Trên khắp các vùng miền của Việt Nam, có rất nhiều đặc sản trời ban không phải ai cũng có cơ hội thưởng thức. Thế nhưnng, bên cạnh những món đặc sản "hoa thơm của lạ" đó, cũng có những món chỉ cần nghe tên thôi cũng khiến không ít người lắc đầu, bịt mũi.
Một trong số những thứ đó mà chúng tôi muốn nhắc đến ở đây là món rau thối, đặc sản của Tây Bắc.
Rau thối còn có tên tiếng Thái là pắc nam. Đây là loại cây dây leo, lá kép màu xanh thẫm, mọc đối xứng nhau. Thân cây và cành lá có rất nhiều gai nhọn. Lá rau thối gần giống như lá cây phượng nhưng nhỏ hơn. Những chồi lá non tơ hướng thẳng lên cao.
Loại rau này thường mọc hoang trong nhiều cánh rừng với thân cây vươn dài, quấn quanh vào bất cứ loài thực vật nào sống bên cạnh, như một loại tầm gửi. Cây rau thối phân bố nhiều ở các tỉnh vùng núi Tây Bắc như Sơn La, Điện Biên…
Vào độ tháng 3, tháng 4 là thời điểm cây rau pắc nam cho nhiều lá non và ngon nhất. Mặc dù cây khá dài nhưng không phải toàn bộ cây đều ăn được. Phần ngon nhất của cây là chồi non.
Chồi non của cây rau thối có rất nhiều phiến lá nhỏ, dài, cụp vào nhau. Và đây cũng là phần được bà con thu hái về chế biến các món ăn.
Loại rau này có mùi khá khó chịu, đứng xa cả mét vẫn dễ dàng nhận ra bởi mùi thối nồng nặc. Theo chia sẻ của một chủ homestay tại Tuyên Quang, trong một xóm có khoảng từ 7-10 nhà sống gần nhau, chỉ cần một nhà hái lá rau hôi tươi là cả xóm ngửi thấy, mùi lá tươi rất khó chịu.
Nhiều người cho rằng, rau thối có mùi khá giống với sầu riêng. Nếu ai không ngửi được thì sẽ thấy có chịu, còn những ai thích thì sẽ thấy nó vô cùng hấp dẫn, ăn một lần sẽ thành nghiền.
Rau thối sau khi được hái khỏi cây thì mùi hôi, độ giòn sẽ giảm dần theo thời gian. Để giữ được những mùi vị đặc trưng của loại rau này, sau khi thui hái về, rau nên được chế biến ngay để đảm bảo mùi và vị ngọt bùi tự nhiên.
Rau thối thường được người Thái làm thành nhiều món ngon như nấu canh, xào tỏi, chiên với trứng hoặc làm nộm (gỏi). Tùy theo sở thích, rau cũng có thể kết hợp cùng thịt trâu, thịt lợn hoặc mớ cá tươi mới bắt từ suối về. Khi đưa lên miệng, rau có vị ngai ngái, ngầy ngậy .
Theo y học cổ truyền, cây pắc nam còn là một vị thuốc quý để dùng chữa các bệnh về dạ dày, gan, thận, giải nhiệt rất tốt. Chính vì lẽ đó, người dân vùng cao đặc biệt thích loại rau này.
Trong mấy năm gần đây, người dân ở khu vực thành thị ưa chuộng, đặc biệt vào dịp hè. Giá bán của loại rau này tại Hà Nội rơi vào khoảng 65.000 - 90.000 đồng/kg và thường được bó thành từng mớ nhỏ, giá 15.000 đồng/bó. Dù đắt đỏ nhưng loại rau này không phải lúc nào cũng có sẵn, nhiều người muốn thưởng thức phải đặt hàng trước mới có.
Theo Pha Lê (Doanh Nghiệp & Tiếp Thị)