Đề xuất tăng thuế xe ô tô: Loạn giá vì thị trường tin đồn

Với một thị trường mà tin đồn và hiệu ứng đám đông đang chi phối, thì việc đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với ô tô cá nhân (dù mới chỉ là đưa ra lấy ý kiến) cũng đã làm thị trường loạn giá. Mỗi ngày, người mua xe đến các cửa hàng mua xe có thể được bán cho những mức giá khác nhau của một chiếc xe. Tất nhiên, các hãng xe chưa có bất kỳ quyết định nào thay đổi giá xe, nhưng những người mua xe, sử dụng xe đều biết rất rõ, giá xe thật, số tiền bỏ ra thật không phải bao giờ cũng trùng với giá hãng. Thật sự, những tin đồn về thuế tiêu thụ đặc biệt với ô tô cá nhân đang làm phiền người tiêu dùng.

Chỉ mới cách đây ít ngày, Bộ Tài chính đã đề xuất một phương án tính thuế tiêu thụ đặc biệt với ô tô cá nhân. Theo đó, mọi loại xe dung tích trên 3.0 lít sẽ được áp dụng một mức thuế thống nhất theo lộ trình: Từ 1-7-2016, thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng mức 75%, tăng 15 điểm phần trăm so với hiện hành; từ ngày 1-1-2018, chịu thuế 70%, giảm 5 điểm phần trăm so với khoảng thời gian 1,5 năm trước và tăng 10 điểm phần trăm so với hiện nay. Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các loại xe có dung tích xi-lanh từ 1.0 lít trở xuống sẽ giảm còn 25% kể từ ngày 1-7-2016 và giảm tiếp xuống còn 20% kể từ ngày 1-1-2018. 

Đối với các loại xe có dung tích xi-lanh trên 1.0 lít đến 1.5 lít sẽ có mức thuế suất 30% kể từ ngày 1-7-2015 và giảm tiếp xuống còn 25% kể từ ngày 1-1-2018. Phương án khác của Bộ Tài chính về cơ bản cũng trong khung thuế suất này, chỉ khác phân nhóm theo dung tích động cơ và lộ trình áp dụng mà thôi. Đề xuất của Bộ Tài chính được các doanh nghiệp và người tiêu dùng thảo luận rất sôi nổi. Bộ Tài chính đã trình Chính phủ đề xuất này để soạn thảo thành Luật chờ Quốc hội thông qua.

Nhưng chưa hết. Mới đây, Bộ Công Thương lại đưa ra đề xuất của mình. Lạ thay, quá trình thảo luận về đề xuất của Bộ Tài chính, về cơ bản, không thấy ý kiến phản đối của Bộ Công Thương, nhưng khi dư luận đã bàn nát nước rồi, Bộ Công Thương lại đưa ra đề xuất của mình. Quá lạ là đề xuất của Bộ Công Thương khác xa đề xuất của Bộ Tài chính. Dư luận lại được một phen nháo nhào. Các nhà buôn, các cửa hiệu đau đầu về hàng hóa, doanh số ô tô hạng sang tăng vọt. Mua trước đi, nhỡ tăng thuế thì sao? Đó là tâm lý của người tiêu dùng mà dữ liệu là tin đồn và “thấy người ta đi mua cả”, vốn là tâm lý đám đông.

Theo đề xuất của Bộ Công Thương, các dòng xe có dung tích trên 3.0 lít trở lên này sẽ được chia nhỏ dung tích hơn nữa, với mỗi loại xe cách nhau 1.0 lít và áp dụng biểu thuế suất cao nhất từ trước tới nay, thay vì hiện nay chỉ áp một mức thuế chung là 60%.  Cụ thể, xe có dung tích từ 3.0 lít đến 4.0 lít, thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ áp dụng mức 90%, tăng thêm 30% so với hiện hành. Xe có dung tích từ 4.0 lít đến 5.0 lít sẽ chịu thuế suất là 110%, tăng 50 điểm phần trăm so với hiện hành. Và xe có dung tích từ 5.0 lít cho 6.0 lít chịu thuế suất là 130%, tăng 70 % nữa. Với xe ô tô có dung tích từ 6.0 lít trở lên, mức thuế tiêu thụ đặc biệt là 150%, tăng thêm 90%, nghĩa là gấp 2,5 lần so với mức thuế hiện nay. Thời gian mà Bộ Công thương đề xuất áp dụng thống nhất là từ ngày 1-7-2016, không thay đổi theo lộ trình.

Lý do để Bộ Công Thương đề nghị tăng thuế TTĐB với xe ô tô hạng sang là nhằm góp phần bù hụt thu ngân sách khi giảm thuế nhập khẩu ô tô sắp tới cũng như giảm thuế TTĐB đối với xe có dung tích nhỏ để kích thích thị trường và khuyến khích sản xuất trong nước. Với phương án tính thuế này, thị trường xe sẽ có sự phân hoá rõ rệt, nhu cầu tiêu dùng xe nhỏ sẽ tăng cao nhờ giá rẻ, sản lượng tiêu thụ xe tăng là động lực để các doanh nghiệp ô tô trong nước đầu tư, phát triển dòng xe ưu tiên này.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp ô tô không chịu nội địa hoá cũng vì chính lý do dung lượng thị trường không đủ lớn. Hiện các loại xe sang trên 3.0 lít chỉ chiếm chưa đến 3% trên thị trường xe cá nhân nhưng giá trị lại rất lớn. Xe dưới 1,5 lít đã tăng thị phần nhanh chóng từ 26,6% năm 2011 lên 36% năm 2014. Xe từ 1,5-20 lít chiếm thị phần lớn nhất trong phân khúc xe cá nhân, giảm từ 49,3% năm 2011 xuống còn hơn 38,9% năm 2014.

Tuy nhiên, đề xuất này, đã bị không ít người tiêu dùng và nhà nhập khẩu xe sang phản đối. Sự thay đổi tăng đột biến về thuế tiêu thụ đặc biệt chắc chắn sẽ có tác động mạnh tới hàng loạt thương hiệu xe cao cấp và siêu sang giá đắt đỏ như BMW, Audi, Mercedes, Porsche, Bentley, Lexus… Và quan trọng, việc tăng thuế có thể dẫn đến tình trạng làm méo mó thị trường, tăng các vụ việc lách thuế, gian lận thuế…

Có thể lấy ví dụ, một chiếc xe Lamborghini Aventador hiện nay đang được bán với giá phổ biến là 25,5 tỷ đồng. Thành phần cấu thành giá đó gồm: giá nhập khẩu ở mức 9 tỷ đồng, thuế nhập khẩu 70% tương đương 6,3 tỷ đồng, thuế TTĐB là 60% tương đương 5,4 tỷ đồng, chi phí phân phối, bán hàng và lợi nhuận 20%, tương đương 1,8 tỷ đồng, các loại thuế khác, phụ phí chưa tính. Nhưng nếu tính thuế suất tiêu thụ đặc biệt, thêm đổi mới cách tính thuế đầu ra nữa, chắc chắn chiếc xe này sẽ có giá khoảng 45-50 tỷ, gần gấp đôi so với các nước trong khu vực.

Trong khi đó, xe ô tô cá nhân có dung tích động cơ dưới 2 lít sẽ giảm rất mạnh. Với loại xe nhỏ này đều nhập từ thị trường ưu đãi như ASEAN hay Trung Quốc, Hàn Quốc… mức giá nhập khẩu (CIF) trung bình có 5.000 USD thì kể từ năm 2018, khi thuế nhập khẩu giảm 0%, nếu thuế tiêu thụ đặc biệt chỉ còn 20% thì giá vốn các xe nhà chỉ có 6.600 USD, thuế là 25% thì giá vốn nhập chỉ là hơn 6.800 USD và nếu thuế là 30% thì giá vốn sẽ là 7.150. So với giá vốn hiện nay của các dòng xe bình dân này là 11.900 USD thì các mức giá trên đã rẻ hơn từ 39- 44%. Như vậy, giá bán xe nhỏ trên thị trường chỉ còn 150- 250 triệu, nhỉnh hơn một chiếc xe máy hạng sang. Lý do hạn chế xe ô tô để phù hợp năng lực hạ tầng sẽ đổ vỡ?

Lo lắng có thật?

Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt vừa mới sửa đổi và được Quốc hội thông qua cuối năm 2014 và cuộc họp của thường trực Chính phủ vào đầu năm cũng thống nhất tạm thời không điều chỉnh thuế TTĐB ô tô trong 3 năm, nghĩa là tới năm 2018. Nếu thay đổi, sẽ tạo ra sự thiếu tin tưởng ở sự ổn định của chính sách, đòn đánh vào lòng tin của các nhà đầu tư.

Theo Phan Đức (An Ninh Thủ Đô)