Giá vàng biến động, buôn lậu vàng ở Nam Mỹ dự kiến tăng 60%

Sự hấp dẫn khó cưỡng của kim loại quý trong thời điểm giá vàng thế giới ở mức cao đang châm ngòi cho một "cơn sốt vàng" mới, đặc biệt tại khu vực Nam Mỹ. Phân tích từ Viện Nghiên cứu Kinh tế Peru (IPE) vừa công bố những số liệu đáng báo động về quy mô buôn lậu vàng trong khu vực.

Buôn lậu vàng bùng nổ, đạt kỷ lục mới

Theo ước tính của IPE dựa trên phân tích các dữ liệu phức tạp, bao gồm lượng phát thải kim loại nặng xung quanh các mỏ vàng và thông tin từ các cơ quan khai khoáng, quy mô xuất khẩu vàng bất hợp pháp tại Nam Mỹ có thể đạt mức kỷ lục 12 tỷ USD chỉ trong năm nay.

Viện IPE nhấn mạnh, xét đến đà tăng liên tục của giá vàng, quy mô buôn lậu vàng trong khu vực dự kiến sẽ tăng hơn 60% so với năm 2023, vượt qua mọi kỷ lục trước đó. Sự gia tăng này phản ánh mối liên hệ trực tiếp giữa giá cả thị trường và hoạt động khai thác, buôn bán trái phép.

Giá vàng tăng, hệ lụy bất ngờ

Xu hướng tăng giá của vàng trên toàn cầu, xuất phát từ lo ngại bất ổn kinh tế, nhu cầu tìm kiếm tài sản an toàn và sự gia tăng mua vàng từ các quốc gia như Trung Quốc đã vô tình tạo điều kiện cho hoạt động khai thác vàng bất hợp pháp bành trướng. Các nhóm tội phạm và những người khai thác mới đang nhanh chóng liên kết với các tổ chức bạo lực có vũ trang, xâm nhập vào chuỗi cung ứng và tìm kiếm các kênh giao dịch mới ngoài vòng pháp luật.

Tình trạng quản lý và giám sát lỏng lẻo của các cơ quan chức năng cũng được cho là yếu tố góp phần. Tại Peru, số lượng công ty giao dịch và chế biến vàng mới đăng ký đã tăng gần gấp đôi trong quý 3 năm ngoái, thời điểm giá vàng tăng 29% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy tốc độ gia tăng đáng kể của hoạt động trong lĩnh vực này.

Peru, Colombia và Bolivia được xác định là những trung tâm khai thác vàng bất hợp pháp lớn nhất ở Nam Mỹ, chiếm tới hơn 80% tổng sản lượng vàng trái phép trong khu vực, theo phân tích của IPE.

Sự liên kết giữa những người khai thác vàng trái phép và các nhóm vũ trang đang tạo ra mối đe dọa nghiêm trọng đến an ninh và cuộc sống của người lao động hợp pháp cũng như cư dân địa phương. Điển hình là vụ việc đau lòng gần đây ở Peru, khi một nhóm tội phạm có tổ chức tấn công mỏ vàng và sát hại tàn bạo 13 nhân viên bảo vệ. Vụ việc là minh chứng rõ nét cho mức độ nguy hiểm ngày càng tăng.

Hủy hoại môi trường Amazon

Khu vực rừng mưa Amazon, nơi hoạt động khai thác vàng bất hợp pháp chủ yếu diễn ra, cũng đang đối mặt với các vấn đề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Những người khai thác không phép ngang nhiên sử dụng thủy ngân, một chất cực độc để tách vàng và xả thẳng chất thải chứa thủy ngân ra sông ngòi, đất đai mà không hề có biện pháp xử lý hay bảo vệ.

Trung tâm Sáng tạo Khoa học Amazon (CINCIA) cảnh báo rằng hơn 70% lượng thủy ngân trong không khí tại khu vực Madre de Dios, đông nam Peru, có nguồn gốc từ các mỏ khai thác quy mô nhỏ. Nồng độ thủy ngân tại một số khu vực thậm chí đã có lúc vượt quá giới hạn cho phép của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tới 5 lần, gây nguy hiểm nghiêm trọng cho sức khỏe con người và hệ sinh thái.

Nạn phá rừng cũng là một hệ lụy khủng khiếp khác. Dự án Giám sát Amazon Andes (MAAP) báo cáo rằng diện tích rừng bị tàn phá do hoạt động khai khoáng đã tăng từ 970.000 hecta (9.700㎢) vào năm 2018 lên hơn 2 triệu hecta (20.000㎢) vào năm 2024.

Tình trạng buôn lậu vàng gia tăng do giá tăng đang tạo ra một vòng luẩn quẩn nguy hiểm, thúc đẩy tội phạm có tổ chức, đe dọa an ninh con người và gây hủy hoại môi trường trên diện rộng tại khu vực Nam Mỹ. Các chuyên gia kêu gọi các chính phủ cần có những biện pháp quyết liệt và phối hợp quốc tế để ngăn chặn vấn nạn này trước khi hậu quả trở nên không thể cứu vãn.

Theo Lê Nguyên (SHTT)