Cam Xã Đoài (xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An) là một trong những đặc sản "nức tiếng" ở các tỉnh miền Trung và cũng là loại cam đắt tiền nhất hiện nay.
Theo ghi chép từ "Lịch sử xã Nghi Diên", cam Xã Đoài thực chất có nguồn gốc từ châu Phi, được mang đến đây vào khoảng đầu thế kỷ 19. Chỉ một thời gian sau, nó tạo nên một thương hiệu cam nổi tiếng mang tên ngôi làng mà nó hợp duyên, làng Xã Đoài.
Cam Xã Đoài có mùi thơm rất lạ từ ngoài vỏ cho tới ruột. Vỏ cam mịn, mỏng đều và có mùi hương thơm dịu. Ruột cam vàng óng ánh, có vị ngọt thanh mà không chua nên nhiều người ưa chuộng. Cam ăn đến đâu tan ra trong miệng đến đó, không loại cam nào giống như vậy.
Ông Phan Cao Dương- Chủ tịch xã Nghi Diên chia sẻ: "Cam Xã Đoài còn được người dân gọi là cam "tiến vua". Ngày xưa, loại cam này chỉ có tầng lớp vua quan quý tộc mới có điều kiện thưởng thức. Điều đặc biệt nhất là chỉ có đất ở vùng Xã Đoài mới trồng được loại cam cho vị ngon ngọt đặc trưng này".
Toàn xã Nghi Diên còn khoảng 40 hộ trồng cam Xã Đoài với hơn 10.000 gốc, trên diện tích 17 ha. Trong đó, hơn 8 ha là các hộ dân trồng nhỏ lẻ tại vườn nhà. Mỗi cây năng suất đạt gần 500 quả. Những năm gần đây, cam Xã Đoài có giá mỗi quả 70.000 - 100.000 đồng.
Hộ gia đình ông Nguyễn Văn Thọ (51 tuổi, trú thôn Quyết Thắng, xã Nghi Diên) có 71 gốc cam, khoảng 8.000 quả chờ bán dịp Tết.
"Dù nhiều người đã liên hệ đặt trước, thậm chí vào đặt cọc cả cây chờ ngày thu hoạch nhưng nhà vườn không nhận vì lo không đủ cam để bán", ông Thọ chia sẻ.
Người dân trồng cam tại địa phương chia sẻ, giống cam này mang đến trồng ở làng bên cạnh và các vùng khác đều thất bại. Cây gieo xuống vẫn xanh tốt, cho quả đẹp giống hệt ở Xã Đoài nhưng hương vị không thơm ngon, ngọt mọng như trồng ở xã Nghi Diên.
Để khách mua cam không bị nhầm lẫn và chọn đúng cam Xã Đoài, các chủ vườn thường mời khách trực tiếp đến vườn tự chọn cây, quả rồi mới hái bán.
Những quả kém chất lượng, mẫu mã xấu do bướm, ong châm sẽ bị loại, không bán.
Ông Cường (59 tuổi, trú thôn Quyết Thắng, xã Nghi Diên) có gần 70 gốc cam đã cho quả, trong đó có 2 gốc cam giống tuổi đời hơn 30 năm. Ngoài cho quả, hai gốc cam này được chiết cành để nhân giống thêm.
Tuổi đời trung bình của cây cam khoảng 20 - 25 năm, nhưng nếu có kỹ thuật chăm sóc tốt sẽ kéo dài được tuổi thọ của cây lên gấp đôi.
Mỗi năm một vụ, cam chín từ trung tuần tháng 11 và tháng 12 (Âm lịch). Thường khách đã đến tận vườn để đặt cam từ khi mới ra quả. Càng sát Tết giá cam càng được đẩy lên cao. Thậm chí có tiền nếu chậm chân cũng không thể mua được loại cam đặc biệt này để thưởng thức hoặc làm quà biếu.
Theo Nhã Hoàng (Pháp Luật và Bạn Đọc)