Sự khắc nghiệt của Trung Quốc nhìn từ vụ Lisa (BlackPink) bị trừng phạt

Lisa bị tẩy chay ở Trung Quốc

Ngày 1/11, cư dân mạng phát hiện tài khoản Weibo của Lisa đã bị xóa. Khi người hâm mộ đăng nhập vào nền tảng mạng xã hội Trung Quốc để truy cập trang cá nhân của em út BlackPink, một thông báo hiện lên: “Không thể truy cập tài khoản này do có báo cáo vi phạm luật pháp, quy định và thỏa thuận cộng đồng Weibo”.

Nhiều người suy đoán tài khoản Lisa bị xóa sau khi cô biểu diễn thoát y tại Crazy Horse ở Paris, Pháp, vào cuối tháng 9 bởi theo Hiệp hội Biểu diễn Nghệ thuật Trung Quốc, đất nước tỷ dân nghiêm cấm việc quảng bá các màn trình diễn mang yếu tố tình dục, không đứng đắn.

Tin tức này khiến cộng đồng mạng Hàn Quốc “dậy sóng”. Mặc dù không ít người tại xứ sở kim chi chỉ trích và phản đối người đẹp Thái Lan múa thoát y, họ không ngờ cách Trung Quốc “trừng phạt” cô lại nghiêm khắc đến vậy.

Nhiều bình luận được để lại trên các diễn đàn trực tuyến cho thấy sự sửng sốt trước việc Lisa bị xóa tài khoản Weibo: “Trung Quốc thực sự khắc nghiệt”, “Điều đó khá thô bạo. Tài khoản của cô ấy bị xóa chỉ vì cô ấy tham gia chương trình thoát y ư?”, “Lẽ ra cô ấy không nên thoát y”, “Tôi cá là cô ấy không lường được điều sắp xảy ra. Ngay cả phần còn lại của thế giới cũng phản đối cô ấy tham gia chương trình, Trung Quốc thậm chí còn khắc nghiệt hơn”, “Trung Quốc rất nghiêm khắc với các nhân vật của công chúng và người nổi tiếng. Rõ ràng là bạn bị cấm ngay lập tức nếu khỏa thân. Phải mất nhiều thời gian hơn để xử lý Lisa, tôi đoán vì cô ấy là người nước ngoài”...

Bên cạnh đó, một số ý kiến cho rằng xóa Weibo chỉ là động thái đầu tiên của việc “phong sát” Lisa tại thị trường Trung Quốc. Theo họ, cơ hội để Lisa có thể vực dậy danh tiếng tại quốc gia Đông Á là bằng không.

Suy đoán dường như đang trở thành hiện thực. Lisa được biết đến là đại sứ toàn cầu cho các thương hiệu xa xỉ Bvlgari và Celine. Tuy nhiên, sau khi trang Weibo cá nhân của cô bị xóa, các bài đăng và hình ảnh về nữ idol trên Weibo các nhãn hàng trên cũng biến mất không dấu vết.

Những ồn ào xung quanh màn biểu diễn trong “quán rượu thoát y” của Lisa có một số điểm tương đồng với tranh cãi mà Jennie phải đối mặt khi tham gia phim The Idol. Tuy nhiên, Lisa lại nhận nhiều hậu quả nghiêm trọng hơn. Vào mùa Halloween năm nay, nhiều bạn trẻ Trung Quốc cosplay hình ảnh gợi cảm của Lisa tại Crazy Horse. Đây được cho là “ngòi nổ” khiến chính phủ Trung Quốc ngầm tẩy chay nữ idol cùng Angelababy và Trương Gia Nghê.

Công chúng đồng tình với quan điểm không chỉ Lisa mà các ngôi sao khác cũng nên cân nhắc kỹ lưỡng bản chất hoạt động của mình và nghiên cứu kỹ luật pháp địa phương để tránh những tranh cãi không đáng có.

Việc tẩy chay Lisa tại Trung Quốc đang diễn ra chậm rãi nhưng được dự đoán ảnh hưởng không nhỏ tới sự nghiệp tương lai của cô. Nếu bị cấm hoàn toàn ở Trung Quốc, nữ thần tượng có thể mất đi sự ủng hộ to lớn của cộng đồng fan tại đất nước tỷ dân. Mức độ hỗ trợ và chi tiêu của họ đóng vai trò lớn trong việc giúp Lisa đạt được những thành tựu đáng kể trong suốt những năm qua, trong cả lĩnh vực âm nhạc và thời trang.

Sự khắc nghiệt của showbiz Hoa ngữ

Trong khi Lisa đứng trước nguy cơ bị “cấm cửa” ở Trung Quốc, người ta lại nhớ về trường hợp của Jang Nara gần 15 năm trước.

Giai đoạn năm 2004–2008, Jang Nara được xem là ngôi sao Hàn Quốc thành công nhất tại đất nước của Vạn Lý Trường Thành. Cô chuyển hướng phát triển sang showbiz Hoa ngữ vào năm 2003. Nhờ danh tiếng có được từ quê nhà, cô thuận lợi tạo dựng chỗ đứng và thành công với những bộ phim ăn khách như Công chúa bướng bỉnh, Xin chào Thượng Hải, Thái y nghịch ngợm, Kiệu hoa... Cô nổi tiếng đến mức được mời góp giọng trong MV ca khúc chủ đề của Olympic Bắc Kinh vào năm 2008, trở thành nghệ sĩ không phải người gốc Hoa duy nhất giữa dàn tên tuổi đình đám như Thành Long, Tạ Đình Phong, Triệu Vy...

Tuy nhiên, chỉ vì một câu nói, bao nhiêu công sức của cô “đổ sông đổ bể” trong chớp mắt. Trong cuộc phỏng vấn năm 2009, khi được hỏi lý do đến Trung Quốc phát triển, người đẹp 8X chia sẻ: “Mỗi lần thiếu tiền, tôi lại đến Trung Quốc quay phim”.

Phát ngôn “vạ miệng” khiến người hâm mộ Trung Quốc nổi giận. Họ chỉ trích Jang Nara chỉ xem đất nước họ là nơi kiếm tiền, không thực lòng yêu mến. Không lâu sau đó, cô bị các đài truyền hình, nhà sản xuất phim đồng loạt hủy hợp đồng hợp tác.

Ý thức được tính nghiêm trọng, nữ diễn viên Cặp đôi vượt thời gian mở họp báo xin lỗi và giải thích. Tuy nhiên, cô không nhận được sự tha thứ từ fan Trung Quốc. Kể từ đó, cô không còn cơ hội hoạt động nghệ thuật tại Trung Quốc.

Không chỉ sao ngoại quốc, người nổi tiếng của C-biz cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự, thậm chí còn bị đối xử khắc nghiệt hơn, đặc biệt là đối với nữ nghệ sĩ.

Quay ngược trở lại năm 2007, bộ phim Sắc, Giới ra mắt nhận được sự chú ý lớn từ công chúng và giới chuyên môn. Sự kết hợp giữa Lương Triều Vỹ và Thang Duy tạo ra tác phẩm được các nhà phê bình đánh giá cao, nhận nhiều giải thưởng quốc tế tại các lễ trao giải danh giá như Liên hoan phim Venice, Quả cầu vàng, BAFTA Awards… Thang Duy từ cái tên vô danh vụt sáng thành sao.

Trái ngược với sự săn đón ở nước ngoài, người đẹp sinh năm 1979 lại gặp vận rủi tại chính quê nhà. Cảnh nóng trần trụi đóng cùng Lương Triều Vỹ khiến cô bị Hiệp hội Phát thanh và Truyền hình quốc gia Trung Quốc cấm sóng với lý do gây ảnh hưởng tiêu cực đến giới trẻ.

Năm 2019, Thang Duy mới có cơ hội trở về Trung Quốc đóng Người tố giác và Đại Minh phong hoa (2019). Đáng tiếc, hai tác phẩm này không thành công. Hiện tại, Thang Duy vẫn chủ yếu đóng phim ở nước ngoài, cụ thể là Hàn Quốc, và gặt hái thành công rực rỡ. Bộ phim mới nhất của cô là Decision To Leave (2022) gây tiếng vang tầm quốc tế, giúp cô mang về nhiều lời khen và giải thưởng.

Một trường hợp khác bị quê nhà tẩy chay phải tìm đường phát triển ở nước ngoài là Phạm Băng Băng. Trước năm 2018, hiếm người có thể sánh ngang nàng Võ Mỵ Nương về vị thế và quyền lực trong C-biz. Danh xưng "Phạm gia" phần nào chứng minh được tầm ảnh hưởng của nữ diễn viên sinh năm 1981. Tuy nhiên, sau khi bị phanh phui trốn thuế, Phạm Băng Băng mất hết sự nghiệp vun đắp hơn 20 năm.

Về mặt chỉ thị, Phạm Băng Băng chỉ bị cấm sóng 3 năm. Tuy nhiên, kết thúc thời hạn đó, cô không thể tìm được đường trở lại ngành giải trí. Cuối cùng, cô phải chuyển hướng sang Hàn Quốc, sau đó tăng độ nhận diện bằng cách liên tục xuất hiện tại các sự kiện quốc tế như Oscar, Liên hoan phim Cannes, Tuần lễ Thời trang Paris... Tuy vậy, danh tiếng hiện tại của người đẹp không được như xưa.

Triệu Vy cũng có gần 30 năm hoạt động trong ngành giải trí Trung Quốc với tư cách diễn viên, ca sĩ. Nếu Phạm Băng Băng thường gây tranh cãi về diễn xuất, "Én Nhỏ" được xếp hàng hàng thực lực, có tên trong "Tứ đại hoa đán" 7X cùng Châu Tấn, Chương Tử Di và Từ Tịnh Lôi. Cô xếp hạng thứ 80 trong danh sách “100 người nổi tiếng Trung Quốc” của Tạp chí Forbes vào năm 2013, thứ 22 vào năm 2014, và 28 vào năm 2017. Cô còn được công nhận ở nhiều vai trò khác như đạo diễn, nhà sản xuất phim kiêm doanh nhân. Cô từng được truyền thông tung hô là “Warren Buffett phiên bản nữ của Trung Quốc”.

Vốn đang ở đỉnh cao danh vọng, Triệu Vy "bốc hơi" khỏi showbiz chỉ sau một đêm. Vào cuối tháng 8/2021, người đẹp Hoàn Châu cách cách bị xóa tên khỏi những tác phẩm từng tham gia và giải thưởng được trao. Đến bây giờ, nguyên nhân Triệu Vy bị “phong sát” vẫn còn là bí ẩn. Tuy vậy, dân tình cho rằng có liên quan đến các bê bối trước đó như gian lận chứng khoán, vướng kiện tụng, ảnh hưởng từ scandal của nghệ sĩ dưới trướng Trương Triết Hạn… Triệu Vy giờ đây không còn là chị đại trong ngành giải trí nữa, người ta chỉ thỉnh thoảng thấy cô xuất hiện lẻ loi tại sân bay.

Gần đây nhất có Angelababy và Trương Gia Nghê. Họ đều là những nữ diễn viên hạng A của Trung Quốc, đặc biệt vợ cũ Huỳnh Hiểu Minh còn là ngôi sao lưu lượng hàng đầu. Tuy nhiên, chỉ vì nghi vấn đi xem show thoát y của Lisa ở Paris, hai ngôi sao bị khán giả tẩy chay, kêu gọi đuổi khỏi showbiz. Đỉnh điểm, tối 1/11, tài khoản Weibo của họ bị cấm phát ngôn.

Với những minh chứng kể trên có thể thấy, đối với showbiz Hoa ngữ, mắt không thể chứa nổi một hạt cát. Ngay cả những lỗi lầm nhỏ nhất hay chỉ đơn giản là có hành vi không phù hợp với chuẩn mực chung của nghệ sĩ cũng khó được dung thứ, nếu có cũng phải chịu sự trừng phạt nghiêm khắc.

Những quy định làm nghề ngặt nghèo

Năm 2021-2022 chứng kiến thời kỳ đen tối nhất của showbiz Hoa ngữ, với cuộc "thanh trừng" quy mô lớn khiến hàng loạt nghệ sĩ "thân bại danh liệt".

Mở đầu là Trịnh Sảng với bê bối mang thai hộ, vốn bị cấm ở Trung Quốc vì quan điểm không được xem phụ nữ như "máy đẻ", và trốn thuế. Từ "Nữ thần thanh xuân vườn trường", cô trở thành con ghẻ, bị đuổi khỏi ngành giải trí và sống chật vật tại Mỹ. Trịnh Sảng đi vào lịch sử C-biz khi trở thành nghệ sĩ đầu tiên bị Cục Quản lý Phát thanh, Điện ảnh và Truyền hình Trung Quốc (Quảng Điện) ra văn bản “phong sát”.

Tiếp bước Trịnh Sảng là Ngô Diệc Phàm. Cựu thành viên EXO không chỉ mất trắng sự nghiệp mà còn lãnh án tù 13 năm về tội hiếp dâm và một số tội danh liên quan đến tình dục khác.

Trương Triết Hạn mới nổi nhờ Sơn Hà Lệnh (2021) chưa được bao lâu đã "bay màu" vì dự đám cưới tại một ngôi đền ở Nhật Bản được cho là “nhạy cảm” với người Trung Quốc và ghé thăm đền thờ khác cũng được liệt vào danh sách “cấm kỵ” tại đất nước tỷ dân. Anh cũng bị cho là liên lụy khiến Triệu Vy bị "phong sát" theo.

Những tên tuổi hạng A khác như Hoắc Tôn, Hoàng Húc Hi, "Hoàng tử piano" Lý Vân Địch, Lý Dịch Phong, Đặng Luân, Vi Á, Viên Băng Nghiên... cũng lần lượt biến mất khỏi C-biz vì những lý do khác nhau, chủ yếu là bê bối tình dục, trốn thuế.

Chứng kiến nghệ sĩ ngày một "đổ đốn", tháng 9/2021, Quảng Điện ban hành văn bản thông báo tăng cường quản lý giới giải trí, nghệ sĩ Trung Quốc, chấn chỉnh lại thẩm mỹ nghệ thuật.

Quảng Điện yêu cầu việc các ban ngành kiên quyết tẩy chay những nghệ sĩ vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức, chống lại những nhân vật có phát ngôn đi ngược thuần phong, mỹ tục. Cơ quan này cũng bài xích các khuynh hướng giải trí đại trà như phô trương tiền tài, lối sống hưởng thụ, các hành vi trái chuẩn mực hay tác phong thô tục…

Quảng Điện cũng đưa ra các đề xuất ngăn chặn trả thù lao quá cao cho nghệ sĩ, xử lý nghiêm các trường hợp trốn thuế, ký hợp đồng âm dương…

Nếu những quy định trên được đánh giá là hợp lý, góp phần tạo ra môi trường showbiz lành mạnh hơn, Quảng Điện cũng đưa ra yêu cầu gây tranh cãi trong dư luận. Một trong số đó là cấm sao nam "ẻo lả". Cụ thể hơn, cơ quan quản lý yêu cầu các chương trình xác định thẩm mỹ đúng đắn, phải kiểm soát chặt chẽ phong cách biểu diễn, trang phục, lối trang điểm của người tham gia.

Đối với Quảng Điện, những nhân vật trong phim có tạo hình nữ tính hay các sao nam theo đuổi hình ảnh phi giới tính, mặt hoa da phấn hay mặc trang phục lòe loẹt... đều mang "thẩm mỹ lệch lạc", tác động xấu đến sự phát triển của thế hệ trẻ.

Một bộ phận cư dân mạng ủng hộ cách làm của Quảng Điện vì trên phim ngày càng nhiều nhân vật nam không ra nam, nữ không ra nữ. Bên cạnh đó, không ít người phản đối với lập luận nhà chức trách Trung Quốc quá áp đặt, không tôn trọng cá tính của nghệ sĩ và kỳ thị giới tính.

Bất chấp tranh cãi, quy định đó được áp dụng ngay lập tức. Các sao nam vốn gắn với hình ảnh hơi hướng idol Kpop lập tức có các động thái cải thiện vẻ nam tính. Hoàng Tử Thao vốn được biết đến với vóc dáng mảnh mai gây bất ngờ khi đăng ảnh cởi trần lộ cơ bụng “6 múi” trong phòng tập gym. Vương Nhất Bác cắt ngắn mái tóc bồng bềnh lãng tử, lựa chọn trang phục tối giản, khỏe khoắn...

Đầu năm 2022, Cục phát thanh truyền hình Bắc Kinh (hay Quảng Điện Bắc Kinh) ra thông báo ngừng sản xuất toàn diện các show đào tạo thần tượng, phim chiếu mạng, điện ảnh và truyền hình thuộc đề tài đam mỹ (đồng tính nam) chuyển thể.

Đây không phải lần đầu giới chức Trung Quốc phản đối đề tài này. Trước đó, khi trào lưu làm phim đam mỹ rộ lên vào năm 2016, nhà chức trách đã đưa ra những chính sách thắt chặt khâu kiểm duyệt trước khi phim ra mắt. Các nhà sản xuất từng lách luật bằng cách cải biên tình yêu nam - nam thành tình huynh đệ, tiêu biểu như Trần Tình Lệnh hay Sơn Hà Lệnh... Tuy nhiên, với quy định hiện tại, phim chỉ cần chuyển thể từ tiểu thuyết đam mỹ là bị cho vào "danh sách đen" ngay tức thì.

Trong bối cảnh các phong trào ủng hộ LGBTQ+ ngày càng phát triển mạnh mẽ, quyết định trên vấp phải sự phản đối từ không ít cư dân mạng.

Ngoài đam mỹ, Trung Quốc cũng kiểm duyệt gắt gao những dự án liên quan các chủ đề như cung đấu, xuyên không, thanh xuân vườn trường, các vấn đề xã hội - mặt tối của con người, xã hội đen... Một số ý kiến cho rằng quá nhiều quy định ngặt nghèo kìm hãm sự sáng tạo trong nghệ thuật.

Theo Tú Oanh (Tiền Phong)