Chuyên gia thanh nhạc nói gì về giọng hát phi giới tính?

Thời gian gần đây, chương trình truyền hình thực tế Việt xuất hiện một vài thí sinh sở hữu giọng hát phi giới tính. Tối 26/2, trong tập 3 vòng Giấu mặt The Voice, Tùng Anh - chàng trai 21 tuổi đến từ Bắc Giang - gây ấn tượng khi thể hiện Mong anh về, một sáng tác của Dương Cầm hoàn toàn bằng giọng nữ, với quãng giọng hơn 3 quãng 8, âm sắc ngọt ngào, mềm mại.

Loại giọng này được gọi là gì?

Trao đổi với PV, nhạc sĩ - nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long cho biết nam giới hát giọng nữ là trường hợp đặc biệt, nếu không muốn xếp vào hàng hiếm có bậc nhất trong thanh nhạc. Nó thường được gọi với các tên gọi khác nhau như Male soprano (nghĩa là đàn ông hát giọng nữ cao/giọng nữ cao) hoặc Counter tenor, tức giọng phản nam cao.

 “Tuy vậy, thuật ngữ âm nhạc chính thức được các giảng viên Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam sử dụng hiện nay là Castano. Trong khi còn có một cách gọi khác hiện vẫn đang được dùng tại châu Âu đó là sopranist. Ngoài ra, ở Việt Nam còn có cách gọi Việt hóa là... tenor thiến”.

Nam nhạc sĩ cũng cho biết dù cùng là nam giới hát giọng nữ nhưng cũng có nhiều loại khác nhau. Chẳng hạn, hát hoàn toàn theo giọng nữ cao (soprano), hát được cả hai giọng nữ trầm (alto) và nữ cao, hay hát được cả giọng nam và giọng nữ.

Điểm chung là tất cả những giọng này khi lên âm vực cao đều sử dụng kỹ thuật của giọng nữ và màu sắc hoàn toàn là nữ giới.

Nhạc sĩ, nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long. Ảnh: NVCC.

Ở Việt Nam, loại giọng này không phổ biến nhưng cũng từng xuất hiện. Nhiều năm trước VTV từng giới thiệu một nam nghệ sĩ hoạt động trong quân đội hát được cùng lúc cả hai giọng nam và nữ, gọi là đối ca.

Bên cạnh đó, nam ca sĩ Alain Vũ cũng sở hữu chất giọng nữ có biên độ rộng bao gồm cả giọng nữ trầm và nữ cao. Anh là một tên tuổi gốc Việt nổi danh ở Pháp.

Trên thế giới, nam hát giọng nữ xuất hiện khá sớm trong âm nhạc kinh điển thế kỷ 16. Phổ biến nhất là trong các tác phẩm thanh nhạc của các nhạc sĩ từ thời kỳ Tiền cổ điển tới Cổ điển.

Ví dụ điển hình có thể kể đến là trong vở opera Orphe của Gluk có vai Orphe sử dụng loại giọng này; trong vở Đám cưới Figaro của W.A.Mozart có vai Rigobert được viết cho giọng mezzo soprano và sopranist của nam giới.

Giọng phi giới tính được học như thế nào?

Chia sẻ với Zing.vn, nghệ sĩ Phúc Tiệp - giảng viên thanh nhạc Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, giải Nhì Sao mai 2007 phong cách thính phòng - khẳng định nam giới hát được giọng nữ là khả năng thiên bẩm. Do vậy, một giọng nam bình thường gần như không thể luyện tập và phát triển thành loại giọng này.

Là giảng viên đồng thời cũng là thầy giáo chủ nhiệm của Tùng Anh, thí sinh trong Giọng hát Việt 2017, nam nghệ sĩ cho biết khi phát hiện ra học trò của mình hát được quãng giọng của Soprano (nữ cao), anh rất ngạc nhiên và bất ngờ.

“Ngay sau đó, tôi và Tùng Anh đã có khá nhiều cuộc nói chuyện để phát triển giọng hát khác biệt của em. Tôi và nhà trường hoàn toàn tạo điều kiện để em xây dựng phong cách và theo đuổi con đường của riêng mình”, giảng viên Phúc Tiệp nói.

Nghệ sĩ Phúc Tiệp - giảng viên Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, đồng thời cũng là thầy chủ nhiệm của giọng ca phi giới tính Tùng Anh.

Giải Nhì Sao mai 2007 cũng cho biết ở Nhạc viện, trường hợp của Tùng Anh chưa từng có tiền lệ. Do vậy, khoa Thanh nhạc chưa có giáo trình chuyên môn cho loại giọng này.

Cách đây vài tháng, nam nghệ sĩ đã đề nghị với ban chủ nhiệm khoa Thanh nhạc và những “cây đa, cây đề” của Nhạc viện để xây dựng một giáo trình dành riêng cho giọng Castano của Tùng Anh.

Tuy vậy, ban chủ nhiệm khoa Thanh nhạc và Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam vẫn còn để ngỏ lời đề nghị này vì đây là một vấn đề chuyên môn mới và khá phức tạp. Do vậy, phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định.

“Nền thanh nhạc bác học ở Việt Nam còn khá mới mẻ. So với thế giới, chúng ta có một khoảng cách rất xa cả về truyền thống, biểu diễn cũng như khả năng thưởng thức. Do vậy, tôi hy vọng Tùng Anh là một nhân tố lạ để khán giả biết đến loại giọng đặc biệt này”, nam giảng viên thanh nhạc nói thêm.

Theo Quang Đức (Tri Thức Trực Tuyến)