Những hiểu lầm tai hại về bệnh thủy đậu khiến bệnh càng thêm trầm trọng

Ngày 21/3, CDC Hà Nội thông tin từ đầu năm tới nay, thủ đô có 548 trẻ mắc thủy đậu, trong khi cùng kỳ năm 2022 có 4 ca, chủ yếu ở nhóm tuổi mầm non (36,5%) và tiểu học (38%). Đã có 18/30 quận, huyện ghi nhận ca thủy đậu, trong đó Chương Mỹ dẫn đầu với 230 ca, Mê Linh 69 ca, Ba Vì 60 ca, Nam Từ Liêm 56 ca, Mỹ Đức 42 ca.

Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm do virus varicella-zoster gây ra, số người mắc cao điểm từ tháng 3 đến tháng 5. Đây là khoảng thời gian độ ẩm không khí cao, tạo điều kiện thuận lợi cho virus gây bệnh phát tán và lây lan. CDC Hà Nội dự báo số ca mắc mới có thể tiếp tục gia tăng trong thời gian tới.

Theo BS Trương Hữu Khanh (Phó Chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TP HCM, nguyên trưởng Khoa Nhiễm, Bệnh viện Nhi Đồng 1), thời điểm từ tháng 2 đến tháng 6 là lúc dịch thủy đậu hoạt động mạnh. 

Dù thủy đậu là bệnh lành tính nhưng nếu không điều trị kịp thời thì cũng rất dễ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng. Đáng nói, có không ít hiểu lầm trong quá trình điều trị bệnh, vô tình khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Hiểu lầm 1: Thủy đậu là bệnh có thể tái phát

BS Trương Hữu Khanh: Đây là thông tin không đúng. Thủy đậu chỉ xuất hiện duy nhất một lần trong đời, không có chuyện đã mắc bệnh thủy đậu rồi lại tiếp tục phát bệnh lần nữa.

Hiểu lầm 2: Nên chọc các nốt thủy đậu để bôi thuốc cho mau lành

BS Trương Hữu Khanh: Chọc ngoáy các nốt thủy đậu cho bóng nước vỡ ra rồi bôi thuốc không làm bệnh hết nhanh hơn mà còn khiến cho vết thương bị nhiễm trùng và để lại sẹo.

Hiểu lầm 3: Bệnh thủy đậu nên uống nước, tắm nước cây cỏ

BS Trương Hữu Khanh: Đây là những phương pháp chữa bệnh không chính xác. Dân gian gọi bệnh thủy đậu là trái rạ, do đó mọi người mách nhau nên uống nước, tắm nước cây cỏ, thực vật có chữ "rạ"... Tuy nhiên tên bệnh (trái rạ) và tên cây cỏ chỉ là một cách gọi, không liên quan gì với nhau. Uống những thứ nước này thậm chí còn gây ra ngộ độc.

Hiểu lầm 4: Bị thủy đậu nên chùm kín người, cần kiêng gió, kiêng tắm?

BS Trương Hữu Khanh: Nhiều người cho rằng khi bị thủy đậu nên chùm kín người, kiêng gió để "rạ" phát ra càng nhiều. Tuy nhiên, thủy đậu phát tán nhiều trên người càng khiến nguy cơ nhiễm trùng da tăng cao, có thể dẫn đến sẹo và nặng hơn là nhiễm trùng huyết.

Ngoài ra, nếu người bệnh kiêng tắm, các vi khuẩn có hại trên da không được gột rửa và sẽ vô tình làm tăng nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn trên các nốt mụn thủy đậu. Cuối cùng khiến tình trạng bệnh ngày càng nghiêm trọng hơn.

Theo bác sĩ Khanh, người bệnh thủy đậu có thể điều trị ngoại trú. Trừ những trường hợp đặc biệt như trẻ nhiễm bệnh khi dưới 1 tháng tuổi hoặc có những biến chứng, bệnh lý nặng như thận hư, ung thư máu, đang sử dụng thuốc đặc trị mà không may mắc thủy đậu khiến bệnh nặng mới cần nhập viện.

BS Khanh khuyên mọi người khi mắc bệnh nên nhanh chóng chữa trị bằng những cách phù hợp. Vì bệnh lây qua đường hô hấp nên phải liên tục mang khẩu trang. Nếu chưa mắc bệnh, tốt nhất nên phòng bệnh bằng cách tiêm vaccine theo lịch.

Làm thế nào để nhận biết bệnh thủy đậu?

Thủy đậu đặc thù bởi các nốt mụn nước nhỏ trên da và gây ngứa. Các nốt mụn nước của thủy đậu thường xuất hiện từ 10-21 ngày sau khi nhiễm virus và thường kéo dài trong khoảng từ 5-10 ngày.

Một số triệu chứng khác có thể xuất hiện trước khi nổi ban nước từ 1-2 ngày, đó là:

- Sốt

- Chán ăn hoặc bỏ ăn

- Đau đầu

- Mệt mỏi, quấy khóc đối với trẻ nhỏ

Quá trình phát ban trải qua 3 giai đoạn:

- Nổi các ban sẩn có màu hồng hoặc đỏ lan rộng trong vòng vài ngày

- Xuất hiện các nốt mụn có nước và vỡ

- Các nốt mụn đóng vảy và da lành dần

Các nốt mụn mới tiếp tục xuất hiện trong vài ngày.

Các triệu chứng nặng của bệnh thủy đậu gồm:

- Phát ban lan ra một hoặc cả hai mắt.

- Vùng da bị phát ban đỏ, nóng. Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng da thứ cấp do vi khuẩn.

- Phát ban kèm với chóng mặt, mất phương hướng, nhịp tim nhanh, khó thở, run rẩy, yếu cơ, ho nặng hơn, nôn mửa, cứng cổ hoặc sốt cao hơn 39 độ C.

Biến chứng của thủy đậu

Thủy đậu là một bệnh khá lành tính, tuy nhiên ở một số trường hợp, nó có thể dẫn tới các biến chứng gồm:

- Nhiễm trùng huyết

- Viêm não

- Hội chứng sốc độc tố

Trong quá trình mang thai, nếu thai phụ bị nhiễm thủy đậu có thể dẫn tới việc con sinh ra bị nhẹ cân và dễ có các bất thường chi.

Những người đã từng bị thủy đậu dễ có nguy cơ mắc bệnh zona sau này. Virus varicella-zoster gây bệnh thủy đậu vẫn có thể tồn tại, "ngủ đông" trong các tế bào thần kinh sau khi nốt mụn nước đã lành. Nhiều năm sau, virus có thể kích hoạt và nổi mụn trên da dưới dạng bệnh zona.

Zona cũng gây ra các nốt mụn nước tồn tại trong thời gian ngắn và gây đau. Ở những người lớn tuổi và có hệ miễn dịch yếu, cơn đau do bệnh zona thậm chí có thể kéo dài sau khi mụn nước biến mất và có thể gây đau dây thần kinh nghiêm trọng.

Phòng ngừa bệnh thủy đậu

Tiêm vaccine là cách phòng thủy đậu tốt nhất. Theo các chuyên gia của CDC Hoa Kỳ, tiêm 2 liều vaccine thủy đậu cơ bản có thể loại trừ được tới 98% nguy cơ mắc bệnh.

Vaccine không thể bảo vệ hoàn toàn khỏi nguy cơ mắc thủy đậu nhưng giảm đáng kể mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu mắc.

Cách tiêm vaccine với từng độ tuổi khác nhau, cụ thể:

- Trẻ từ 12 đến 18 tháng tuổi: 1 mũi.

- Trẻ từ 19 tháng tuổi đến 13 tuổi và chưa từng mắc bệnh thủy đậu: 1 mũi.

- Trẻ trên 13 tuổi/người lớn chưa từng mắc bệnh thủy đậu: 2 mũi, mỗi mũi cách nhau 4-8 tuần.

- Phụ nữ có kế hoạch sinh con cần tiêm phòng vắc-xin thủy đậu trước khi dự định mang thai từ 3 đến 5 tháng (3 tháng với vắc-xin Varicella và 5 tháng với vắc-xin Varivax).

PN