Tưởng chỉ là mất ngủ, người phụ nữ nhập viện vì 'sợ cả việc lên giường'

Một năm trước, chị H., 40 tuổi, sống tại Hà Nội, vẫn có cuộc sống tương đối ổn định. Ban ngày đi làm, tối về chơi với con, ăn uống, rồi đi ngủ đúng giờ. Chị chưa từng nghĩ có ngày bản thân phải nhập viện chỉ vì… không thể ngủ được.

Cách đây một năm, khi conbước vào kỳ thi chuyển cấp, cũng là lúc chị nhận một vị trí công việc mới với khối lượng công việc tăng vọt, đầy áp lực. Những ngày đầu, chị chỉ thấy hơi khó ngủ. Sau đó là những đêm giật mình giữa khuya, người mỏi mệt như chưa từng được nghỉ ngơi. Càng cố ngủ, chị càng tỉnh. Và rồi giấc ngủ trở thành nỗi sợ.

“Tôi nằm tới 2-3 tiếng không ngủ nổi. Khi chợp mắt thì mới được 1-2 tiếng đã bật dậy. Sáng dậy đi làm đầu óc mụ mị, người bứt rứt cáu gắt vô cớ, giảm hiệu suất công việc, thậm chí bị cấp trên nhắc nhở.”, chị chia sẻ.

Đến bệnh viện thăm khám,chị được chẩn đoán "Rối loạn giấc ngủ", chị dùng thuốc theo đơn nhưng lại rơi vào trạng thái buồn ngủ ban ngày, không thể làm việc. Chị tự ý dừng thuốc và mất ngủ trở lại, nặng hơn. Đỉnh điểm là khi chị sợ hãi cả việc leo lên giường, ăn không ngon, sút cân nhanh, tinh thần suy sụp. Gia đình buộc phải đưa chị tới điều trị nội trú tại Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai).

Tại đây, chị được chẩn đoán mắc chứng mất ngủ không thực tổn, nguyên nhân chính là do căng thẳng kéo dài và thói quen sinh hoạt sai lệch. Theo BSCKII Phạm Công Huân, bệnh nhân như chị không cần dùng thuốc liều mạnh, mà cần liệu pháp hành vi nhận thức cho mất ngủ (CBT-I) kết hợp điều chỉnh thói quen và thư giãn chủ động.

Sau 2 tuần điều trị, giấc ngủ chị dần phục hồi: từ trắng đêm sang ngủ được 5-6 tiếng mỗi đêm. Quan trọng hơn, tinh thần ổn định lại, chị không còn sợ ban đêm, không còn sợ… chính mình.

Câu chuyện của chị H. không phải cá biệt. Theo Viện Sức khỏe Tâm thần, có tới 27,3% dân số gặp vấn đề về giấc ngủ, trong đó 80% liên quan đến căng thẳng công việc, học hành, các mối quan hệ, tài chính…

Theo báo Thanh Niên, một nữ sinh lớp 12 tại TP.HCM đã phải nhập viện sau hơn 3 tháng mất ngủ triền miên do áp lực thi cử. Mỗi đêm, em học đến 2-3 giờ sáng, đầu óc căng thẳng, không thể tiếp thu bài mới, dần rơi vào trạng thái hoảng loạn, mất kiểm soát cảm xúc. Các bác sĩ chẩn đoán em mắc rối loạn lo âu kèm theo mất ngủ mãn tính – một hệ quả tâm thần nghiêm trọng nếu không được can thiệp sớm.

Một trường hợp khác được ghi nhận trên VnExpress là anh T.Q. (28 tuổi, Hà Nội), một nhân viên tài chính thường xuyên tăng ca và phải xử lý khối lượng công việc khổng lồ vào mỗi cuối quý. Sau gần hai tháng ngủ chưa tới 3 tiếng mỗi đêm, anh bắt đầu gặp ảo giác, khó thở, mất kiểm soát hành vi. Khi được đưa vào cấp cứu tại Viện Sức khỏe Tâm thần, anh được chẩn đoán mắc mất ngủ cấp tính do stress nghề nghiệp, cần nhập viện điều trị nội trú.

BSCKII Đoàn Thị Huệ cho biết, mất ngủ không chỉ là chuyện nằm mãi không ngủ được. Đó là khi người bệnh không hài lòng với chất lượng hoặc số lượng giấc ngủ, tình trạng này xảy ra ít nhất 3 đêm/tuần và kéo dài trên 3 tháng.

Mất ngủ kéo theo hàng loạt hệ lụy như ban ngày mệt mỏi, cáu gắt, giảm trí nhớ, hiệu suất công việc và rối loạn cảm xúc, thậm chí dẫn đến trầm cảm và rối loạn lo âu.

Nghiêm trọng hơn, mất ngủ mãn tính còn liên quan đến tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh tim mạch và suy giảm miễn dịch, đặc biệt ở người trẻ tuổi – nhóm đối tượng vốn ít để tâm đến sức khỏe lâu dài.

Người bệnh có thể nhận biết mất ngủ qua một số dấu hiệu khó vào giấc (nằm hơn 30 phút không ngủ được), dễ tỉnh giấc giữa đêm, thức dậy quá sớm và không thể ngủ lại, hoặc ngủ đủ giờ mà vẫn mệt mỏi. Nếu tình trạng kéo dài, mất ngủ có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng về thể chất lẫn tâm thần.

Tại các cơ sở điều trị chuyên khoa như Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân được can thiệp bằng liệu pháp hành vi nhận thức cho mất ngủ (CBT-I), kết hợp thư giãn chủ động và sử dụng thuốc ngắn hạn khi cần thiết. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị phụ thuộc phần lớn vào sự hợp tác và chủ động thay đổi từ phía người bệnh.

Để cải thiện rối loạn giấc ngủ, các chuyên gia khuyến nghị người bệnh nên:

- Duy trì giờ ngủ – thức cố định, kể cả ngày cuối tuần

- Tránh dùng điện thoại, máy tính trước khi ngủ ít nhất 1 giờ

- Không dùng cà phê, trà đậm, rượu sau 15h

- Không ngủ trưa quá 30 phút, tránh ngủ gật chiều muộn

- Chỉ lên giường khi buồn ngủ, nếu không ngủ được sau 20–30 phút nên ra khỏi giường

- Tập luyện nhẹ mỗi ngày như đi bộ, yoga, hít thở sâu

- Giải tỏa cảm xúc và lo âu trong ngày, có thể qua viết nhật ký hoặc trò chuyện với người thân

- Tắm nước ấm, nghe nhạc nhẹ hoặc đọc sách giấy để giúp cơ thể thư giãn trước giờ ngủ

- Tạo không gian phòng ngủ tối, yên tĩnh, thoáng mát, tránh ánh sáng xanh

- Và đặc biệt, ngưng việc ép bản thân “phải ngủ được”, thay vào đó là học cách chấp nhận và kiên trì.

Mất ngủ không chỉ là một triệu chứng, đó là thông điệp cơ thể gửi đến bạn khi đã quá tải. Giải pháp tốt nhất đôi khi không nằm ở thuốc, mà ở việc bạn học cách sống lại với nhịp của chính mình.

HL (SHTT)