áp dụng KYC (quy trình xác minh danh tính khách hàng) và báo cáo giao dịch đáng ngờ.

Quy trình cấp phép hoạt động cho các sàn giao dịch, yêu cầu minh bạch về danh tính pháp nhân, vốn điều lệ và hệ thống kỹ thuật. Có chế tài xử lý nghiêm với các sàn không tuân thủ, bao gồm cả việc rút giấy phép, truy cứu trách nhiệm hình sự nếu phát hiện liên quan đến tài trợ khủng bố.

Ngoài ra, các sàn giao dịch tài sản mã hóa tập trung tại Việt Nam cần tích hợp các công cụ phân tích blockchain như Chainalysis, ChainTracer hoặc Elliptic để theo dõi và truy vết giao dịch theo thời gian thực. Thiết lập hệ thống giám sát tập trung do Ngân hàng Nhà nước hoặc Bộ Công an vận hành, kết nối trực tiếp với các sàn giao dịch để thu thập dữ liệu giao dịch và phân tích các mẫu hành vi bất thường.

Ông Hùng đề xuất, cần khuyến khích các sàn phát triển các giải pháp AI để tự động phát hiện các giao dịch có dấu hiệu liên quan đến tài trợ khủng bố. Chẳng hạn như giao dịch lặp lại với số tiền nhỏ nhưng tần suất cao hoặc chuyển tiền qua nhiều ví trung gian.

Trong khi đó, TS. Hoàng Văn Thức, Giám đốc Học viện Kỹ thuật Mật mã, nhấn mạnh việc cần thiết phải có hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về mật mã cho tài sản mã hoá, stablecoin, sàn giao dịch tài sản mã hoá.

Theo ông Thức, cần xây dựng bộ tiêu chí an toàn, an ninh thông tin cho dịch vụ giao dịch tài sản mã hoá. Bên cạnh đó, có quy định về kiểm tra, chứng nhận mức độ bảo mật, an ninh, an toàn đối với các tổ chức cung cấp dịch vụ giao dịch tài sản mã hoá nhằm đảm bảo sự vận hành an toàn và minh bạch của thị trường.

Theo Nguyễn Lê (VietNamNet)