Nghệ sĩ Việt và những 'lỗ hổng kiến thức' khi xuất hiện trên sóng truyền hình

Bộ môn nghệ thuật thứ bảy là cải lương?

Một trong những chương trình ăn khách lên sóng thời điểm này là "Nhanh như chớp" (phát sóng trên HTV7, Đài Truyền hình TP. Hồ Chí Minh vào tối thứ 7 hàng tuần). Những câu hỏi trong "Nhanh như chớp" không quá khó, có câu theo kiểu "gài bẫy" người chơi, mục đích chính là mang lại tiếng cười giải trí cho khán giả. Nhiều nghệ sĩ Việt được mời tham gia chương trình này và cũng từ đây, xuất hiện rất nhiều tình huống "dở khóc dở cười".

Diễn viên Song Luân là một trong những khách mời xuất hiện trong tập 4 của chương trình lên sóng trung tuần tháng 4/2019 vừa qua. Sau 3 câu trả lời sai, MC Trường Giang đọc câu hỏi tiếp theo: "Bộ môn nghệ thuật thứ bảy là tên gọi của loại hình nghệ thuật nào?". Thật bất ngờ khi Song Luân - người được biết đến là một diễn viên đầy triển vọng của điện ảnh Việt trả lời: "Câu này em biết nhưng em quên rồi anh ơi". Sau đó, chàng diễn viên trẻ nêu đáp án là "cải lương".

Câu trả lời của Song Luân khiến Trường Giang thốt lên: "vậy mà đi đóng phim làm cái gì không biết" và đưa ra câu trả lời đúng là "Điện ảnh". Trường Giang cũng đùa vui rằng, đừng nói gọi là môn nghệ thuật thứ 7 vì phim thường chiếu vào thứ 7. Song Luân tiếp tục mất điểm ở câu hỏi tiếp theo cũng về lĩnh vực điện ảnh. Sẽ không có gì để nói nếu Song Luân không là người đang hoạt động trong "môn nghệ thuật thứ 7".

Xuất hiện trong chương trình "Nhanh như chớp" lên sóng cuối tháng 9/2018, danh hài Mạc Văn Khoa cũng khiến khán giả "mắt tròn mắt dẹt" khi đưa ra đáp án về một câu hỏi liên quan đến lịch sử. Với câu đố "mẹo" mà chương trình đưa ra là: "Vì sao Mỵ Nương lại chọn Thạch Sanh làm chồng?". Vừa nghe xong câu hỏi, nam diễn viên hài đã trả lời rằng, "Mỵ Nương đâu có yêu Thạch Sanh, đâu có liên quan đến Thạch Sanh. Thạch Sanh chỉ liên quan đến Lý Thông thôi".

Khi MC Trường Giang hỏi thêm: "Vậy Mỵ Nương lấy ai?". Mạc Văn Khoa tự tin trả lời: "Mỵ Nương lấy Trọng Thủy". Câu trả lời khiến MC Trường Giang gục xuống sàn vì quá "sốc", theo truyền thuyết, Mỵ Nương lấy Sơn Tinh.

Diễn viên Lê Giang cũng gây "ấn tượng" với khán giả khi liên tiếp trả lời sai những câu hỏi về văn học trong chương trình "Nhanh như chớp" lên sóng đầu tháng 1/2019. Khi MC Hariwon đặt câu hỏi "Bối cảnh diễn ra câu chuyện Chí Phèo của nhà văn Nam Cao là ở làng nào?", Lê Giang trả lời ngắn gọn: "ở Làng Mèo".

Câu hỏi tiếp theo mà chương trình đưa ra là "cháo lòng, cháo bò, cháo cá, cháo gà, đâu là loại cháo mà Thị Nở đã nấu cho Chí Phèo ăn?", Lê Giang trả lời là "cháo lòng". Tác phẩm Chí Phèo và nhà văn Nam Cao đã quá quen thuộc với bao thế hệ người dân Việt Nam. Một người hoạt động nghệ thuật lâu năm như Lê Giang mà không thể trả lời những câu hỏi giản đơn xoay quanh tác phẩm Chí Phèo của nhà văn Nam Cao thì thật là đáng trách không thể chấp nhận.

Cũng trong chương trình "Nhanh như chớp", Lê Giang phải bó tay trước câu hỏi "Tam tòng, tứ đức, vậy tứ đức là gì?", hotgirl An Vy trả lời Bà Huyện Thanh Quan là người được mệnh danh là "Bà Chúa thơ Nôm" của Việt Nam (trong khi câu trả lời đúng phải là Hồ Xuân Hương). Tương tự như vậy, hotgirl này cũng lắc đầu không trả lời được câu hỏi "Ông hoàng thơ tình trong văn học Việt Nam là ai?".

Trong một tập phát sóng của chương trình "7 Nụ cười xuân" (phát sóng trên HTV7), phần chơi của siêu mẫu, Á hậu Hoàn vũ Việt Nam Mâu Thủy và diễn viên Trương Thế Vinh cũng khiến khán giả bật cười khi điền cụm từ "xa xăm" (đáp án đúng là "lá liễu") vào câu thơ: "Những người đôi mắt lá răm/ Đôi mày (….) đáng trăm quan tiền"…

Hiện nay, ngoài "Nhanh như chớp", "7 Nụ cười xuân", khán giả còn được chứng kiến nhiều câu trả lời ngô nghê của nghệ sĩ Việt trong các gameshow khác như "Úm ba la ra chữ gì", "Bộ ba siêu đẳng", "Một trăm triệu một phút", "Đừng để tiền rơi"…

Cần giữ gìn hình ảnh nghệ sĩ

Nghệ sĩ và gameshow có mối quan hệ "cộng sinh" với nhau. Một thời, đời tư nghệ sĩ trở thành miếng mồi ngon để truyền thông "làm màu". Tuy nhiên, thời gian gần đây, sự khai thác quá sâu đời tư nghệ sĩ đã khiến khán giả ngán ngẩm, thậm chí là đã từng dấy lên làn sóng đòi tẩy chay những chương trình này. Các gameshow kiến thức ra đời như "thế hệ tiếp theo" của truyền hình thực tế và tất nhiên, thiếu vắng sự góp mặt của các nghệ sĩ, những chương trình này khó thu hút khán giả.

Sự ngô nghê của các nghệ sĩ trên sóng truyền hình làm nhiều người lắc đầu ngao ngán. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, nghệ sĩ trả lời sai hoặc không thể trả lời những câu hỏi đơn giản trong chương trình là do "hổng" kiến thức thực sự hay chỉ đơn giản là "chiêu trò" mà nghệ sĩ cố tình diễn theo ý đồ của nhà sản xuất?

Từ lâu, nhiều người vẫn quan niệm rằng, nghệ sĩ là những người giàu cảm xúc, hình thức đẹp, biểu cảm tốt, hoạt ngôn nhưng không thực sự giỏi trong lĩnh vực tính toán liên quan đến các con số. Điều này có lý khi nghệ sĩ giỏi tư duy về mặt hình tượng, nghệ thuật thì có thể không giỏi trong tư duy về các con số. Tất nhiên, không thể phủ nhận rằng, hiện nay, nhiều nghệ sĩ có trình độ học vấn rất cao. Nói như vậy để thấy rằng, việc nghệ sĩ không thể trả lời những câu hỏi đơn giản trong lĩnh vực khoa học xã hội là "rất có vấn đề"

Một vấn đề nữa là khi trả lời sai hoặc không thể trả lời câu hỏi của chương trình, nghệ sĩ thường đưa ra những cách lý giải, thậm chí là tranh cãi tay đôi với MC với lý lẽ vô duyên nhằm mục đích gây cười. Phải chăng, đây là chủ đích của chương trình, giống như kịch bản "làm màu", một chiêu trò để gây sự chú ý của khán giả với chương trình?.

Như trên đã phân tích, nghệ sĩ và gameshow có mối quan hệ cộng sinh, đôi bên cùng có lợi. Chương trình cần sức hút, tạo hiệu ứng để tăng giá quảng cáo, mang lại lợi nhuận cho nhà sản xuất. Trong khi đó, gameshow là mảnh đất "màu mỡ" của các nghệ sĩ. Theo nhiều nguồn tin, mỗi show ghi hình, tùy theo sức hút của tên tuổi, nghệ sĩ có thể được trả cát sê từ vài chục đến hàng trăm triệu đồng. Điều này lý giải vì sao các nghệ sĩ rất tích cực tham gia các gameshow ở mọi lĩnh vực. Những tên tuổi nào đang hot thì tần suất phủ sóng gameshow càng lớn.

Vì lợi nhuận, các nhà sản xuất sẽ tìm mọi cách để chương trình thu hút khán giả. Và cũng có thể, vì lợi nhuận, nghệ sĩ sẵn sàng "bắt tay" với nhà sản xuất để tạo thêm hiệu ứng cho chương trình. Chiều theo ý đồ của nhà sản xuất, cố tình tạo ra tiếng cười giải trí bằng những trò lố, sự ngu ngơ của mình, nghệ sĩ sẽ đánh mất hình ảnh trong mắt công chúng.

Sự ngu ngơ mang đến tiếng cười giải trí tưởng như vô hại nhưng đang làm méo mó, mang đến cái nhìn sai lệch về hình ảnh của nghệ sĩ trên sân khấu. Đồng thời, chính sự dễ dãi ấy cũng làm cho gu thưởng thức của khán giả ngày càng đi xuống.

Với mỗi nghệ sĩ, việc xây dựng và giữ gìn hình ảnh là điều hết sức quan trọng. Hình ảnh đó phải được xây dựng bằng tài năng, tâm huyết, sự lao động nghệ thuật nghiêm túc của mỗi nghệ sĩ. Nghệ sĩ cần tôn trọng bản thân, nghề nghiệp cũng như khán giả, tỉnh táo, chọn lọc những chương trình giải trí xứng tầm để tham gia. Tất nhiên, điều này không thể đặt ra với những nghệ sĩ xác định nghệ thuật là cuộc dạo chơi, tham gia gameshow để kiếm tiền và sẵn sàng nổi tiếng bằng mọi giá.

Theo Phạm Mạnh Trường (CAND Online)